Bij mensen die mij kennen sta ik te boek als een optimist. Na een lang geleden gevolgde cursus Engels stond op mijn eindbeoordeling "always in a good cheer". Dat zei mogelijk ook iets over het gebrek aan vorderingen op de zaken waar het echt om ging. Maar toegegeven, optimisme vond ik een prettige manier om door het leven te gaan. Vond, want het moet veranderen.
Volgens wetenschappers van de Universiteit van Erlangen-Nüremberg (Duitsland) leven ouderen met een sombere blik op de toekomst langer. Het staat glashard in het rapport: pessimistische ouderen lopen minder risico snel te sterven. Gelukkig geldt het gevonden oorzakelijk verband pas vanaf een leeftijd van 65 jaar. Ik heb nog ruim elf jaar mijn positieve inslag te veranderen.
Coen Teulings heeft bijna dezelfde periode om zijn vrolijke kijk op het (economische) leven aan te passen. Want Coen is een optimist. Gisteren maakte de scheidende directeur van het Centraal Planbureau (CPB) de vooruitzichten voor de Nederlandse economie bekend. Die zijn niet gunstig. In 2013 hebben we te maken met krimp, terwijl we in 2014 slechts een geringe groei zullen zien. Het begrotingstekort zal in beide jaren boven de 3% uitkomen.
Alleen Grieken negatiever
Genoeg reden om er flink op los te somberen. Maar dat doet de CPB directeur niet. Hij geeft aan dat we met zijn allen veel te negatief tegen de Nederlandse economie aankijken. "We staan er structureel goed voor" en "Het beeld dat we in Nederland boven onze stand leven is grosso modo niet juist". Negatieve praat is uit bij Teulings. Nu zijn afscheid aanstaande is, bij het CPB bedoel ik natuurlijk, zo optimistisch is hij nu ook weer niet, geeft hem dat de gelegenheid gewaagder uitspraken te doen.
Zoals over het gevaar van een te stringent bezuinigingsbeleid. In het verleden hield het CPB zich afzijdig van wat als een politieke uitspraak geïnterpreteerd zou kunnen worden. Nu richt de CPB-directeur zijn positieve pijlen op de woningmarkt. De almaar dalende prijzen houden kopers weg van de markt en verarmen de oudere generatie. Dat is natuurlijk heel slecht voor het consumentenvertrouwen, wat ongekend hard gedaald is. Alleen de Griekse consument is negatiever gestemd.
Een ongeluk komt nooit alleen. Door al dat pessimisme leven we langer, wat de pensioenfondsen verder in de problemen brengt. Houdt het dan nooit eens op? Gelukkig dacht Coen, ik breng het optimisme terug in de woningmarkt. Teulings meldde dat de woningmarkt vroeger of later de bodem bereikt. "Eerder vroeger dan later". Kijk, daar kunnen we wat mee, zeker als je, zoals ik, een huis te koop hebt staan.
Iedereen blij
Teulings voorzichtig positieve kijk op de huizenmarkt komt tegelijk met een nieuw plan voor de woningmarkt. Kees van Dijkhuizen (CFO van NIBC) kreeg van Minister van Wonen Stef Blok de opdracht een plannetje in elkaar te zetten de koopmarkt weer vlot te trekken. Daarin lijkt hij geslaagd. Er komt een instituut dat hypotheken met Nationale Hypotheek Garantie financiert. Daartoe geeft deze nieuwe instelling obligaties onder staatsgarantie uit. En wie gaan deze obligaties kopen? Onze pensioenfondsen!
Op deze manier krijgen banken meer ruimte om nieuwe hypothecaire leningen te verstrekken, wat een belangrijke bijdrage kan leveren om de woningmarkt in beweging te krijgen. Iedereen blij dus. De banken natuurlijk, maar ook de huizenkopers die gemakkelijker aan financiering komen. De pensioenfondsen zijn ook tevreden met de nieuwe beleggingsmogelijkheid. En de staat loopt daarbij geen enkel risico, aldus Van Dijkhuizen in het FD.
Dat lijkt mooi. Te mooi misschien wel. Want dat de staat geen enkele additioneel risico loopt is misschien wel waar, maar het plan leidt wel tot hogere financieringskosten voor de staat. Van Dijkhuizen zegt zelf dat de pensioenfondsen het nieuwe financieringsinstituut met staatsgarantie als alternatief voor staatspapier kunnen zien. "Pensioenfondsen krijgen een hoger rendement."
Weggegooid geld
Het zou gaan om enkele tientallen miljarden euro. Een woordvoeder van pensioenbelegger APG zegt een dag later in dezelfde krant dat mogelijk beleggingen in de categorie staatsobligaties worden verruild voor de nieuwe hypotheekpakketjes met staatsgarantie. "Je hebt dezelfde zekerheid, maar maakt er meer rendement op".
Dit betekent dat (Nederlandse) staatsleningen moeten gaan concurreren met de hoger renderende staatsgegarandeerde hypotheekobligaties. Als dat zo is, zal dat een opwaartse druk op de rente van staatsobligaties geven. Stel het gaat om een effect van slechts 0,1% hogere rente. Bij een financieringsbehoefte van 50 miljard euro betekent dat een jaarlijks hogere rentelast van 50 miljoen.
Normaal zeg ik dan dat dit maar een klein bedrag is vergeleken met het enorme positieve effect van een aantrekkende huizenmarkt en de daaruit voortvloeiende impuls voor de economie. Maar dat doe ik niet meer. Die 50 miljoen is weggegooid geld waar de belastingbetaler weer voor opdraait. Het wordt nooit meer wat met die huizenmarkt....