De puzzelstukjes vallen ineens allemaal in elkaar. Ik zei gisteren al dat we ook enkele intermarket-indicatoren zoals de tienjarige rente en de euro-dollar in de gaten moesten houden. Beide hebben een duidelijk opwaarts signaal gegeven.
Om te beginnen met de euro-dollar: na de eerdere doorbraak in april door de sinds december dalende toppenlijn was er sprake van een zijwaartse uitbodemingsfase.
De opwaartse druk op de dubbele top van 110,50 nam steeds verder toe en gisteren brak de koers hier opwaarts doorheen wat de weg vrijmaakt voor een beweging in de komende tijd naar de 115,20.
Daggrafiek euro-dollar
Klik op de grafiek voor een grote versie
Ook de tienjarige rente in Nederland gaf gisteren een duidelijk opwaarts signaal af. De koers brak door de veelvuldig geteste dalende toppenlijn die sinds maart vorig jaar boven de markt hing. Hiermee lijkt de bodem in de rente gezet en ontstaat een aanzienlijk potentieel in de komende maanden.
Daggrafiek tienjarige Nederlandse rente
Klik op de grafiek voor een grote versie
Vermoeid
In de Europese aandelenmarkten werden in de afgelopen weken meerdere topvormingsignalen gegeven en de markt vertoonde de laatste weken natuurlijk al de nodige vermoeidheidsignalen. In de AEX werden rond de dubbele top van 510,35 tot 510,50 een aantal candlestick-toppatronen gevormd.
Zo werd op de weekgrafiek een betrouwbare bearish engulfing gevormd. En op de daggrafiek werd ook een bearish engulfing en een tweezers-top gevormd. Verder stonden de technische indicatoren natuurlijk al langere tijd op verkoop.
Zowel de RSI als de MACD bevinden zich in een dalende trend nadat al een maand geleden sprake was van negatieve divergentie en de neerwaartse doorbraken door hun stijgende bodemlijnen. Dit wees de afgelopen weken al op een afnemende koopdruk.
Dubbele top
Ook het volume nam de laatste tijd vooral fors toe tijdens dalingsdagen. Het belangrijkste signaal was echter de doorbraak door de sinds januari stijgende bodemlijn in de daggrafiek. Die startte destijds bij 406 en had de bodem van de eerdere mini-correctie (481) als raakpunt.
De recente opleving zorgde voor een terugtest van deze lijn en de vorming van een duidelijke dubbele top in de markt bij 510,35 tot 510,50.
Daggrafiek AEX
Klik op de grafiek voor een grote versie
Einde topvormingsproces
De signalen wezen dus op een aanstaande verslechtering in de markt. Ondertussen is de AEX alweer 23 punten gezakt en nadert daarmee de onderkant van de bandbreedte van een normale correctie (5% tot 10% daling). Gisteren werden enkele steunniveaus zonder moeite doorbroken.
De eerste verslechtering was al een dag eerder opgetreden met de intraday-doorbraak van de dubbele bodem bij 499,20. Gisteren brak de koers hier definitief onder en zette ook zijn neerwaartse beweging verder voort tot onder de 493,45 (bodem 17 april) en het 50-daags gemiddelde.
Deze beweging zorgt ervoor dat het topvormingsproces lijkt te zijn afgelopen. Het eerstvolgende richtpunt ligt bij 481, de bodem van de eerdere mini-correctie. Toch verwacht ik niet dat de neerwaartse beweging daar zal eindigen.
Richtpunt: 450
Een interessant richtpunt is het 38,2%-niveau van de gehele beweging vanaf de decemberbodem (389), nu bij 465, en het 50%-niveau dat bij 450 is te vinden.
Tot hoever en wanneer een bodem gevormd gaat worden in het middellangetermijnbeeld is natuurlijk niet te zeggen. De genoemde niveaus zijn slechts belangrijke indicaties. In het kortetermijnbeeld ligt het eerste steunpunt bij 485,80, daaronder bij 481.
Een kortstondige opleving is echter niet uit te sluiten. Het is namelijk nog niet te zeggen of dit een steile neerwaartse beweging zal worden of een duidelijk correctiepatroon (zoals een wig of vlag). Weerstanden liggen bij 493,45 en 499,20.
Correctie van 1000 punten
Ook de DAX gaf gisteren een belangrijk vervolg aan de verslechtering die in de afgelopen weken al plaatsvond. Na de vorming van een dubbele top bij 12.390 en de doorbraak door de sinds februari stijgende bodemlijn vormde de index enkele dagen geleden nog een lagere top rond de 12.050.
Gisteren brak de DAX met een forse neerwaartse candlestick door de horizontale steunpunten van 11.675 en 11.620. Dit betekent ook de afronding van een hoofd-schoudertoppatroon dat ruim anderhalve maand in ontwikkeling was. Vanuit dit patroon is een koersdoel te berekenen van 10.900.
Een eerste belangrijk richtpunt ligt bij de stijgende bodemlijn van nu 11.160, maar de kans is naar mijn mening groot dat de DAX hieronder door zal breken. Ondertussen is er al sprake van een duidelijke correctie van ongeveer 1000 punten in de DAX (rond de 8%).
Daggrafiek DAX
Klik op de grafiek voor een grote versie