“Bitcoin is het internet van de jaren negentig”

Crypto-aandelen worden steeds populairder: brokers bieden steeds meer crypto aan, vermogensbeheerders stoppen bitcoin in portefeuilles. Uit recent Rabobank-onderzoek blijkt dat 34% van alle Nederlanders tussen 18 en 54 jaar in crypto belegt.

Waar professionele beleggers cryptovaluta een paar jaar geleden nog als kansloos bestempelden, praten fondsbeheerders nu over welke plek bitcoin moet hebben in een portefeuille. Maar wat betekent dat eigenlijk? We vragen het Bert Slagter, auteur, analist en spreker bij BitcoinAlpha.

U begon als techneut, maar stapte over naar crypto. Waarom?

"Ik had een techbedrijf sinds 2001, in de tijd dat het internet zoals we het nu kennen nog moest worden uitgevonden. Er was nog geen cloud, geen smartphones en 4G. Als nerd kwam je hoe dan ook een keer bitcoin tegen. Bij ons was dat in 2012.

Toen we het voor het eerst zagen, dachten we in eerste instantie dat het zou mislukken, of verboden zou worden. Ik heb informatica gestudeerd en wist dat alle voorlopers van bitcoin ergens waren gefaald. Het idee van wereldwijd bruikbaar internetgeld lag er al in de jaren negentig, maar het was nog nooit gelukt.

In 2017, toen organisaties als IMF en BIS (Bank of International Settlements) met aanbevelingen kwamen over hoe je crypto zou moeten reguleren, gingen we er anders tegenaan kijken. Dat was een game changer. Als die organisaties het gaan reguleren in plaats van verbieden, gaat het een andere kant op.

Bitcoin was het gesprek van de dag op de sportclub, het schoolplein en in de kantine. Elke taxichauffeur had wel een aanbeveling over welk muntje je moest kopen. Het voelde zoals het internet eind jaren negentig. Het was een ruwe diamant en wij zagen: hier zit iets in, dit is vet."

De cryptomarkt lijkt voor veel beleggers ongrijpbaar. Wat houdt die markt eigenlijk in? 

"Dat hangt af van je leeftijd. Voor jongeren zijn digitale bezittingen doodnormaal. Voor veel 65-plussers is het complete onzin. Uit recent Rabobank-onderzoek blijkt dat van mensen tussen 18 en 54 jaar rond de 34% crypto bezit. Boven de 55 jaar zakt het naar 13%.

Voor beginners is crypto misschien wel toegankelijker dan de traditionele beleggingswereld. Sterker nog, die traditionele wereld is totaal onoverzichtelijk: al die aandelen, beurzen, opties, ETF's, ISIN-codes... Crypto is alleen ongrijpbaar voor mensen die zich decennialang in het traditionele wereldje hebben begeven.

Maar het woord crypto is eigenlijk een te abstracte term. Ik trek het uit elkaar in drie categorieën. Allereerst de crypto-netwerken - de blockchain - een infrastructuur waar je digitale bezittingen op vastlegt. Van zo'n netwerk is niemand de baas. En dat is een heel interessant bestuurssysteem. Hoe laat je dan tienduizenden partijen wereldwijd samenwerken?

Dit vraagstuk werd sinds de jaren tachtig onderzocht door informatici en economen. De uitvinding van de blockchain is het antwoord. Die netwerken kunnen alleen werken doordat er een munt bij betrokken is. Dus het bitcoin-netwerk functioneert alleen maar door de munt bitcoin. En het ethereum-netwerk functioneert alleen maar door de munt ether. Mensen blijven eerlijk samenwerken in een beloningsstructuur die gewenst gedrag stimuleert en nadelig gedrag actief ontmoedigt. 

Dan heb je tokens die diverse rollen spelen in de protocollen. Een protocol biedt infrastructuur en regels, en tokens zijn de digitale eenheden die binnen dat protocol worden gecreëerd en gebruikt. Ten slotte zijn er nog duizenden andere muntjes die van alles voorstellen. Crypto-dollars, tokens, maar ook memecoins - eigenlijk gewoon geinige cultuurmuntjes. Die betekenen verder niks."

Bitcoin heeft een bijzondere status gekregen. Hoe ontstond die?

"Bitcoin heeft door toeval een uitzonderingspositie als 'digitaal goud' verkregen. Dat was niet bedoeld door de maker. Het is een culturele verankering geweest, net als bij fysiek goud. Goud is niet het meest schaarse element op aarde, niet het hardste, niet het duurste. Maar in duizenden jaren kreeg het de status van waardevast oppotmiddel.

Bij bitcoin gebeurde dat in zestien jaar. Er zijn maximaal 21 miljoen bitcoins, nooit meer. Dat aantrekkelijke idee van schaarste sloeg aan. Inmiddels zegt ook Larry Fink (oprichter van BlackRock) dat bitcoin een legitiem financieel instrument is. Dat is een wereld van verschil met tien jaar geleden.

Ik kan morgen een kopie van bitcoin maken, maar die wordt nooit even waardevol. Het is echt de status en de naam die bitcoin zo bijzonder maken. Je kunt Wikipedia ook kopiëren, of zelfs verbeteren, maar toch blijven mensen de originele gebruiken. Dat is de kracht van het netwerkeffect!"

Hoe kijkt u naar de ESG-discussie rond bitcoin?

"Aan de sociale kant speelt bitcoin een positieve rol. Alex Gladstein van de Human Rights Foundation schreef een boek over hoe bitcoin gebruikt wordt door vluchtelingen, dissidenten en mensen die demonstreren voor vrouwenrechten. Het is makkelijk om mensen uit te sluiten van het financiële systeem als je dictator bent. Bitcoin is daarin een veilige haven, zonder overheden en politieke belangen die zich mengen in het systeem.

Aan de milieukant zie je dat er vooruitgang is, maar bitcoin zal altijd energie blijven gebruiken. Bitcoinminers zijn extreem concurrerend en flexibel. Ze zijn plaatsonafhankelijk maar ook tijdsonafhankelijk en kunnen binnen seconden hun apparatuur aan- en uitzetten. Daardoor trekken ze naar plekken waar stroom anders weggegooid wordt, bijvoorbeeld bij een dam waar capaciteit over is.

Voor een miner is het niet lucratief om gewoon stroom van het net te halen. Dat is te duur. Het is niet dat er minder elektriciteit gebruikt wordt, maar bitcoin gebruikt nu de stroom die anders toch verloren was gegaan, als een soort mestkever."

Wat moeten beleggers weten voordat ze instappen?

"Maak onderscheid tussen serieuze tokens en het crypto-casino. Bitcoin is inmiddels geaccepteerd door professionele beleggers om drie redenen: de sterke risico/rendementsverhouding, de lage correlatie met andere beleggingen, en dat het als 'outside money' niet gebonden is aan één jurisdictie.

Er komt geen nieuwe bitcoin meer: dat netwerkeffect doorbreek je niet zomaar. Particuliere beleggers zoeken vaak naar die onontdekte parel, naar de volgende bitcoin die nog goedkoop is. Dan kom je bij het cryptocasino uit. Professionele beleggers zijn dat stadium al gepasseerd, die snappen dat het niet zo werkt.

Van bitcoin weet ik vrij zeker dat die niet zonder meer verdwijnt. Maar er zijn genoeg cryptomuntjes die zomaar naar nul kunnen schieten - omdat het überhaupt niks is, of omdat het project waaraan ze verbonden zijn mislukt. Het is net als een heel vroege investering in een startup: 90% komt niet van de grond.

Aan bepaalde opmerkingen in gesprekken hoor ik meteen waar mensen staan wat betreft de cryptomarkt. Gaat het over 'Tulpenmanie' en 'piramidespel'? Dan heeft iemand alleen maar vooroordelen. 'Ongereguleerd crimineel geld'? Dan hang je vast in 2017, want die markt is inmiddels keurig gereguleerd.

Probeer niet te blijven hangen in oud gedachtegoed en kijk naar deze nieuwe wereld voor je beleggingen. Ik denk altijd: laat iedereen maar eerst met een paar tientjes het cryptocasino ingaan. Laat iedereen maar een of ander muntje van een hond kopen. Na drie jaar ontdek je dat het waardeloos is.

Zelf de markt leren kennen is de enige manier. Dan leer je automatisch het verschil tussen gokken en beleggen in de crypto-markt.”