Bij de publicatie van een jaarverslag gaat alle aandacht meestal uit naar het wel en wee van het betreffende bedrijf of de betreffende instelling. Zo niet als het om het verslag van DNB gaat.
President Klaas Knot haalde de krantenkoppen met zijn opmerkingen over de economische politiek, het beleid van de ECB en de houdbaarheid van de Europese staatsschuld. Vooral de laatste twee punten zijn interessant.
Knot verwacht dat het ultra ruime monetaire beleid van de ECB binnenkort afgebouwd gaat worden. De bankpresident wil dat het afbouwen snel gebeurt. De inflatie is nabij de doelstelling van 2%. Het gevolg van een mogelijke draai in het beleid zijn stijgende rentes.
Dan wordt het weer leuker voor de spaarders, vooral die van Triodos Bank. Zij bijten sinds de 0%-vergoeding op een rentehoutje. Voor schuldenaren in de eurozone wordt een rentestijging een ander verhaal. Met name de landen met een grote overheidsschuld kunnen in de problemen komen.
Monetaire mindfuck
Het opkoopprogramma van de ECB houdt de rente in Spanje, Portugal en vooral Italië op een kunstmatig laag niveau. De bedoeling was dat deze landen gedurende de renteluwe periode hun economieën zouden hervormen.
Daar is niet veel van terecht gekomen. Zij hielden zich, ik citeer slechts onze minster van Financiën Jeroen Dijsselbloem, te veel bezig met drank en vrouwen. De lage rente hebben de grote onderliggende problemen voor de politiek en de bevolking in die landen onzichtbaar gemaakt.
Deze landen ontwaken binnenkort uit de monetaire mindfuck van illusionist Mario Draghi en ervaren dat de rentetruc weliswaar spectaculair was, maar geen structurele oplossing heeft geboden.
Onhoudbare schuld afschrijven
Knot ziet het probleem van de houdbaarheid van de schuld in de zwakke eurolanden en heeft een oplossing. Gezonde eurolanden kunnen de zwakkere best helpen, maar dan moet eerst een deel van de onhoudbare schuld worden afgeschreven. Op deze wijze bloeden de private investeerders in deze schuld.
Knot geeft aan dat een dergelijk reddingsproces snel moet gebeuren, anders vetrekken de private investeerders uit de schuld van het betreffende land, en ontspringen zij de dans. Op dit punt is Knot naïef.
Financiële problemen met Italië of welk ander zwak land dan ook, komen niet uit de lucht vallen. Ook al zou een eventueel Europees reddingsproces van korte duur zijn, al ver voor die tijd zijn beleggers uit de schuld gevlucht. Met als resultaat scherp gedaalde obligatiekoersen en een torenhoge rente.
Einde van eurozone
Die sterk oplopende rente alleen al zal het proces naar faillissement van een land versnellen. Een faillissement van een belangrijk land binnen de eurozone, bijvoorbeeld Italië, is volgens mij niet te vergelijken met soortgelijke problemen van individuele staten binnen de Verenigde Staten, zoals Knot aangeeft.
Een faillissement van Italië betekent naar mijn mening het einde van de eurozone. Een interessante oplossing voor de schuldenproblematiek kwam vorige week van Clemens Fuest, directeur van het gezaghebbende Duitse IFO instituut.
Hij stelt voor dat landen geen reguliere obligaties meer mogen uitgeven ter financiering van structurele tekorten die boven 0,5% van het bruto binnenlands product liggen. Tekorten boven dit niveau mogen alleen gedekt worden door de uitgifte van accountability bonds, ofwel verantwoordingsobligaties.
Minder kans op faillisement
Dit zijn achtergestelde, en daarmee veel risicovollere leningen die een (veel) hogere rente hebben dan de reguliere obligaties. Dit type financiering lijkt op wat banken doen met de uitgifte van soortgelijke, vaak eeuwigdurende, leningen.
Dergelijke obligaties hebben veel weg van eigen vermogen, met alle risico’s van dien, maar ook met een bijbehorende hogere rendementsperspectief. Accountability obligaties hebben zeker het voordeel dat de kans op een hard en volledig faillissement van een euroland aanzienlijk wordt beperkt.
In het slechtste geval worden deze obligaties geheel afgeschreven. Jammer voor beleggers in deze obligaties, zij wisten vooraf dat zij in hoogrisico-obligaties belegden. De gevolgen van een dergelijke afschrijving voor de financiële markten zullen daarmee minder ingrijpend zijn.
Disciplinerend effect
Met deze obligaties kan de markt een disciplinerend effect hebben op het begrotingsbeleid in eurolanden, zonder dat de belastingbetaler in gezonde eurolanden de dupe wordt. Toch vraag ik mij af of dit de ultieme oplossing is voor de schuldenproblematiek in de eurozone.
Wat gebeurt er als de tekorten in zwakke landen door politieke druk toch oplopen en de financiële markten geen achtergestelde leningen meer willen. Dan zijn deze tekorten niet meer te financieren en gaat de staat alsnog failliet. Zullen andere landen dan niet alsnog te hulp schieten?
Met nog meer onvrede in de rijkere landen omdat de verantwoordingsobligatie uiteindelijk ook weer een voor de belastingbetaler kostbare schijnoplossing bleek.
Eurobonds
Ik blijf mijn eigen eerder gesuggereerde oplossing, de uitgifte van eurobonds, waarin de gezonde eurolanden zelf de risicopremie incasseren op de leningen van de zwakkere eurolanden (via interne verrekening) de beste oplossing vinden.
Dat is de enige methode waarin een faillissement van een euroland wordt voorkomen door steun van overige lidstaten, maar die daarvoor wel een hogere rente als compensatie krijgen.
Als ook deze manier van financieren niet werkt voor de zwakke eurolanden, is het beëindigen van het euro-experiment in zijn huidige vorm de enige optie.