Nu veel aandelenindices, waaronder de AEX, weer staan op het niveau van begin dit jaar, dient de vraag zich aan, hoe nu verder? Een houvast is dat sinds 2009 alle vierde kwartalen positieve rendementen hebben laten zien.
Na het gooi-en-smijtwerk, met name in augustus en september, waarin de volatiliteit sterk steeg, telde ik 13 tienpunters, een beweging van minimaal 10 punten van de AEX op een dag. Gedurende de dag waren er vaak nog forsere bewegingen.
Binnenkort start het derdekwartaalseizoen met cijfers van ondernemingen, die mogelijk wat meer richting geven. Zelf ben ik niet negatief gestemd. De lage eurokoers, lagere energieprijzen en de lage rente zullen nog wel even doorwerken.
Derhalve zie ik ook nog steeds per saldo een verbetering van de Europese ondernemingswinsten. Uiteraard moeten er niet allerlei zwarte zwanen opduiken en is het wenselijk dat grondstofprijzen niet verder dalen en de Chinese beurs redelijk stabiel blijft, zoals de laatste week.
Inkoopmanagersindices
Recente peilingen onder inkoopmanagers, die belangrijke toekomstige informatie geven, geven een licht stijgende tendens aan. In Frankrijk was er sprake van de achtste achtereenvolgende maand van groei van de samengestelde inkoopmanagersindex, aldus Markit, een economisch bureau.
Wel was er nu een lichte daling van orders in de maakindustrie maar in de dienstensector nam het werk fors toe. De Duitse IFO-indicator over verwachtingen van ondernemers was in september met 103,3 licht hoger dan 102,2 in augustus.
De ECB voorziet nu een economische groei voor het bruto nationaal product van de eurozone voor de jaren 2015 tot en met 2017 van achtereenvolgens 1,4%, 1,7% en 1,8%. Dat betekent voor alle drie die jaren weliswaar een lichte verlaging ten opzichte van vorige ramingen.
AEX-taxaties
Bijgaand een update van de jaartaxaties van de AEX-fondsen. In mijn vorige column over dit onderwerp van 16 december stond de AEX 411 en was 2015-koerswinstverhouding 14,8x.
Nu bijna een jaar later is de k/w 17,4x, dat komt met name door forse neerwaartse bijstellingen in de resultaten van Shell en Arcelor Mittal (zie verder), maar ook van Delta Lloyd, OCI en in lichte mate Philips.
Ondernemingen waarvan de taxaties licht verhoogd zijn, zijn: Akzo Nobel, Boskalis en Randstad. Uiteraard zijn er ook verschillen in weging en zijn er mutaties geweest. Zo zijn NN Group, Aalberts, Vopak en Altice er aan toegevoegd ten koste van SBM Offshore, Corio en Fugro.
Klik op de grafiek voor een grote versie, bron: Bloomberg consensustaxaties.
Transitie in China
Opvallend is dat de aandelenkoersen van Arcelor Mittal en Koninklijke Olie toen aanzienlijk hoger stonden. Bij beide speelt de markt een hoofdrol en niet zo zeer de individuele prestatie. Een belangrijke issue is natuurlijk de transitie in China en de impact op grondstofprijzen.
Wanneer een land van een op investeringen en export gerichte economie naar een consumentgedreven economie gaat, wordt er relatief minder geïnvesteerd en gebouwd en zijn er minder grondstoffen nodig.
China heeft de laatste jaren als schokdemper van de wereldeconomie gefunctioneerd en deze functie wordt nu wat uitgehold door de genoemde transitie, die tijd kost en gepaard zal gaan met een lagere economische groei. Bovendien gaat ook de vergrijzing de komende jaren toeslaan in China.
Indiase urbanisatie
Belangrijk voor grondstofprijzen en met name staal en koper wordt nu de urbanisatie van India. Dit land met iets meer dan 1 miljard inwoners ,en dus bijna even groot als China, loopt achter in haar economische ontwikkeling (infrastructuur en urbanisatie) en heeft weinig staalcapaciteit.
Premier Narenda Modi van India heeft gezegd dat hij de investeringen fors wil opvoeren met 1000 miljard dikkar tussen 2015 en 2022 voor de bouw van 100 zogenoemde smart cities. De vraag is of India’s bouwproject op tijd komt om de transitie in China op te vangen.
Ook de olieprijzen daalden weer na een lichte stijging in het tweede kwartaal. De olieprijzen hebben last van:
- meer (potentieel) aanbod van met name Iran als gevolg van het atoomakkoord
- schalieolie uit de Verenigde Staten
- een (potentieel) verminderde vraag uit Japan, dat tijdelijk extra olie inkocht voor elektriciteitsopwekking na de kernramp; nu de eerste reactoren weer zijn opgestart zal er minder vraag naar olie en gas zijn
Ook spelen er meer structurele factoren een rol als de opkomst van niet-fossiele energie, een zuiniger beleid (isolatie woningen, zuinige auto’s et cetera) en mogelijke afschrijvingen van reserves (stranded assets), al dan niet door global warming.
Bijgaand een overzicht van derdekwartaalcijfers van de belangrijkste AEX-fondsen met de Bloomberg consensustaxaties.
