CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen: 'Hebben we wel de ogen op de bal?'

Nederlandse ondernemers stellen investeringen uit. Niet vanwege de rente of de conjunctuur, maar door iets anders: ze weten simpelweg niet waar Nederland heen wil. CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen over een land dat zich druk maakt om de verkeerde dingen.

Lily Nypels

op zaterdag 11 oktober 2025

Categorie: Interview, Redactioneel

CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen: 'Hebben we wel de ogen op de bal?' — Beeld: Ann-Sophie Falter

"Ik ben een econoom die helemaal niets van beleggen weet," waarschuwt CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen meteen aan de telefoon. Toch blijkt wat hij te vertellen heeft bijzonder relevant. De Tweede Kamerverkiezingen komen eraan, en de vraag is: hoe staat Nederland er eigenlijk voor?

Wat Van Mulligen ziet in de cijfers is veelzeggend: bedrijven die besluiteloos blijven, investeringen die niet plaatsvinden, en een politiek debat dat vooral draait om asiel en migratie, terwijl de echte uitdagingen elders liggen.

Het was een instabiel politiek jaar. Wat merken we daarvan in de Nederlandse economie?

"We zien het vooral terug bij ondernemers. Drie op de vier ervaart meer onzekerheid dan een jaar geleden. En bijna een kwart noemt onduidelijkheid over beleid als belangrijkste oorzaak.

Het gaat vooral om bouw, vastgoed en landbouw. Die bedrijven willen gewoon weten waar het beleid naartoe gaat. Of het nou links of rechts is – daar hebben ze uiteraard hun voorkeur in – als ze helemaal niet weten wat er gaat gebeuren, kunnen ze ook geen plannen maken.

Het gevolg is concreet: uitgestelde investeringsbeslissingen. En dat raakt de groeivooruitzichten. Die besluiteloosheid trekt zich als een rode draad door de economie. Want zonder investeringen geen groei."

Merken we in ons kikkerlandje iets van de Amerikaanse handelsonzekerheid?

"Onze directe export naar Amerika is beperkt, dus macro-economisch valt het mee. Maar bedrijven die daarop gericht zijn, merken het wel in hun kwartaalcijfers. Het echte probleem zit in de onvoorspelbaarheid. Wat als het escaleert? Wat als Europa tegenmaatregelen neemt? Je kunt wel denken: dat gebeurt niet. Maar dat is geen sentiment om je strategie op te baseren. Het is inherent onvoorspelbaar.

De zorgen verschillen ook per sector. Binnenlands gerichte bedrijven – bouw, landbouw – maken zich vooral druk over Nederlands beleid, internationaal gerichte sectoren – vervoer, industrie, groothandel – over geopolitiek. Voor beleggers die internationaal georiënteerde bedrijven volgen: let op welke markten ze bedienen. En vooral: hoe ze omgaan met onzekerheid die niemand kan voorspellen.”

Wat is op dit moment de grootste blinde vlek in het economische debat?

"Het is lang niet bij iedereen duidelijk wat de belangrijkste uitdaging is. Maar om als economie succesvol te zijn moet je kijken waar we in de toekomst ons geld mee gaan verdienen. En dan kom je bij productiviteit uit.

Iedereen kent het Draghi-rapport. Volgens hem ligt er te weinig focus op wat we kunnen doen om productiviteit te verhogen. Er moeten investeringen komen in onderzoek, maar ook in onderwijs.

De publieke investeringen in onderzoek en ontwikkeling zijn in Nederland relatief laag. Dat merken we niet direct, maar als je dat lnegeert, laat je op de lange termijn echt kansen liggen. Zeker als onze buurlanden er wel op inzetten. De productiviteitsgroei is een graadmeter om te kijken hoe de Nederlandse economie ervoor staat. Het zegt iets over ons toekomstig groeivermogen.

Nu gaat het in aanloop naar de verkiezingen vooral om de gevolgen van asielmigratie in Nederland. Ongetwijfeld is daar veel aan de hand, maar dat is niet de belangrijkste uitdaging voor de Nederlandse economie op dit moment. Als econoom vraag ik me wel af of we de ogen wel op de bal hebben. Laten we ons afleiden door dingen die misschien niet helemaal onbelangrijk zijn, maar toch moeilijk als kern van de zaak gezien kunnen worden?"

Waarom is productiviteit zo cruciaal?

"Nobelprijswinnaar Paul Krugman – een invloedrijke Amerikaanse econoom – zei ooit: productiviteit is niet alles, maar op de lange termijn wel bijna alles. En die economische groei hebben we echt nodig. Dat is natuurlijk vanuit mij als econoom geredeneerd, maar goed: de economische groei die je kan realiseren met productiviteitsgroei is nodig om bijvoorbeeld de stijgende kosten van de zorg te betalen.

Ieder jaar gaat er meer geld naar zorg. Dat betalen we nu omdat de economie groeit. Maar als die niet groeit terwijl de zorguitgaven blijven stijgen met de vergrijzing, moet je kiezen. Minder zorg, lagere kwaliteit, of andere zaken schrappen.

Hetzelfde geldt voor defensie. We hebben internationaal afgesproken daar meer aan uit te geven. Als je groeit, kun je meegroeien. Zo niet, dan komt dat geld ergens anders vandaan. Zonder groei wordt alles een verdelingskwestie, dan moet je kiezen wat je gaat doen. Het mooie aan economische groei is dat je jezelf die keuzes bespaart, dat je alles kan blijven doen. Maar dan moet je eerst inzetten op productiviteit."

Als je daarvoor wil stemmen als belegger, waar moet je dan op letten?

"Dat een partij Draghi's rapport ter hand neemt en zegt: hier staan heldere aanbevelingen, dit moeten we gewoon doen. Meer inzetten op onderzoek en ontwikkeling, want daarin blijft Nederland achter. Over de gedetailleerde uitvoering kan je het eindeloos hebben. Het belangrijkste is dat een partij die boodschap van Draghi ter harte neemt.”

Wat moet er de komende vijf jaar gebeuren in Nederland voor een positief scenario?

"Dat we over een paar jaar kunnen zeggen: 2023 en 2024 waren een tijdelijke afwijking. Daarna is de productiviteit gewoon weer gegroeid. Is het haalbaar? Als het makkelijk was, was het al gebeurd. Maar als je de focus al niet legt, maak je het jezelf niet makkelijker.

Er zijn genoeg partijen, ook partijen die hoog staan in de peilingen, die hier totaal niet mee bezig zijn. Uiteindelijk kunnen we als Nederland niet alles alleen; veel wordt aan de Europese tafel beslist. De interne markt, handelsbelemmeringen, dat soort zaken. Maar goed, je zit wel aan tafel als land. En daar heb je als kiezer invloed op."

Meld u aan voor de dagelijkse Beursupdate

Dagelijks een update van het laatste beursnieuws en beleggingskansen in uw mailbox!

Uw emailadres

Ja, ik blijf graag op de hoogte van de speciale acties en aanbiedingen van IEX Media

Auteur: Lily Nypels

Lily Nypels is redacteur bij IEX, IEXGeld, Belegger.nl en Beursduivel.

Meer over deze auteur

Recente artikelen van Lily Nypels

Reacties

Volgen

8 Posts

| Omlaag ↓

Markt criticus 11 oktober 2025 11:51
   Markt criticus

Lid sinds: 08 mei 2021

Laatste bezoek: 09 nov 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 137

Gegeven: 5

   Aantal posts: 287
Duidelijk en de politiek zal er vervolgens wel geen boodschap aan hebben!

1
”
Quote Reageren

Niet oké
MWSACC 11 oktober 2025 12:29
   MWSACC

Lid sinds: 12 okt 2010

Laatste bezoek: 09 nov 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 71

Gegeven: 11

   Aantal posts: 214
Een econoom die niks van beleggen weet, die neem je toch sowieso niet serieus.
De markten zijn een belangrijk onderdeel van de economie. Als je daar geen kennis van hebt, ben je ook geen goede econoom.

2
”
Quote Reageren

Niet oké
Sustainable 11 oktober 2025 15:15
   Sustainable

Lid sinds: 26 jun 2015

Laatste bezoek: 07 nov 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 304

Gegeven: 286

   Aantal posts: 612
Volgens mij mist Van Mulligen de kern. In Nederland en delen van Europa worden bedrijvigheid en vermogen steeds meer vijandig benaderd. En ook wordt er door regelgeving en beleid een veelvoud van barrieres opgeworpen. Inmiddels is bijvoorbeeld energie in Europa zo duur dat ook de industrie onder zware druk staat.

In het onderwijs gaat het om keuzes maken. Nu is het een massa fabriek geworden waarbij de kwaliteit achteruit holt. Het gaat niet om kwantiteit, maar om kwaliteit. Misschien dat een bezuiniging van 20% of meer op onderwijs de universiteiten gaat dwingen keuzes te maken en ergens echt goed in te worden.

Onderzoek en ontwikkeling gebeurd al, maar uiteindelijk heb je geld nodig om investeringen te doen en bedrijvigheid te creëren. In het laatste decennium hebben we met name bedrijvigheid gecreëerd met subsidies. Allemaal korte termijn activiteiten die bij een beetje tegenwind omvallen. Voor voldoende verdiencapaciteit in de toekomst zul je een goed investeringsklimaat moeten creëren en de linkse populistische retoriek los moeten laten.

In mijn werkzame leven en daarna heb ik een redelijk vermogen opgebouwd. Echter inmiddels overweeg ik uit Nederland te vertrekken. De overheid is out of control, blijft ongebreideld door groeien en laat de belastingdruk steeds verder toenemen. De huidige vicieuze circel is niet van het laatste jaar, maar van de laatste decennia en zal doorbroken moeten worden.

9
”
Quote Reageren

Niet oké
geenidee 11 oktober 2025 15:22
   geenidee

Lid sinds: 31 jan 2025

Laatste bezoek: 08 nov 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 1

Gegeven: 0

   Aantal posts: 1
@MWSACC
Wees blij dat hij de waan van de dag niet meeneemt. Terwijl beleggers zitten te bedenken wat ze op hun boterham zullen doen denkt hij bijvoorbeeld na over voedselzekerheid op de lange termijn. De economie en de beurs hebben alles en ook niets met elkaar te maken.

1
”
Quote Reageren

Niet oké
taurus86az 11 oktober 2025 15:54
   taurus86az

Lid sinds: 29 dec 2003

Laatste bezoek: 08 nov 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 697

Gegeven: 8

   Aantal posts: 2.264
Ik denk even ' Out of the Box '

Toelating tot de universiteiten vanaf 21 jaar. Universiteiten zijn geen "opvoedingsgesticht".

Inkomstenbelasting tot 23 jaar op NUL en Ziektekostenverzekering tot die leeftijd geregeld door der Staat.

Werkweek in 3 fasen ('26 - '32) terugbrengen tot standaard 28 uur.

Wat elders in de EU gedaan kan worden en nu vanwege het grote inkomensverschil met aldaar, nog door Nederland (via arbeidsmigranten) wordt gefabriceerd, moet versnelt in Nederland worden afgebouwd.

Werkgever mogen 'Huurcompensatie' aan werknemers tot 28 jaar uitbetalen en als aftrekbaar voor VpB opvoeren.

Vanaf nu ALLE aandacht voor behoud van ' Produktieve Arbeid met toekomstperspectief,' en in combinatie met de voorgaande maatregelen.

0
”
Quote Reageren

Niet oké
Freddy Krueger 11 oktober 2025 21:06
   Freddy Krueger

Lid sinds: 16 sep 2020

Laatste bezoek: 09 nov 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 1373

Gegeven: 431

   Aantal posts: 1.916
quote:
Sustainable schreef op 11 oktober 2025 15:15:
Volgens mij mist Van Mulligen de kern. In Nederland en delen van Europa worden bedrijvigheid en vermogen steeds meer vijandig benaderd. En ook wordt er door regelgeving en beleid een veelvoud van barrieres opgeworpen. Inmiddels is bijvoorbeeld energie in Europa zo duur dat ook de industrie onder zware druk staat.

In het onderwijs gaat het om keuzes maken. Nu is het een massa fabriek geworden waarbij de kwaliteit achteruit holt. Het gaat niet om kwantiteit, maar om kwaliteit. Misschien dat een bezuiniging van 20% of meer op onderwijs de universiteiten gaat dwingen keuzes te maken en ergens echt goed in te worden.

Onderzoek en ontwikkeling gebeurd al, maar uiteindelijk heb je geld nodig om investeringen te doen en bedrijvigheid te creëren. In het laatste decennium hebben we met name bedrijvigheid gecreëerd met subsidies. Allemaal korte termijn activiteiten die bij een beetje tegenwind omvallen. Voor voldoende verdiencapaciteit in de toekomst zul je een goed investeringsklimaat moeten creëren en de linkse populistische retoriek los moeten laten.

In mijn werkzame leven en daarna heb ik een redelijk vermogen opgebouwd. Echter inmiddels overweeg ik uit Nederland te vertrekken. De overheid is out of control, blijft ongebreideld door groeien en laat de belastingdruk steeds verder toenemen. De huidige vicieuze circel is niet van het laatste jaar, maar van de laatste decennia en zal doorbroken moeten worden.
Wat een lulverhaal zeg, veel plezier overigens in welk buitenland dan ook, adieu.

4
”
Quote Reageren

Niet oké
bub 11 oktober 2025 21:07
   bub

Lid sinds: 01 jan 2000

Laatste bezoek: 09 nov 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 89

Gegeven: 57

   Aantal posts: 512
Als kiezer moet je ook het oog op de bal houden. Ga je voor de cultuur oorlog of voor de lange termijn welvaart. Welvaart komt van een productief bedrijfsleven en de mensen die erin willen investeren. Met de opbrengst daarvan kun je de toekomst betalen.
Uiteindelijk luisteren politici naar de keizer.

Gaza en asiel migratie zijn tertiaire onderwerpen en zouden geen rol mogen spelen.

Kijk naar wat je kunt bijdragen in plaats van hand ophouden.

2
”
Quote Reageren

Niet oké
Silva 13 oktober 2025 17:15
   Silva

Lid sinds: 04 mei 2001

Laatste bezoek: 29 okt 2025

   Aanbevelingen

Ontvangen: 0

Gegeven: 0

   Aantal posts: 2
Een reageerder die niet voorbij bescheidenheid kan kijken (al dan niet terecht), kun je die wel serieus nemen?

Van Mulligen is een van de weinige personen die keer op keer een genuanceerd beeld van de ontwikkelingen ken geven, en die uitstekend in staat is data te duiden. De vraag is voor mij niet of het relevant is of hij iets van beleggen weet, maar of je als belegger kunt bepalen wat daaruit voor jouw focus en horizon relevant is.

0
”
Quote Reageren

Niet oké

8 Posts

|Omhoog ↑

Aantal posts per pagina:

Meedoen aan de discussie?

Word nu gratis lid of log in met je emailadres en wachtwoord.