Utrecht en Tilburg herdefiniëren de economie. De bestuurders in deze steden staan op het punt een deel van de bevolking een uitkering te geven zonder daaraan enige verplichting te stellen.
Sterker nog, zij mogen de ontvangen gelden onder alle omstandigheden houden. Ongeacht of zij een (goedbetaalde) baan hebben of niet.
Het experiment met het basisinkomen zou veel voordelen hebben. De belangrijkste: het handhaven van de regels verbonden aan al die voorwaardelijke uitkeringen, kosten veel geld. Dat geld besparen de gemeenten bij onvoorwaardelijke uitkeringen uit.
Enorme welvaartsboost
Het is een briljant idee van de genoemde gemeenten. De volgende stap is het afschaffen van de politie en het leger, waarmee overigens al een flink begin lijkt te zijn gemaakt. Als het land verlost is van geldverslindende ordehandhavers en beschermers scheelt dat een hoop kosten.
De rechtelijke macht kan ook opgedekt worden. De grootste kostenbesparingactie aller tijden zal Nederland een enorme welvaartsboost geven.
Ik vind het idee van een "gratisgeldeconomie" zo vanzelfsprekend bizar dat het opnoemen van tegenargumenten een zinloze en tijdverspillende bezigheid is. Toch is het idee van het om niet beschikbaar stellen van geld in de financiële wereld niet nieuw.
Geen prijs meer
Integendeel, de ECB voert al jaren het beleid dat geld geen prijs meer heeft. Banken die hun middelen bij de centrale bank stallen, moeten daarvoor betalen. Overheden lenen geld zonder dat daaraan een prijskaartje hangt.
Sterker, afgelopen maandag nog wist minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem ruim 2,5 miljard euro te lenen. In plaats van een rente betalen, krijgt de overheid van beleggers een rentevergoeding van 0,233%. Het betreft papier met een korte looptijd van enkele maanden.
Het gehele jaar is het Agentschap van Financiën al in staat Dutch Treasury Certificates (DTC's) tegen een negatieve rente uit te geven. In totaal heeft de staat al 33,75 miljard aan dit korte papier geplaatst, waarvoor het circa 85 miljoen euro heeft ontvangen.
Meer voordeeltjes
Geld verdienen met het lenen van geld! Die AFM-slogan kan voor de overheid geschrapt worden. De gratisgeldpolitiek van de ECB leidt tot nog meer voordeeltjes. De zwakkere eurolanden lenen nu tegen renteniveaus die zij onder normale omstandigheden nooit zouden bereiken:
- Spanje betaalt voor een tienjarige staatslening 1,9% per jaar.
- Het met schulden overladen Italië betaalt zelfs 1,8%.
Het is opmerkelijk, banken en andere beleggers werden inzake Griekenland beschuldigd het risico destijds niet in de rente geprijsd te hebben waardoor het nu failliete land toen veel te goedkoop kon lenen. Nu dwingt de ECB met zijn politiek beleggers ertoe genoegen te nemen met rentes die het risico niet meer weerspiegelen.
Herverdeling van middelen
Natuurlijk weet elk weldenkend mens dat gratis geld niet bestaat. In alle gevallen is er sprake van een herverdeling van middelen. De om niet toegekende uitkeringen van Utrecht en Tilburg worden opgebracht door hen die wel (willen) werken voor het verkrijgen van inkomen.
Zo is dat ook met de helikopterpolitiek van de ECB. Het strooien met geld wordt opgebracht door beleggers in rentedragende waarden en door collectieve instituties als onze pensioenfondsen die hun verplichtingen tegen de lage rente moeten verrekenen.
De spaarder die een leuk kapitaaltje van een ton heeft vergaard, zou onder normale omstandigheden een jaarlijkse rentevergoedingniveau van laten we zeggen 4% ontvangen. In tien jaar tijd loopt het vermogen dan op tot 148.000 euro. Dat is een leuk vooruitzicht en een mooie beloning voor de getoonde spaarzin.
Betalen voor gratis geld
Onder de huidige omstandigheden echter levert een belegging in een risicomijdende tienjaars Nederlandse obligatie 0,8% aan jaarlijkse rente op, zodat bij aflossing van de lening over tien jaar het kapitaal is gegroeid tot 108.000 euro.
De risicomijdende belegger betaalt 40.000 euro als bijdrage van de gratisgeldpolitiek van de monetaire autoriteiten. Dan heb ik het nog niet over de vermogensrendementsheffing die er toe leidt dat het bedrag na tien jaar niet eens boven de ton uitkomt.
Ook de pensioenfondsen betalen het gelag. De Nederlandse fondsen bezitten ruim 1000 miljard aan hen toevertrouwde middelen. Stel dat hun verlichtingen, tegen 4% contant gemaakt, ook 1000 miljard zouden bedragen. Dat zou een dekkingsgraad van 100% betekenen.
Ideologische doelstelling
De rente is echter geen 4%, maar zal gemiddeld meer in de buurt van 2% liggen. Dat is nog hoog, maar als compensatie voor de lage actuele rente mogen pensioenfondsen voor lange looptijden de relatief hoge Ultimate Forward Rate gebruiken.
Bij gemiddeld 2% rente en een veronderstelde gemiddelde looptijd van vijftien jaar, zouden de contant gemaakte verplichtingen in het voorbeeld geen 1000 miljard bedragen, maar 1337 miljard. Daardoor wordt de dekkingsgraad 75% in plaats van 100%, met alle gevolgen voor pensioenontvangers en premiebetalers.
Gratis geld bestaat niet. Het beleidsmiddel wordt ingezet om ideologische dan wel economische doelstellingen na te streven. De hardwerkende en hardsparende Nederlander draait voor de kosten op.