Lage rentestanden zouden een economie moeten helpen om de benen er weer onder te krijgen. En dus verlagen centrale banken hun officiële tarieven als er gestimuleerd moet worden.
De huidige extreem lage (officiële) rentestanden zijn het gevolg van de bestrijding van De Grote Recessie en met alleen lage rentestanden wordt ons probleem niet opgelost. Japan gebruikt al sinds 1991 het rentewapen om een einde te maken aan een periode van aanmodderen.
Japan had een officiële rentestand van 6% toen de Japanse economie in 1991 van het spoor liep. In 1995 viel het officiële Japanse tarief al tot onder de 1% en in 2001 stond er zelfs 0% op het bord. Toch zal elke econoom beamen dat Japan al ruim twintig jaar zijn economie ziet kwakkelen.
Verder omlaag
Weinig tot beperkte groei en op z’n best een beperkte geldontwaarding was wat de Japanse economie meemaakte sinds 1991. Momenteel staat het Japanse officiële tarief op 0,1% en dat moet neerwaarts worden aangepast stelde recent de gedoodverfde nieuwe premier van Japan, Shinzo Abe.
Maximaal een 0%-tarief en liever zelfs een officieel negatief tarief terwijl de geldpersen vol gas moeten draaien omdat geldontwaarding noodzakelijk geacht wordt door Abe. Geen vergoedingen op uitzettingen of zelfs toebetalen en een flinke verdunning van de waarde van de yen moeten de Japanse economie rugwind gaan geven.
Ik kan, dat weet u, die wens om geldontwaarding te zien in Japan (maar ook in Europa) heel goed begrijpen, maar die lage rente begrijp ik ook. Want wat zou Japan overkomen als de staatsschuld van 230% (!) van het bruto binnenlands product een rentevergoeding van 2% zou vragen, in plaats van de 0,75% die nu als vergoeding voor een tienjarige lening wordt betaald?
Japan zou binnen twaalf maanden failleren als gevolg van een rentevergoeding van 2% of meer op zijn staatsschuld. Maar ik wil terug naar die extreem lage rente.
Onder nul
Als we volgens een studie van Barclays van de laatste 85 jaar de rendementen van kortlopende (maximaal zes maanden) Amerikaanse staatsobligaties bekijken en daar aandelenkoersen naast plaatsen, dan weten we wat rentestanden betekenden voor aandelenkoersen.
Opvallend is dat sinds 1926 de korte reële Amerikaanse rente (rentevergoeding minus geldontwaarding) 33 jaar onder 0% lag.
- In de jaren dat de reële rente negatief was, stegen de Amerikaanse aandelen jaarlijks gemiddeld met 2,6%.
- Op momenten dat de korte rente echter boven het tempo van geldontwaarding lag stegen de aandelenkoersen met gemiddeld 6,2%!
- Splitsen we de 33 jaren, waarin de reële (korte) Amerikaanse rente negatief was in delen, op dan blijkt dat in de jaren waarin de rente het zwaarst negatief was de Amerikaanse aandelenkoersen zelfs daalden met gemiddeld 2,7%.
- Op de momenten dat de reële korte rente op z’n hoogst was in de Verenigde Staten, liepen de aandelenkoersen gemiddeld met 7,4% op.
- Het beste deed de Amerikaans beurs het echter met een reële korte rente van zo ongeveer 1,2%.
Hogere geldontwaarding
Met de actuele Amerikaanse CPI (consumentenprijsindex) op 2,2% komen we dus niet in de buurt van die 1,2% omdat het rendement voor zesmaands Amerikaans staatspapier 0,16% is. Op dit moment hebben we al weer vier jaar te maken met een periode van negatieve reële rente in de Verenigde Staten maar doen de Amerikaanse aandelen het helemaal niet slecht.
Het gevolg van de lage officiële Amerikaanse rente zou kunnen zijn dat dit tezamen met kwantitatieve verruiming leidt tot een duidelijk hogere geldontwaarding. En als we dan toch al naar de geschiedenis kijken, dan zijn juist de perioden met een oplopende geldontwaarding ook weer de minsten gebleken voor de aandelenbeleggers.
Toch wil ik een lans breken voor hogere beurskoersen terwijl de geldontwaarding toch toeneemt. Door de enorme omvang van de staatsschulden kunnen wij ons daar onmogelijk op de normale manier uit werken en dus hebben we geldontwaarding nodig.
Zelf zuiveren
Of het nu de Amerikanen, Grieken of Japanners betreft, de geldontwaarding is momenteel hun grootste vriend als het gaat om de vraag hoe uit de schulden te komen. Nu ons financiële stelsel zo kwetsbaar is, lijkt - hoe dubbel het ook klinkt - geldontwaarding toch de keuze te worden van centrale bankiers.
De andere optie om het kapitalisme zichzelf te laten zuiveren - survival of the fittest - zou namelijk onherroepelijk leiden tot het faillissement van landen en banken en voor dat scenario blijkt niemand die ook maar iets voorstelt te willen gaan.
De grote opdracht voor de Westerse centrale bankiers is nu een gematigd tempo van geldontwaarding (5%?) te creëren samen met een zeer lage rente. Idealiter zouden beleggingen met een intrinsieke waarde het tempo van geldontwaarding moeten kunnen bijhouden.
Beleggen in huizen
Mogelijk zouden door de lage rentestanden consumenten zelfs bereid zijn te lenen om de beleggingen zoals huizen aan te schaffen waardoor er zelfs een versnelling van de waardestijging zou kunnen gaan optreden.
Dat aandelen door een waardestijging van huizen ook weer in een opwaartse beweging komen, lijkt mij een bijna vanzelfsprekendheid. Dat die Amerikaanse aandelen de komende jaren flink duurder worden, hopen ook de toezichthouders op de Amerikaanse pensioenfondsen.
Vergeleken met de dekkingsgraden van de Nederlandse pensioenfondsen lijken de dekkingsgraden van de Amerikaanse pensioenfondsen helemaal nergens op. Van de S&P 500-bedrijven hadden afgelopen zomer 14 bedrijven een gat in hun dekkingsgraad dat 25% of meer van de beurskapitalisatie betrof.
Meer nodig
Zo komt Lockheed Martin, de producent van onze F-16’s, ruim 13 miljard dollar tekort in zijn pensioenfonds terwijl de onderneming een beurskapitalisatie van ongeveer 29 miljard dollar heeft.
Het moge duidelijk zijn dat iedereen er het nodige aan gelegen is dat aandelenkoersen weer eens oplopen. Alleen een lage rente werkte echter in het verleden niet. Zeker niet als daardoor ook nog eens een negatieve reële rente ontstond.
We moeten weer een klimaat creëeren waarin beleggingen zoals huizen het goed doen en dan komt het met de economie en dus aandelen ook wel weer goed. Dat we meer dan ooit centrale banken nodig hebben om de wind weer in de rug te krijgen, is mij wel duidelijk.
Dat die centrale banken graag een hoger tempo van geldontwaarding wensen, is volgens mij ook logisch want u wilt toch ook weer oplopende aandelenkoersen.