Verantwoord beleggen, duurzaam beleggen, beleggen met maatschappelijk rendement. De belegger lijkt al lang niet meer (alleen) geïnteresseerd in een mooi financieel resultaat. Lijkt, want uiteindelijk blijft financieel gewin een belangrijke drijfveer voor investeringen in aandelen, obligaties of andere financiële instrumenten.
Daarom haasten bijvoorbeeld pensioenfondsen als ABP en PGGM zich om te zeggen dat hun beleggingen in de toekomst weliswaar aan strengere duurzaamheidcriteria moeten voldoen, maar dat het rendement er niet minder om zal worden.
Voor zover maatschappelijk verantwoorde beleggingen uit zichzelf al geen goed rendement opleveren, is er de fiscus die een handje helpt. De vele investeringsmogelijkheden in groene obligaties zijn populair omdat mogelijkheden tot belastingaftrek de belegger uiteindelijk financieel vooruit helpt.
Máxima-obligaties
Afgelopen vrijdag introduceerde Rabobank twee obligaties met een onbetwistbaar maatschappelijk rendement. De opbrengst van beide obligatieleningen is bedoeld voor de bouw van het Prinses Máxima Centrum voor kinderoncologie.
De obligaties geven per saldo geen rendement, maar via de Belastingdienst houdt de belegger toch wat aan de obligaties over. Het nut van het Máxima Centrum behoef ik uiteraard niet te bespreken, maar het is interessant te bekijken hoe de obligatieleningen geconstrueerd zijn.
Gaan maatschappelijk en financieel rendement hand in hand? Toen ik hoorde van de obligatieleningen moest ik onmiddellijk terugdenken aan 1988. Het Nederlands Kanker Instituut bracht toen een nulcoupon-obligatielening uit.
Lagere rente
De rentevergoeding bestond uit de maandelijkse uitloting van één van de 275.000 uitgegeven obligaties van nominaal 1000 gulden. De uitgelote obligatie werd niet tegen 1000 gulden, maar tegen 1 miljoen gulden afgelost. Jaarlijks was NKI daarmee 12 miljoen euro kwijt op een lening van 275 miljoen gulden.
De door NKI te betalen rentevergoeding was daarmee 4,4%, op het moment dat de rente op een dergelijke (tienjarige) lening zeker 8% zou moeten zijn. Uiteindelijk betaalden de deelnemers aan deze lening dus zelf voor het goede doel, door genoegen te nemen met een lagere rente.
Tegenwoordig helpt de overheid een handje de gulle goededoelengever over de streep te helpen. Zo ook met deze twee nieuwe obligaties, waarvan de debiteur het Maxima Centrum is.
Obligatie Eenmalig
Obligatie E (E staat voor Eenmalig), de eerste lening, is een obligatie met een looptijd van zeven jaar en een rentevergoeding van 5% per jaar die jaarlijks achteraf wordt uitgekeerd. De inschrijfkoers per nominale obligatie van 1000 euro is gelijk aan 1350 euro.
Aangezien de aflossing na zeven jaar gelijk is aan 1000 euro, kan de 350 euro, dat is zeven keer de te ontvangen jaarlijkse rente, gezien worden als een schenking aan het Máxima Centrum. De 350 euro komt daarom, afhankelijk van uw persoonlijke situatie, in aanmerking voor belastingaftrek.
Zonder de mogelijkheid van belastingaftrek zou het rendement op de obligatie gelijk zijn aan 0%. Met belastingaftrek is het uiteindelijke rendement afhankelijk van uw inkomen. In het meest gunstige geval realiseert u 52% belastingvermindering en krijgt u van de gift van 350 euro 182 euro terug.
Effectief jaarrrendement: 2,37%
In feite investeert u dan geen 1350 euro, maar 1168 euro in de obligatie. Dat betekent een effectief jaarrendement op deze obligatie van 2,37%. Indien uw fiscale voordeel 42% bedraagt, is het jaarrendement 1,88%, terwijl bij 36,5%-aftrek het rendement 1,62% bedraagt.
Bij deze percentages is verondersteld dat de belastingaftrek direct wordt ontvangen, waarmee uw aankoopprijs van 1350 euro verlaagd wordt. In werkelijkheid zult u de belastingaftrek pas later, bijvoorbeeld in de zomer van 2016, ontvangen.
Die latere ontvangst betekent dat het rendement op de obligaties met ongeveer 0,02 procentpunt afneemt. Door de schenking ineens is er wel een voordeeltje van circa 0,2% door de vermogensrendementheffing, aangezien de obligatie per ultimo 2015 op 100% noteren, dus minus de 350-eurogift.
Over deze gift ineens behoeft daarmee geen belasting betaald te worden.
Obligatie Periodiek
Bij de tweede lening, de P- (Periodiek) obligaties, is de inschrijfkoers gelijk aan de nominale waarde van 1000 euro. De rente is 5% (50 euro) en wordt jaarlijks vooraf betaald, maar direct verrekend met een periodieke gift van 50 euro aan het Máxima Centrum.
In feite is hier sprake van een echte nulcouponobligatie. U stort 1000 euro en krijgt na zeven jaar deze inleg weer uitgekeerd, zonder tussentijds couponrente te ontvangen. Maar omdat u jaarlijks 50 euro schenkt, zal de belastingdienst daarvan 52% (of een lager percentage, afhankelijk van uw inkomen) uitkeren.
Bij 52% is de belastingteruggave gelijk aan 26 euro, waardoor het effectieve rendement op de lening 2,6% wordt. Omdat de couponrente (en schenking) vooraf worden verrekend, vindt de fiscale uitkering eerder plaats dan een reguliere couponbetaling, die doorgaans achteraf wordt uitgekeerd (zoals de E-obligatie).
Extra rendement én risico
Het effectieve rendement komt daarmee iets hoger, op 2,63%, uit. Bij een belastingaftrek van 42% of 36,5% is het effectieve rendement van de obligatie respectievelijk 2,12% en 1,84%. De P-obligatie geeft daarmee een iets hoger effectief rendement.
Houdt u echter wel rekening met een extra risico, namelijk de mogelijkheid dat de overheid de fiscaalvriendelijke regeling wijzigt of zelfs afschaft. Daar zijn bij mijn weten geen aanwijzingen voor, maar er is geen volledige garantie dat de regeling nooit zal worden aangepast.
De E-obligatie heeft van deze onzekerheid geen last, omdat de eenmalige aftrek gebaseerd is op de situatie in 2015. Een nader belangrijk punt is dat obligaties niet beursgenoteerd zijn, en alleen op speciale voorwaarden overdraagbaar zijn.
Debiteurenrisico
Daarom zal gedurende de gehele looptijd een koers van 100% worden gehanteerd als waarde voor de obligaties. Een punt van belang voor beide obligaties is het debiteurenrisico. De belegger loopt dat risico op het Prinses Máxima Centrum.
Rabobank en BNG bank hebben zich weliswaar onder voorwaarden bereid gesteld, indien nodig, financiering te geven voor de aflossing in 2022. Dat gebeurt alleen als het Maxima Centrum tegen die tijd (nog steeds) financieel gezond is.
Als dat onverhoopt niet het geval zou zijn, hebben beide banken enkele zekerheidstellingen, waardoor de obligatiehouders in die situatie een zwakkere positie hebben. Het is moeilijk de precieze kwaliteit van het Centrum als debiteur vast te stellen.
Lastig vergelijken
Daarmee wordt het ook lastig aan te geven welk rendement u op een gelijkwaardige obligatie zou ontvangen. Om toch enige vergelijking te geven:
- een zevenjarige staatslening levert momenteel 0,4% per jaar op
- een bedrijfsobligatie van een goede debiteur geeft niet gauw meer dan 1% rendement op jaarbasis
Die lage rendementen in verhouding tot de hoge coupon van de obligaties, leiden bij mij wel tot enige vraagtekens. De hoge coupon reflecteert deels, maar zeker niet geheel, het gebrek aan verhandelbaarheid van de obligatie.
Truc?
Is die hoge coupon dan een teken dat het Máxima Centrum een serieus debiteurenrisico voor de belegger betekent? Of is de hoge coupon een truc(je) om de belastingaftrek zo hoog mogelijk te krijgen en is zo uiteindelijk Dijsselbloem de klos als het om de financieringskosten gaat?
De obligaties dienen een mooi doel, dus ik zal het niet verder vertellen. Ik neem aan u ook niet... Bovendien, de Belastingdienst zal toch zelf wel in staat zijn over de couponhoogte een oordeel kan vellen.
Tot slot: indien u tot aanschaf van de obligaties overgaat, informeert u zich dan goed of u voor de fiscale aftrek in aanmerking komt.