Gedurende de maand september is de Europese kredietkraan verder dichtgedraaid. Inmiddels krimpt het totale uitstaande krediet fors zoals te zien is in de figuur hieronder. Sinds het jaar 2000 groeide het uitstaande krediet nog gemiddeld met een procent of 7.
Deze kredietgroei was van belang om de economische groei te blijven stimuleren binnen de eurozone. Maar die stimulans is inmiddels omgeslagen in een stevige rem op diezelfde economische groei.
Sinds de vorige keer dat ik hierover berichtte is de krimp verder versneld en heeft het midden- en kleinbedrijf (MKB) in Europa steeds meer moeite om kredieten los te krijgen bij banken. Aangezien het grootste deel van de beroepsbevolking in Europa in de MKB-sector actief is baart dit mij zorgen over de economische groei binnen Europa.
Meer werklozen
Doordat het uitstaande krediet krimpt, stijgt het aantal faillissementen van bedrijven en loopt de werkloosheid verder op in bijna alle eurolanden. Aangezien de grote beursgenoteerde bedrijven toegang hebben tot de internationale kapitaalmarkt lijden zij nog niet onder de krimpende kredietverlening.
Juist het MKB wordt hierdoor hard geraakt en dit zorgt daarom voor een sterk stijgende werkloosheid in zowel de periferie als de kernlanden van Europa. U kunt dit hieronder in de plaatjes terugzien.
Stijgende rentes
En dan ondervinden we in Europa ook nog eens de hinder van de Amerikaanse Centrale Bank die de monetaire verruiming gaat terugdraaien. Dit houdt simpelweg in dat de Fed de economie minder zal stimuleren door het geleidelijk afbouwen van de op te kopen (staats)obligaties.
Sinds de aankondiging op 17 mei zijn de rentes in reactie hierop wereldwijd gestegen. Ik denk dat stijgende rentes niet bijdragen aan een mogelijk economisch herstel in Europa. Sterker nog, het zal de kredietkrimp alleen maar versterken.
De rentepercentages die banken rekenen worden tenslotte alleen maar hoger, als het al van een lening komt. Ook voor huiseigenaren met hypotheken en bedrijven die via de kapitaalmarkt geld lenen stijgen de kosten bij oplopende rentes.
Nee, naar mijn idee zijn we nog niet uit de economische malaise in Europa. Helemaal als ik politieke risico’s (denk aan Berlusconi…) meeneem denk ik dat we niet aan de voet van een nieuwe bullmarkt voor aandelen staan. In tegendeel, het lijkt me eerder dat we op de top van een bearmarkt zijn beland.