De column
Z-Zeperd, die we wijdden aan de Z-Score™ van Edward Altman, maakte reacties los. Zo kregen we het verzoek eens te kijken naar de methode van Willem Okkerse, die claimt dat hij met zijn OK-Score™ al in 1998 de ondergang van
Worldcom zag aankomen.
Een eerste - toegegeven - flauwe opmerking is natuurlijk dat voorspellen achteraf nooit lastig is. We kennen de methode van Okkerse slechts oppervlakkig, maar van wat we aan de hand van zijn eigen website er van te weten zijn gekomen, is dat hij voortborduurt op methoden, zoals die jaren geleden zijn ontwikkeld door Altman.
De methode van Okkerse is wat ons betreft helaas nog een flink stuk obscuurder dan de Z-Score van Altman.
resultaten niet verifieerbaar
Aan Altman kan, met name door zijn gebruik van de op zich deugdelijke methode van de discriminantanalyse, enige wetenschappelijkheid niet worden ontzegd. In het geval van Okkerse hebben we te maken met vergaande financiële hocus pocus. Als we dit soort methoden obscuur noemen, is dat geen onheuse kwalificatie.
Het heeft maken met de primaire eis die aan elke vorm van wetenschappelijk onderzoek moet worden gesteld, namelijk dat de resultaten verifieerbaar zijn. Opvallend is dat Okkerse telkens bedrijven noemt, waarvan we met zekerheid weten dat ze inmiddels in een deconfiture terecht zijn gekomen. Op zijn site noemt Okkerse als voorbeelden:
Daf Trucks,
Tulip,
Ceteco,
Baan.
Plotseling bankroet
Met behulp van de door Okkerse gekozen ratio’s is, nadat het kalf verdronken is, goed vast te stellen dat in die gevallen de gezondheidstoestand van de onderneming ruim voor de fatale gebeurtenis verslechterde. Aan elke verklaring die pretendeert de basis te verschaffen voor het maken van voorspellingen, moeten twee kernvragen worden gesteld:
Is de aangetoonde samenhang tussen verschijnselen noodzakelijk?
Zo ja, is die ook voldoende?
Zelfs de vraag of de verslechtering van de financiële ratio’s een noodzakelijke voorwaarde vormt (geen faillissement zonder verslechtering van ratio’s), laat zich niet eenduidig beantwoorden. Het komt immers maar al te vaak voor, dat een bankroet zomaar uit de lucht komt vallen. Denk aan LCI, dat door geheel onverwachte fraude op de knieën werd gebracht.
Debacle
Alle grote telecommunicatiemaatschappijen kwamen ook tamelijk abrupt in de gevarenzone door een samenspel van factoren zoals de dotcomcrisis, de te grote overnames en de te duur betaalde umts-frequenties. In ieder geval was niet bij het merendeel van de bedrijven sprake van jarenlange erosie van de financiële ratio’s.
Zelfs als we concluderen dat verslechtering van de financiële ratio noodzakelijkerwijze aan een faillissement voorafgaat, is het nog maar de vraag of die verslechterde ratio’s voldoende voorwaarde is voor een financieel debacle. Op verslechtering van de ratio’s volgt immers steevast een onafwendbaar faillissement.
Okkerse claimt dat zijn OK-Score, die hij in navolging van Altman eveneens beveiligd heeft met een trademark, is gebaseerd op twee unieke ratio’s: de OK-Solvabiliteit en de OK-Ratio. Hoe hij beide ratio’s berekent, is in diepe nevelen gehuld. De wetenschapsfilosoof Karl Popper benadrukte ooit dat verifieerbaarheid in de praktijk ook altijd falsificeerbaarheid betekent.
Wie maalt erom?
Geen theorie kan immers tijdloze en universele geldigheid claimen, maar vormt steeds het voorlopige eindresultaat van een gecontroleerd denkproces. Elke theorie draagt een voorlopig karakter en is steeds vervangbaar door een theorie, die meer verklaart en meer van de onderzochte werkelijkheid insluit.
Een onderzoeker die zijn werk voor anderen niet verifieerbaar en daarmee falsificeerbaar maakt, kan daardoor geen aanspraak maken op wetenschappelijkheid en bevindt zich in obscuriteit. Laten we alleen niet zo strikt zijn. Niet elk onderzoek behoeft immers wetenschappelijk te zijn en misschien claimt Okkerse dat ook helemaal niet.
Wellicht wil hij alleen zijn klanten een methode aan de hand doen, waarmee zij hun voordeel kunnen doen in situaties waarin de beoordeling van een onderneming gewenst is, zoals in het geval van belegging of kredietverstrekking. Als het werkt, wie maalt er dan om hoe het werkt?
Openbaarheid
Bovendien, ook wanneer de gevolgde methode niet inzichtelijk wordt gemaakt, is onderzoek geenszins uitgesloten. Het is immers nog mogelijk objectief te meten of met deze black box in de praktijk goede resultaten kunnen worden geboekt. Dat kan alleen wanneer Okkerse zijn instrumentarium in openbaarheid toepast op een a-selecte populatie.
Op grond van zijn bevindingen moet hij dan voor een ieder controleerbare uitspraken doen over de kans op faillissement van schijnbaar vitale ondernemingen. Als het werkt, is er geen betere publiciteit voor de methode denkbaar en heeft Okkerse op financieel vlak bereikt, wat hem blijkens de handelsmerkbescherming voor ogen staat.
Zoals de zaken er nu voor staan, dat wil zeggen, zolang de methode niet door anderen dan Okkerse kan worden toegepast, kan de vraag of de methode werkt uitsluitend langs de door ons voorgestelde weg worden beantwoord. Okkerse lijkt evenwel een andere weg te willen bewandelen, namelijk die van: eerst kopen, dan zien.
Voordeel van de twijfel
Beleggers worden uitgenodigd te participeren in zijn OK Fonds Nederland, dat belegt volgens de OK-Score. Dit levert een minder rigide verificatie van de theorie van Okkerse op dan die wij voorstellen, maar in ieder geval is er een basis om te vast te stellen, of zijn inzichten verlicht genoeg zijn om er bovengemiddelde beleggingsresultaten mee te behalen.
Claims van superieure beleggingsmodellen worden met de regelmaat van de klok gedaan. Retrospectief werken ze feilloos, maar om magische redenen blijken ze in de werkelijke wereld toch meestal niet te werken. De weg naar gedroomde rijkdom is bezaaid met aandelenlease, winstverdriedubbelaars en gegarandeerde groeifondsen.
We zullen niet zuur zijn. We geven Okkerse graag het voordeel van de twijfel en zeggen slechts: Make it happen.
Jacques Potuijt is oprichter van Provest Group en was hiervoor onder meer hoofd Beleggingsresearch bij Deutsche Morgan Grenfell in Amsterdam. Potuijt schrijft zijn columns op persoonlijke titel. Hij belegt uitsluitend in beleggingsfondsen. De informatie in deze column is niet bedoeld als beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Uw reactie is welkom op
potuijt@iex.nl.