Donderdagmiddag weten we meer. Gaat de ECB zijn beleid voortzetten waarbij spaarders en uiteindelijk ook beleggers worden uitgeknepen ten behoeve van schuldenaren? Het ziet er wel naar uit.
Officieel is het doel duidelijk. De ECB heeft het mandaat de inflatie rond 2% te brengen in de Eurozone. Dat beleid is weinig succesvol. Nu al bijna drie jaar ligt de geldontwaarding eerder bij 0% dan bij 2%. In het bedrijfsleven zou een falende strategie, want daarvan mogen we toch wel spreken, twee gevolgen kunnen hebben.
De eerste is dat het beleid na een diepgaande analyse over het gebrek aan succes van de strategie wordt aangepast. Een tweede mogelijkheid is dat de verantwoordelijke personen, in ieder geval ECB-president Mario Draghi, deemoedig ontslag neemt en erkent dat het beleid gefaald heeft.
Zoveelste bazooka
Beide scenario's zullen zich morgen niet voordoen. De ECB zal verdere stimuleringsmaatregelen aankondigen, de zoveelste bazooka. Of de financiële markten even enthousiast zullen reageren als de voorgaande keren, is de vraag. Er zal een zekere bazookavermoeidheid kunnen optreden.
Maar zelfs als de markten een nieuwe opwaartse beweging maken, is er wat mij betreft geen vreugde aangaande het beleid van Draghi en consorten. Waarom blijft de ECB bij zijn beleid van voortgaande monetaire verruiming? Het is zeer waarschijnlijk dat niet de lage inflatie, maar een andere doelstelling de leiddraad voor de maatregelen is.
Die andere doelstelling is het zo lang mogelijk dragelijk doen zijn van de Europese schuldenlast, met name die van de zuidelijke lidstaten. In de tussentijd zouden hervormingen er voor kunnen zorgen dat de schuld aldaar op lange termijn houdbaar is. Het is echter zeer de vraag of de hervormingen, zeker nu de huidige economische groei een zalvende werking heeft, tot stand komen.
Marijnissen zou trots zijn
Het recente negatieve oordeel van de Europese Commissie stelt in dit opzicht bepaald niet gerust. Het actuele ECB-beleid wordt gefinancierd door de andere kant van het schuldenprobleem: de spaarders en beleggers. Met name risicomijdende beleggers krijgen nauwelijks, geen of zelfs een negatieve vergoeding over hun spaargeld.
Er is sprake van een herverdelingsoperatie van vermogen waar de SP alleen maar van kan dromen. Als het ECB-beleid in de vorm van een fiscale operatie was opgezet, zou het draagvlak voor een dergelijke operatie nihil zijn. Ondertussen zorgt het beleid niet voor de gewenste geldontwaarding in de reële economie.
Hoe denken de beleidsmakers bij de centrale bank dat een nog lagere rente de consumptie en investeringen significant kunnen stimuleren? Het enige wat wordt gestimuleerd zijn de financiële markten. De aandelen- en vooral obligatiekoersen stijgen naar recordhoogte. Dat heeft indirect natuurlijk een zeker positief effect op de economie.
Bellenblazen
Het is echter de vraag of het blazen van bellen als belangrijkste bijdrage om de economische motor op gang te brengen, wel zo gelukkig is. Zelfs zonder de vraag te stellen is het antwoord duidelijk. Naast het feit dat het beleid onrechtvaardig (grote herverdeling spaargeld naar schulden) en ineffectief (geen prijsstijgingen) is, zal het beleid ook onvermijdelijk tot problemen leiden.
Ik maak mij met name zorgen over onze pensioenfondsen. Zij hebben de afgelopen jaren al flink te lijden gehad onder het ECB-beleid. De rendementen op het belegde vermogen waren de laatste jaren beslist niet slecht. Volgens onderzoeksbureau First Pensions behaalden de beste pensioenfondsen over de periode 2007-2014, dus inclusief krediet- en eurocrisis, een rendement van circa 9% per jaar.
De beste fondsen zijn die welke na verrekening van de verplichtingen (het relatieve rendement), de hoogste score behaalden. Dan blijkt dat van alle pensioenfondsen alleen die van ABN Amro een klein positief resultaat (+0,7% per jaar) liet zien.
Dekkingsgraden lopen gevaar
Bij alle andere pensioenfondsen stegen de verplichtingen meer dan het rendement op vermogen. Die verplichtingen stegen zo hard vanwege de sterk gedaalde rente. De best presterende fondsen blijken hun renterisico het meest te hebben afgedekt. Het gevaar is, zeker bij de nu goed presterende fondsen, dat als (ooit) de rente weer gaat stijgen, forse dalingen van de dekkingsgraad ontstaan.
Het is niet onmogelijk dat een grote rentestijging (en vanaf bijna 0% is elke rentestijging al groot) gepaard gaat met flink dalende aandelenkoersen, zoals we vaker zagen in een periode van oplopende rente. Met name pensioenfondsen die dan nog steeds hun renteverplichtingen hebben afgedekt, worden dan hard getroffen.
In dat scenario wordt een negatief resultaat op zowel obligaties (of rentederivaten) als aandelen behaald. Weer geen leuk vooruitzicht voor de deelnemers aan onze pensioenfondsen. Met dank aan het onverantwoordelijke beleid van de ECB.