U kent allen ongetwijfeld Pimco, de grootste obligatiespecialist ter wereld. Opgericht door onder andere Bill Gross belegt Pacific Investment Management Company vooral in obligaties. Bill Gross nam afgelopen jaar ontslag en prompt verloor Pimco miljarden dollars aan vermogen onder beheer.
Een van de opvolgers van Gross is Joachim Fels, een voormalig chief economist van Morgan Stanley, en één van de oprichters van de shadow council van de Europese Centrale Bank (ECB), een groep van vijftien economen die het beleid van de ECB kritisch volgt en becommentarieert.
Joachim Fels bracht afgelopen week een bliksembezoek aan Amsterdam en had daar een korte ontmoeting met wat vaderlandse (financiële) pers. Heel slim was het rond het middaguur georganiseerd, wat de kans op een grote opkomst in verband met de toegezegde broodjes flink verhoogde.
Vraag en aanbod
De visie op de rente van Fels is een bijzondere. Waar iedereen het er wel over eens is dat de rente zo laag is door de stimuleringspakketten van de diverse centrale banken, beweert Fels het omgekeerde.
Volgens hem doen de centrale banken niets anders dan de rente terugbrengen naar het niveau waar het volgens de economische wetten van vraag en aanbod hoort. Rente is de prijs van geld, en er is veel meer aanbod dan vraag. Dus gaat de prijs omlaag. We sparen ons een slag in de rondte en investeren nauwelijks.
Nadat het aanwezige journaille (mijzelf incluis) de broodjestafels inclusief smoothies leeggegraasd had legde Fels uit waarom de vraag naar geld zo laag, en het aanbod zo hoog was. Het aanbod van geld is zo hoog omdat we te veel sparen:
- Demografische factoren: mensen worden ouder maar werken niet veel langer. Op het eind van ons leven hebben we voor verzorging veel geld nodig waardoor mensen meer geld achter de hand willen houden.
- Toegenomen inequality: rijke mensen sparen nu eenmaal meer dan arme mensen. Doordat de kloof tussen arm en rijk groter wordt, wordt er dus meer gespaard.
Investeringen vallen tegen
Aan de andere kant van het spectrum is er de vraag naar geld. De investeringen dus. Die vallen tegen door een aantal redenen:
- de economie is meer gericht op service dan op producten: dus minder kapitaalintensief
- trage economische groei
- angst voor disruptieve concurrentie: niet durven investeren omdat er opeens een Uber de kop kan opsteken
Door deze redenen is de rente zo laag, en omdat dat voorlopig niet verandert, zal de rente in zijn ogen ook nog wel een poosje laag blijven. Dientengevolge vindt Fels de obligatiemarkt géén bubbel.
Daaruit kan hij vervolgens de conclusie trekken dat de aandelenmarkten ook niet overpriced zijn. Immers, met een dergelijke lage rente voor years to come is het logisch dat de waarderingen voor aandelen hoger zijn dan vroeger, toen de rente 4% was.
Kansen en risico's
Voor de middellange termijn ziet Fels redenen voor optimisme. Zo is het gevaar van deflatie grotendeels geweken door de acties van de centrale banken, zijn de banken stabieler door de sterkere balansen, is er eerder een energie-overschot dan een energietekort zoals in 2006 en kruipt de groei van de ontwikkelde landen en emerging markets meer en meer naar elkaar toe.
Risico’s ziet hij nog in de nog steeds hoge mate van leverage, schulden dus, het handelssurplus van Duitsland dat de spuigaten uitloopt en de verminderde liquiditeit bij banken om bijvoorbeeld klappen op te vangen op de obligatiemarkt, waarvan we in de eerste week van mei getuige waren.
En natuurlijk zijn er altijd de geopolitieke risico’s, waarvan in het bijzonder de situatie in de energieproducerende landen mag worden genoemd. Door de lagere inkomsten kunnen die vaak instabiele landen nog instabieler worden.
Aandelen profiteren
Dat de rente nog lang laag zal blijven is een mening die ik volledig deel. Dat de centrale banken daar geen schuld aan hebben is natuurlijk onzin. Juist de centrale banken hebben ervoor gezorgd dat de vraag naar geld van bijvoorbeeld banken is opgedroogd.
In 2008, net na de crisis, gaven banken nog obligaties uit met 8% rente, om maar zoveel mogelijk spaargeld van particulieren binnen te krijgen. Nu krijgen banken het geld bijna gratis van de centrale banken en is men uw geld liever kwijt dan rijk.
De aandelenmarkten profiteren eigenlijk dubbel van de lage rente. Enerzijds stroomt er meer geld naar de beurzen op zoek naar rendement. Anderzijds heeft een gemiddeld bedrijf veel lagere financieringskosten. En dan hebben we het nog niet eens over de fusie- en overnamemarkt….