Het heeft natuurlijk geen enkele zin een voorspelling, prognose, verwachting of hoe je het ook noemt, voor de beurs in 2017 te geven. De enige zekerheid die dat geeft is dat de werkelijkheid (radicaal) anders zal zijn.
NRC-redacteur Marike Stellinga schreef onlangs een rake column, waarin ze aangaf dat we niet weten waarom de financiële markten doen wat ze doen. Als voorbeeld gaf ze de marktreacties na het Italiaanse referendum en de Britse keuze voor Brexit.
In beide gevallen werden forse koersdalingen verwacht, maar de markten kozen de weg noordwaarts. De beursreactie op de Amerikaanse presidentsverkiezing, waarvan Donald Trump verrassend winnaar werd, geeft nog duidelijker de eigenwijze markt aan.
In plaats van de alom verwachte koersdaling van minsten 10%, liepen de aandelenkoersen fors op. De rente kwam, los van het monetaire beleid, in een sterk stijgende trend.
Beleggingscontouren 2017
Maar ja, we staan aan de vooravond van een nieuw jaar en vooruitblikken hoort daar bij als kalkoen bij de kerst. Of oliebollen bij oudjaar, voor de vegetariërs onder u. Ik wil een poging doen de in mijn ogen waarschijnlijke beleggingscontouren voor 2017 te schetsen. Met als uiteindelijke doel te weten hoe de aandelen- en obligatiemarkten zich volgend jaar zullen gedragen.
Om daar achter te komen, dienen we inzicht te hebben in de economische ontwikkelingen van het komende jaar. Die economische situatie, in ieder geval de toekomstige verwachtingen over de economie, worden voor een belangrijke deel beïnvloed door maatschappelijke en politieke factoren.
Als we dat al in kaart kunnen brengen, is het gedrag van beleggers, als reactie op de feitelijke politieke, maatschappelijke, economische en financiële ontwikkelingen, ook al ongewis. De wetenschappelijke disciplines die nodig zijn om deze puzzel te ontrafelen zullen ons niet helpen.
Hoeveel politicologen of andere deskundigen voorspelden Brexit en Trump? Welke wetenschappers konden feilloos de veranderingen van het menselijk gedrag als gevolg van bijvoorbeeld internet aangeven?
Drijfzand
En dan de economen, daarmee is het helemaal droevig gesteld. Ik mag het zeggen, want ik ben er zelf een. Onlangs is er een felle discussie opgelaaid over de wijze waarop de economie aangejaagd moet worden. Er is keuze genoeg.
Populair, misschien wel onder invloed van het veranderende maatschappelijke klimaat, is de gedachte dat stimulerende maatregelen, vooral van de overheid, nodig zijn. Investeren in de infrastructuur is het adagium, zeker nu de rente laag is.
Andere economen echter zweren bij het monetaire beleid als panacee voor de problemen, terwijl weer een andere categorie pleit voor bezuinigingen en (of) hervormingen.
De economische wetenschap genereert een overvloed aan uiteenlopende adviezen en erger, achteraf kun je als econoom altijd wel je gelijk halen. Is het niet op korte termijn dan wel op de langere. Kortom, de fundamenten waarop een voorspelling over de aandelen- en obligatiemarkten zich moet baseren, zijn gebouwd op een onuitputtelijke hoeveelheid drijfzand.
Rente gaat stijgen
Zelfs een uitspraak over de correlatie tussen bijvoorbeeld aandelenkoersen en obligatiekoersen is een hachelijke. Alleen achteraf is er een goede verklaring te geven voor het feitelijke koersverloop. Neem bijvoorbeeld de rente. Het lijkt niet moeilijk te voospellen dat de rente in 2017 verder zal stijgen.
In ieder geval in de Verenigde Staten, waar Trump, net begonnen als president, de verwachtingen zal willen waarmaken. The Donald zal een expansief stimulerend economische beleid voeren in een economie die al tegen zijn capaciteitsgrenzen aanloopt.
De actuele tienjarige rente in de Verenigde Staten is 2,5%. Mogelijk staat die eind 2017 op 4%. Wat gebeurt er dan met de aandelenkoersen? Eind 2017 zijn de volgende twee krantenberichten mogelijk.
- De aandelenkoersen zijn dit jaar flink verder gestegen. De vele renteverhogingen van de Fed werden telkens door de markt als vertrouwenssignaal opgevat. De S&P 500 brak record naar record. De daling van de obligatiekoersen met meer dan 10% werd door de markt als niet ter zake doende afgedaan. Analisten verwachten in 2018 een voortgaande stijging van de aandelenkoersen.
- De aandelenkoersen zijn dit jaar flink gedaald. De vele renteverhogingen van de Fed verhoogden de kosten van het bedrijfsleven en tastten de winsten aan. De S&P 500 gleed steeds verder weg. Door de daling van de obligatiekoersen met meer dan 10% werden aandelen relatief steeds duurder. Analisten verwachten in 2018 een voortgaande daling van de aandelenkoersen.
Geen buil
Het vervelende is dat beide berichten helemaal waar kunnen zijn. Dat maakt beleggen tegelijk moeilijk en fascinerend. Bij nader inzien beperk ik mij dit jaar tot twee voorspellingen waar ik mij geen buil aan kan vallen.
- Ten eerste zal de markt weer net zo grillig en onvoorspelbaar zijn als in 2016. En 2015, 2014 en alle andere voorgaande jaren.
- Ten tweede zullen er weer veel analisten zijn die met meer dan wel minder grote stelligheid zullen aangeven hoe de financiële markten in 2017 zullen presteren. Het overgrote deel daarvan zal einde van het nieuwe jaar verklaren waarom het toch anders is gelopen.
Als u gedurende het hele jaar bewust bent van deze factoren, zal dat uw beleggingskansen voor volgend jaar vergroten. Voor degene onder u die toch mij voorspellingen voor 2017 tot in detail wil weten, verwijs ik naar mijn prognoses die volgende week geplaatst worden.
Onder grote dwang van de IEX-redactie moet ik, ondanks bovenstaande beschouwing over de beperkte waarde van voorspellingen, toch mijn visie voor het volgende jaar ontvouwen. U bent gewaarschuwd! Ik wens u in ieder geval fijne feestdagen en een in alle opzichten mooi 2017.