Het rapport Netherlands, a curious case of core weakness van macro-econoom Elga Bartsch heeft bovenmatig veel aandacht gekregen. Nu was zij toevallig afgelopen week bij ons op kantoor. Zij gaf een interessante spreekbeurt met name over de toekomst van de euro.
Zij heeft goede contacten in Duitsland bij de diverse instanties en dat is erg waardevol en levert vaak goede inzichten op.
Eerst het rapport: Bartsch merkt op dat Nederland een core land van Europa is, maar het opvallend slecht doet. Het enige core land dat in 2012 in een recessie zit. De eerste vraag is hoe dat komt? Vervolgens is de vraag hoe we het probleem moeten oplossen.
Bartsch registreert een opmerkelijk laag consumentenvertrouwen. Dat klopt. In het buitenland wordt Nederland vaak gezien als een van de Duitse Bundeslander, maar dan met een eigen grens.
Maar waar de Duitsers de afgelopen jaren alleen maar positiever zijn geworden, zijn wij alleen maar somberder geworden.
Morgan Stanley ziet een aantal cyclische en een aantal fundamentele verklaringen.
- Allereerst is er natuurlijk de BTW-verhoging. Daar wordt niemand vrolijker van. Maar om het budgettekort te verkleinen, is het verhogen van de overheidsinkomsten een effectieve maatregel.
- Verder zijn de stijgende energieprijzen een factor. Dat is vreemd, want volgens mij stijgen de energieprijzen overal.
- De slechte arbeidsmarkt is een derde verklaring. Maar is dit de oorzaak of het gevolg?
- Een laatste tijdelijk verklaring is de verkiezingsonzekerheid. Deze onzekerheid gaat vanzelf voorbij. En ik hoop dat de coalitievorming zo kort mogelijk duurt. Zodat we deze onzekerheidsfactor kunnen wegstrepen.
Verkiezingen
Overigens is er in het buitenland opvallend veel aandacht voor de Nederlandse verkiezingen. Laatst stond er een heel artikel in de Economist met als titel Leftward Tilt. Ook ben ik al diverse keren een paginagroot artikel in de Wall Street Journal tegengekomen. Dan weer met een grote foto van Wilders, dan weer met Roemer.
Hoge schulden
Een belangrijke fundamentele oorzaak van de Nederlandse problemen lijken de hoge schulden in Nederland. Op zich is dit niet helemaal juist. De hoge schulden zijn niet het probleem van de slechte economie. Het is wel een langetermijnprobleem.
Maar op korte termijn zorgt het afbouwen van deze schulden juist voor een zwakke economie. Maar dat het zo niet langer kon doorgaan, daar is iedereen wel van overtuigd. Een paar cijfers als voorbeeld.
Qua totale schuld (consumenten, overheid en bedrijven) staat Nederland tussen Portugal en Ierland. Geen fijne plek. De consumentenschulden bedroegen in 1990 nog zo’n 50% van de economie, nu is dat dik boven de 110%.
Banken
Ook de banken zijn een te groot onderdeel van de economie. Een jaar of vijf geleden werd dat nog als pluspunt gezien. Nu niet meer, want als die banken gered moeten worden draait de overheid daarvoor op.
- De balans van de Nederlandse banken bedraagt 419% van de totale Nederlandse economie.
- Het Europees gemiddelde is 350%.
- In de Verenigde Staten is dat slechts 90%, maar ja daar zitten de Fannie Mae’s en de Freddie Mac’s waarschijnlijk niet bij.
- Overigens is het in Frankijk 439%. Maar daar springt de Franse overheid iedere keer met gulle hand bij als er een bank in de problemen komt. Dat is een keuze.
Frans hoekje
Nu zult u zeggen afbouwen die balans van de banken, dus. Maar dat betekent dan wel dat er nog minder aan bedrijven en consumenten geleend kan worden en dat heeft een sterk negatief effect op de economische groei.
Per saldo zegt Bartsch dat Nederland in het hoekje van de Fransen is komen te staan. Een socialistische regering zou een extra vinkje bijzetten. Persoonlijk vat ik dat als een belediging op. Maar inhoudelijk moet ik haar gelijk geven (moet ik ook aan het toptarief voor de inkomstenbelasting van 75% van Hollande denken).
Hun obligatiedesks adviseren dan ook een portefeuille met Duitse en Italiaanse obligaties. En geen Franse en Nederlandse obligaties. Een soort Barbell-strategie. Nee, in Nederland hoeft zij beleggingstechnisch even niet meer te komen.