De toelichting op het jongste rentebesluit van de Federal Reserve bood weinig houvast voor wanneer de rente precies voor het eerst omhoog gaat. De eerste renteverhoging in negen jaar lijkt al enige tijd aanstaande, maar alles is data dependent in de woorden van Janet Yellen.
Daarom in deze column vijf datagrafieken die aangeven dat de Fed, na een gemiste kans vorig jaar, de rente met een gerust hart kan verhogen.
Grafiek 1 - De Fed en de economie
In onderstaande grafiek staan de Fed Target Rate (linker as), de korte rente vastgesteld door de Fed, en de ISM-index (rechter as), de belangrijkste indicator voor de economische groei.
Uit de grafiek volgt dat de laatste vier perioden waarin de Fed de rente (over een langere periode) verhoogde, begonnen in respectievelijk1986, 1993, 1999, en 2004. Uit de grafiek volgt ook dat de stand van de ISM-index op die vier startpunten (weergegeven middels de groene cirkels) nogal uiteen loopt.
In 2004 stond de ISM-index boven de 60, terwijl in 1986 de ISM index slechts 51,2 noteerde. Over de vier cycli gemeten, stond de ISM-index gemiddeld op 55 (stippellijn). Belangrijker, op elk van de vier startpunten stond de ISM boven de 50, de magische grens tussen economische groei en krimp.
Met een huidige stand van 53,5 lijkt de ISM-index geen obstakel om de rente te verhogen.
Grafiek 2 – De Fed en inflatie
In de grafiek hieronder staan de Fed Target Rate (linker as) en de Core PCE (rechter as), de favoriete inflatiemaatstaf van de Fed. Sinds de piek midden jaren ’70 laat de inflatie een gestaag dalende trend zien.
Die trend zien we ook grotendeels terug in de niveaus van de core PCE waarop de Fed startte met het verhogen van de rente. Met dit op het netvlies is de gemiddelde inflatie van de vier startpunten wellicht minder relevant.
Belangrijker, in 1999 begon de Fed met renteverhogingen op een inflatieniveau dat net zo laag is als nu.
Grafiek 3 – De Fed en toekomstige inflatie
Kijken naar gerealiseerde inflatiecijfers is een beetje als kijken in de achteruitkijkspiegel. Dat is precies de reden dat centrale banken zo graag kijken naar inflatieverwachtingen. In de grafiek hieronder staan de Fed Target Rate (linker as) en de verwachte inflatie (rechter as).
De grafiek laat zien dat de verwachte inflatie waarop de Fed begint met renteverhogingen bijna altijd hetzelfde is (groene cirkels.) Maar pas op, deze grafiek zegt waarschijnlijk meer over de geloofwaardigheid van de Fed als centrale bank, dan over perioden van rentestijgingen.
We geloven over het algemeen dat de Fed zijn inflatiedoelstelling haalt. Hoe dan ook, de huidige inflatieverwachting is geen reden om de rente niet te verhogen.
Grafiek 4 – De Fed en werkloosheid
In de grafiek hieronder staan de Fed Target Rate (linker as) en het werkloosheidspercentage (rechter as en invers). Gemiddeld genomen ging de rente voor het eerst omhoog bij een werkloosheidspercentage van 5,9% (stippellijn).
Voor afgelopen juni rapporteerde de Bureau of Labor Statistics een werkloosheidspercentage van 5,3%. Duidelijk lager dan dat gemiddelde dus. We moeten hier wel rekening houden met het feit dat de ‘NAIRU’, de Non-Accelerating Inflation Rate of Unemployment gedaald is.
Dit is het laagste werkloosheidsniveau dat een economie kan hebben voordat de inflatie oploopt. De Fed accepteert nu dus een lager werkloosheidsniveau alvorens de rente te verhogen.
Maar met een, door de OESO, geschatte NAIRU van 5,5% is het huidige percentage werklozen van 5,3% geen belemmering voor een hogere rente.
Grafiek 5 – De Fed en banengroei
In de grafiek hieronder staan de Fed Target Rate (linker as) en de banengroei (rechter as). Door te kijken naar het aantal nieuwe banen dat de economie creëert, kunnen we discussies over wanneer iemand precies werkloos is, de invloed van participatiegraden, et cetera vermijden.
De grafiek hieronder laat zien dat, met uitzondering van 1986, de banengroei bij de start van een serie renteverhogingen door de Fed (groene cirkels) dicht bij elkaar ligt. Belangrijker, het gemiddelde van die vier startpunten - ongeveer 210 duizend banen per maand (stippellijn) - ligt bovenop de huidige banengroei.
Dus nog één keer: De Fed kan met een gerust hart de rente verhogen.
Jeroen Blokland is sinds 2009 portefeuillemanager binnen het Robeco Global Allocation-team. Hij is fondsmanager van de Robeco ONE and Multi Asset fondsen.