Zonnepanelen kennen een veelbelovende toekomst. Electriciteit opwekken via zonnepanelen is concurrerend ten opzichte van gewone stroom voor consumenten in westerse landen met hoge belasting op energieverbruik. Echter, zonnepanelenfabrikanten hebben het op dit moment zwaar, vooral vanwege toegenomen concurrentie vanuit China.
Als gevolg van enorme capaciteituitbreiding is er overcapaciteit in de industrie ontstaan en is de winstgevendheid sterk gedaald. De capaciteitsuitbreidingen zijn mogelijk gemaakt door steun van lokale overheden en goedkope leningen van staatsbanken. Voor investeerders is de zonnepanelenindustrie een duidelijk voorbeeld van de manier waarop China het lot van sectoren kan bepalen.
Sinds 2004 is de verkoop van zonnepanelen grofweg vertwintigvoudigd. Waarom?
- De stijging van de olieprijs in de afgelopen jaren heeft doen beseffen dat de productie van olie beperkt is. De hoge olieprijs drijft de kosten voor bedrijven en consumenten sterk op en is slecht voor economische groei. De olieafhankelijkheid moet verminderd worden en het is noodzakelijk om te zoeken naar alternatieve vormen van energie.
- Landen en consumenten worden meer milieubewust. In 1997 is het Kyotoprotocol opgesteld om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Als groene energie is zonne-energie populair onder consumenten en politici. Meerdere landen stimuleren het gebruik van zonnepanelen met subsidies.
- Technologische vooruitgang zorgt ervoor dat zonne-energie rendabel is. Nieuwe technieken en schaalvergroting zorgen ervoor dat de zonnepanelen meer energie produceren en tegelijker tijd de productiekosten dalen. Vanwege schaalvoordelen zijn de productiekosten exponentieel afgenomen en is in sommige westerse landen “grid parity” bereikt: voor de consument wordt het net zo voordelig om electriciteit via zonnepanelen af te nemen als via het gewone netwerk.
Chinese panelen
De toekomst van zonne-energie ziet er dus veelbelovend uit. Vooral het feit dat zonne-energie qua kosten kan concurreren met gewone stroom weegt zwaar. Lang heeft Duitsland de wereldwijde vraag naar zonnepanelen bepaald. In Amerika, China en Italie groeit de vraag nu ook. Op de korte termijn is dit gunstig voor fabrikanten.
Chinese bedrijven hebben zich ook gericht op de productie van zonnepanelen. Hoewel het private bedrijven zijn, hebben Chinese zonnepanelenfabrikanten de afgelopen jaren leningen kunnen krijgen tegen gunstige voorwaarden. Deze leningen zijn verstrekt door China Development Bank of door lokale overheden in hun drang om de locale economie te stimuleren en werkgelegenheid te creeren.
Dit is bijvoorbeeld het geval bij Suntech Power, wereld's grootste zonnepanelenproducent naar omzet gemeten. Hiernaast hebben sommige Chinese overheden kapitaal verstrekt in ruil voor een aandelenbelang. Een voorbeeld is de gemeente Xinyu, die via een investeringsmaatschappij onlangs een 20%-belang heeft ingenomen in LDK Solar. Dankzij goedkoop krediet hebben Chinese producenten de productiecapaciteit sterk kunnen verhogen. Bovendien kennen Chinese fabrikanten lagere productiekosten in vergelijking met hun westerse concurrenten.
Subsidies en overcapaciteit
Door de forse uitbreidingen in Chinese productiecapaciteit is er dus sprake overcapaciteit. Momenteel wordt de productiecapaciteit geschat op 100GW waar de jaarlijkse vraag 30GW tot 50GW wereldwijd bedraagt. Een prijzenoorlog is het gevolg, waarbij Amerika en Europa door middel van invoerheffingen en anti-dumping-regels proberen eigen bedrijven te beschermen.
Een extra tegenvaller is dat er momenteel subsidies herzien worden. Duitsland, bijvoorbeeld, zal waarschijnlijk op korte termijn subsidies korten met 20% to 30%. In Nederland lopen bestaande subsidieregelingen dit jaar af en er zijn nog geen nieuwe subsidies aangekondigd. Veel fabrikanten zijn vanwege de prijzenoorlog en overcapaciteit niet meer winstgevend. Het businessmodel voor Amerikaanse en Europese fabrikanten is veranderd met de opkomst van Chinese concurrenten.
Het meest bekende voorbeeld van bedrijven die hier slachtoffer van worden is Q-Cells, ooit Duitsland's grootste zonnepanelenproducent. Ook Chinese producenten hebben het zwaar. Hierbij speelt mee dat in de goede jaren zij teveel leningen hebben genomen en zo de balans hebben laten verslechteren. In de huidige omstandigheden zijn zij genoodzaakt om te snijden in de productiecapaciteit en schulden te saneren met behulp van de lokale overheden.
Zonnige toekomst
Zo heeft Suntech de capaciteit met 40% verlaagd en de gemeente Wuxi gevraagd om herstructurering van bestaande leningen. De Chinese centrale overheid probeert te helpen door een gedeelte van de zonnepanelen op te kopen en aan te sluiten op het landelijke electriciteitsnetwerk. Echter, de centrale overheid is niet van plan om verdere steun te bieden en ziet liever de industrie haar eigen problemen oplossen door middel van faillissementen en consolidatie.
Kortom: in eerste instantie leken de zonnepanelenfabrikanten de grote winnaars. Met de opkomst van Azie is de situatie veranderd van een winstgevende groeimarkt naar een industrie met hevige concurrentie. Niet alleen westerse bedrijven zijn uiteindelijk het slachtoffer geworden maar ook Aziatische bedrijven zelf. De uiteindelijke winnaar is de consument en het milieu. Op de langere termijn, wanneer de industrie geherstructureerd is, ziet de toekomst er nog steeds zonnig uit.