De komende dagen kan er ingeschreven worden op een lening met een onbeperkte looptijd, uitgegeven door
Wolters-Kluwer. De couponrente voor deze lening bedraagt 6,875%. Wolters-Kluwer heeft na zeven jaar het recht de lening af te lossen. Blijkens een artikel in Het Financieele Dagblad van gisteren is de eeuwigdurende obligatie een product waar met name de Nederlandse belegger in geïnteresseerd is. Zo wordt gemeld dat een recent door de Britse bank
Lloyds TSB uitgegeven
perpetual lening voor 40% is opgenomen door Nederlandse beleggers.
De belangstelling vanuit Nederland voor dergelijke leningen is niet zo verwonderlijk. Bijna twee eeuwen geleden zijn dergelijke leningen al door de Nederlandse Staat uitgegeven. En nog steeds staan deze obligaties genoteerd aan de Amsterdamse beurs. Het betreft hier een drietal leningen die in de financiële overzichten staan aangegeven onder de naam Nederlandse Grootboeken. De schuldtitels hebben coupons van 2,5% voor de oudste lening, en respectievelijk 3,0% en 3,5% voor de later uitgegeven leningen.
De 2,5% grootboeklening (oorspronkelijke grootte: ruim 1 miljard gulden) is in 1814 ontstaan uit de samenvoeging van diverse schulden van de Bataafsche Republiek. Deze sanering was overigens geen prettige operatie voor de bestaande obligatiehouders. Na de samenvoeging werd nog slechts rente betaald over eenderde van de schuld. Dit werd tiërcering genoemd. Van de oorspronkelijke schuld van de Grootboeken is nog slechts een heel klein deel over. De totale uitstaande schuld van de drie leningen is ongeveer 40 miljoen euro. Meer informatie over de samenstelling van de staatsschuld en het uitgiftebeleid van de overheid kan worden gevonden op de website van het Agentschap van het Ministerie van Financiën (www.dutchstate.nl).
Het lijkt merkwaardig dat een eeuwigdurende schuld toch kan afnemen in de loop der tijd. Er wordt immers niet afgelost. Dat de schuld toch bijna geheel verdwenen is komt doordat de Staat jaarlijks een bepaald bedrag besteedt aan het terugkopen van deze obligaties. De leningen worden door de overheid teruggekocht tegen de op dat moment geldende marktprijs. De terugkoop heeft op zichzelf niet veel met de marktomstandigheden te maken. Het liefst ziet de overheid deze schuld zelfs verdwijnen omdat zij nogal wat administratieve rompslomp met zich meebrengt.
Voor de 2,5% lening bedraagt de marktprijs momenteel circa 45. De rente wordt twee keer per jaar uitgekeerd, derhalve 1,25% per half jaar. Dat maakt het totale rendement op deze lening ongeveer 5,6%. De vraag is nu of dergelijke eeuwigdurende leningen een aantrekkelijke belegging zijn. Aan de Wolters-Kluwer-lening lijken nogal wat nadelen voor de belegger te kleven. Met name de clausule dat de lening na zeven jaar door de debiteur (Wolters-Kluwer) kan worden afgelost is zeer ongunstig voor de belegger. Immers, de aflossing zal altijd geschieden op een voor de belegger slecht moment. Indien de rente over zeven jaar (fors) lager is wordt de lening afgelost en moeten de vrijgekomen middelen in nieuwe obligaties worden belegd. Dit zal dan wel geschieden tegen een lagere rente, zodat de opbrengst op het belegde vermogen afneemt.
Als de rente na zeven jaar is gestegen zal de lening niet worden afgelost, en zit de belegger voor ‘eeuwig’ aan zijn obligatie vast. Knarsetandend zal hij moeten toezien hoe hij op dat moment zijn vermogen tegen een hogere rente had kunnen beleggen. Natuurlijk kan de belegger wel van zijn lening af door deze in de markt te verkopen.
Dat zal echter altijd tegen een slechtere prijs zijn dan de huidige aankoopkoers. Immers een stijging van de rente leidt tot een daling van de obligatiekoersen. Zeker bij langlopende leningen -en een eeuwigdurende lening valt wel onder die categorie- is het koerseffect significant. Naast deze effecten moet ook nog maar blijken hoe de verhandelbaarheid van de lening op dat moment is, en of men zijn lening makkelijk ‘kwijt kan.’ Een laatste nadeel betreft het feit dat er een debiteurenrisico wordt gelopen. Nu is Wolters-Kluwer natuurlijk een solide onderneming, maar niemand kan in de toekomst kijken, zeker niet als het om de eeuwigheid gaat.
Als tegenprestatie voor al deze nadelen zal Wolters-Kluwer een aantrekkelijke rente moeten bieden. De coupon staat vast, maar de koers nog niet. Waarschijnlijk zal het effectieve rendement rond de 7% uitkomen. Wolters-Kluwer heeft in de markt nog een ‘gewone’ obligatielening uitstaan die in 2008 afloop. Het rendement op deze lening bedraagt 5,7%. Elke belegger kan voor zichzelf afwegen of het extra rendement van 1,3% (bij een uitgifterendement van 7%) opweegt tegen de eerdergenoemde nadelen.
Het alternatief, de eeuwigdurende obligatie van de overheid, heeft een aantal voordelen. De belangrijkste is wel dat het hier om een echte perpetuele lening gaat. De Staat kan niet tussentijds aflossen. Het feit dat de Staat delen van deze leningen via de markt terugkoopt tegen de dan geldende marktprijs is in principe zelfs gunstig voor de belegger, omdat dit nog enige liquiditeit aan de markt geeft. Van deze liquiditeit moet men zich overigens niet al te veel voorstellen. Er gaan weken voorbij dat er niet in de betreffende leningen wordt gehandeld. Voordeel van de Grootboek obligatie ten opzichte van de Wolters-Kluwer lening is dat er nauwelijks een debiteurenrisico is. Dat is prettig te constateren voor een lening met een eeuwige looptijd.
Deze voordelen hebben natuurlijk een prijskaartje: het rendement van 5,6% ligt ruim onder het rendement dat de Wolters-Kluwer-lening zou kunnen gaan bieden. Ook nu weer zal de belegger risico en rendement moeten afwegen.
Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en was hiervoor werkzaam op het ministerie van Financiën. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Uw reactie is welkom op
tak@iex.nl.