Momenteel wordt er door de G20-landen gewerkt aan het vervatten van de Basel III-reguleringen (Capital Requirements Directive IV) in nationale wetgeving. In hoeverre dit gaat lukken voor eind 2012, zoals eigenlijk het streven is, is nog niet duidelijk. Van de Verenigde Staten is bekend dat de Basel II-regels tot op heden nog niet in nationale wetgeving zijn opgenomen.
Voor de eurozone geschiedt de invoering op Pan-Europees niveau. Basel III wordt in principe voor alle eurolanden simultaan van kracht en dient te worden goedgekeurd door het Europese parlement. Een aantal onderdelen van het CRD, die deel uitmaken van de richtlijn, wachten nog op implementatie: het persagentschap Bloomberg schrijft dat de Europese Unie zou overwegen om de invoering van de Basel III-regels met een half jaar of een jaar uit te stellen.
Het uitstel zou te maken hebben met het koppelen van EU-wetgeving aan strengere bonusregels almede de hoge kosten voor banken wanneer een en ander per 1 januari 2013 van kracht zou worden.
Buffers
In deel 1 van deze serie (28 september) hadden wij het voornamelijk over de CapitalAdequacy Ratio (CAR):
De CAR-ratio moet ten minste 8% zijn en zal de komen de jaren moeten stijgen naar 13%, wanneer er rekening wordt gehouden met de capital conservation buffer en de countercyclical buffer. Daarnaast speelt het feit dat banken beloond willen worden voor het verstrekken van risicodragend kapitaal en dit zullen willen inprijzen ook een belangrijke rol.
Hoe goed banken omgaan met het aan te houden eigen vermogen (economic capital) kan worden weergeven aan de hand de Risk Adjusted Return On Capital ratio (RAROC):
Het naar risico aangepast rendement op het eigen vermogen zal naar verwachting onder druk komen te staan doordat er meer economisch kapitaal moet worden aangehouden (dit resulteert in een hogere noemer). Daarnaast komen met de komst van de bankenbelasting* en mogelijke belasting op financiële transacties ook de variabelen in de teller onder druk te staan.
Meebetalen
Om de rendementen te verhogen verlagen banken de operationele kosten (reductie van personeel) en brengen zij hogere de kredietmarges en tarieven in rekening. Ook speelt een rol dat winsten in de komende jaren voornamelijk ingehouden zullen worden om de buffers te verhogen waardoor er weinig ruimte is om dividend te betalen. Dit is in het belang van de aandeelhouders.
Een belangrijke vraag voor een andere groep vermogensverschaffers, de obligatiehouders, is of vanaf 1 januari 2013 obligatiehouders van banken moeten meebetalen in geval van nood. In Europa is hier nog geen eenduidigheid over. In Ierland hebben politici onder druk van kiezers gesteld dat ook andere financiers van banken, dus niet alleen de aandeelhouders, moeten bloeden.
De ECB neemt een gematigder positie in en is van mening dat houders van gewone obligaties ongemoeid moeten worden gelaten. Nu de Europese Commissie nog. De regeling Hybride-instrumenten banken**, die sinds 1 januari 2011 van kracht is, houdt in dat alle door de banken geëmitteerde hybride-instrumenten vanaf die datum aan de vereisten van deze regeling moeten voldoen.
Dure leningen
Voor de perpetuele obligaties die voor die tijd zijn geplaatst gelden de oude voorwaarden (eerbiedigende werking). Dit zou betekenen dat hybride obligaties uitgegeven voor 1 januari 2011 nog steeds als Tier 1- en Tier 2-kapitaal kunnen worden beschouwd, mits het hybride kapitaal niet een te groot gedeelte vormt van het totale kapitaal.
Dit is aantrekkelijk voor de bestaande obligatiehouders: zij ontvangen jaarlijks een mooi rendement met een relatief laag risico. Echter, de kans op inkoop van deze obligaties door de bank en/of aflossing op de eerste call-datum is klein. Immers, de bank moet deze lening dan herfinancieren tegen de nieuwe voorwaarden voor hybride kapitaal, tenzij de bank over voldoende eigen vermogen beschikt en deze lening vervangt in een gewone senior obligatie of een gedekte obligatie.
Het kan natuurlijk ook zijn dat door verkoop van bankactiviteiten de dure lening niet meer nodig is.
Als ING bijvoorbeeld de staatssteun heeft terugbetaald en het de verzekeringsactiviteiten verzelfstandigd heeft, zou de 8%-perpetual best eens op de eerste call datum in april 2013 kunnen worden afgelost. Hetzelfde geldt voor 8 3/8%-perpetuele lening van Achmea, in mei 2013. Achmea heeft immers voldoende eigen vermogen en kan deze lening goedkoper herfinancieren.
Boven of onder pari
De markt houdt hier al rekening mee, want beide obligaties staan licht boven pari. Dit geldt echter helaas niet voor de SNS Bank-leningen. SNS kan immers niet goedkoper herfinancieren onder de nieuwe hybride-kapitaal voorwaarden en heeft bovendien het eigen (hybride) vermogen hard nodig. Kennelijk weegt een te realiseren boekwinst door SNS bij inkoop van een lening, als DNB dit al zou goedkeuren, minder zwaar dan de duurdere herfinanciering.
Vandaar dat deze leningen onder pari staan. Maar niet getreurd; de rendementen op deze leningen zijn zeer aantrekkelijk en deze obligatiehouders bloeden niet mee als het onverhoopt mis zou gaan met SNS Bank (tenzij in Nederland het Ierse gedachtengoed gaat overheersen).
Interessant is dat ABN Amro zowel in juli 2011 als in april 2012 (in euro's) en in september (in dollar's) 2012 tienjarige lagere Tier II (achtergestelde) leningen heeft geplaatst. De bank verwacht dat deze leningen ook na 1 januari 2013 onder de Basel III uitwerking in CRD4 als zodanig kunnen worden gekwalificeerd (grandfathering).
Meedelen in verliezen
Rabobank is vanaf 2011 ook zeer actief geweest in het aantrekken van hybride kapitaal en wel op Tier 1-niveau. In februari 2011 lanceerde Rabo als eerste de coco’s; door Rabobank zelf worden deze hybride instrumenten capital securities genoemd. Deze Basel III/CRD IV-proof leningen kennen geen renteopstap en moeten meedelen in de verliezen als een bepaalde trigger wordt geraakt.
In dat geval wordt er op de hoofdsom permanent afgeschreven. De afschrijving geschiedt op pro-rata basis met andere vermogensbestanddelen. Voor de Rabo ligt de trigger op een equity capital ratio van 8%; vanaf dat moment worden verliezen ook op pro rata-basis toebedeeld aan deze serie capital securities, die eeuwig durend zijn en geen vervaldatum hebben.
DNB heeft veel informatie nodig van banken als zij een hybride lening willen uitgeven. Zo wordt met name de flexibiliteit met betrekking tot uitkeringen genoemd en daarnaast de verliesabsorptie en het gekozen mechanisme hierin. Deze leningen lopen een hoger risico en geven ook een hogere rente vergoeding dan gewone obligaties; zij vormen daardoor een buffer.
Echter, nu komt ook Brussel om de hoek kijken en moet ook nog eens de Europese Commissie overtuigd zijn dat houders van gewone obligaties niet hoeven mee te betalen aan het redden van een bank. Ik verwacht dat dit zal gaan lukken, anders had ABN Amro deze leningen nooit uitgegeven.
Overigens, voor zover ik heb kunnen nagaan noteren de genoemde ABN Amro- en Rabobank-obligaties, ondanks het hogere risico, boven pari.
Tot slot, voor de liefhebber.
Er zijn nog meer Europese regels die moeten ingaan op 1 januari 2013:
- AIFMD (Alternative Investment Fund Managers Directive) regels met betrekking tot waardering en transparantie van private equity funds;
- EMIR (European Market Infrastructure Regulation) met betrekking tot clearing van OTC-derivaten;
- IORP (Institutions For Occupational Retirement Provision), dit is een witboek dat beleidsinitiatieven bevat van de Europese Commissie om tot adequate en houdbare pensioensystemen te komen. Eind 2012 komen er voorstellen tot herziening van deze directive.
* De bankenbelasting wordt geheven over de zogenoemde ongedekte schulden van banken. De ongedekte schulden van een bank blijven over na aftrek van onder meer het kapitaal (eigen vermogen) en gedekte deposito’s (geld dat bij de bank in bewaring is gegeven) onder het depositogarantiestelsel. De bankenbelasting geldt voor alle bancaire instellingen die in Nederland actief zijn. De bankenbelasting stimuleert banken om langlopende financieringen aan te gaan in plaats van kortlopende financieringen. Kortlopende financieringen (met voor banken aantrekkelijke lage rentes) hebben tijdens de kredietcrisis voor liquiditeitsproblemen bij banken gezorgd, waardoor overheidssteun nodig was. In de bankenbelasting is een maatregel opgenomen die beoogt excessieve variabele beloningen (bonussen) van bestuurders van banken te matigen. Deze maatregel moet het vertrouwen in de bancaire sector verder vergroten (Bron: Rijksoverheid).
** EBA Europa