De verkiezingsprogramma's gaan vooral over de bezuinigingen. Ik kwam een mooie grafiek van JP Morgan tegen die objectief naar de bezuinigingsdiscussie aankijkt. Iets wat van die porgramma’s logischerwijs niet gezegd kan worden.
Deze grafiek plaatst ook meteen de Griekenland-discussie in perspectief. Want natuurlijk wordt daar nog veel te weinig belasting betaald. Vraagt u maar eens een bonnetje op uw vakantie in Griekenland en u wordt uitgelachen. Tenminste dat hoor ik vaak, ik ben er zelf niet geweest.
De grafiek van JP Morgan geeft ook duidelijk aan wat het effect is van de bezuinigingsmaatregelen in Griekenland. Het primaire tekort (dat is zonder de rentelasten) is in de afgelopen twee jaar sterk verbeterd. Een procent of 12. Dat is op zich goed nieuws. Andere landen die flink hun best hebben gedaan zijn Portugal en IJsland.
De correlatie is duidelijk, hoe meer bezuinigen hoe slechter de economische groei. Op kort termijn, want op langere termijn denkt ik dat een gezonde economie met weinig overheidsschuld en een klein overheidsapparaat veel beter werkt.
Niet bezuinigen?
Maar bezuinigen doen natuurlijk wel even pijn. Het raakt direct de economie. Iedere ambtenaar die ontslagen wordt, geeft geen geld uit. In de grafiek ziet u mooi de economische groei op de linker as en de verandering in het primaire tekort op de liggende as.
Aha, zegt links Nederland, dus moeten we niet bezuinigen, anders gaat de economie kapot. Ik zal hier wel wat mensen mee beledigen, maar dat is onzin. Twee simpele redenen:
- Een economie als Nederland kan niet kapot bezuinigd worden. Wij zijn een zeer open economie. Onze economische groei hangt vooral af van de bewegingen in het buitenland.
- Stelt u zich het tegenovergestelde eens voor. We geven alle werklozen een baan als ambtenaar. Ze gaan er dan qua inkomen flink op vooruit en ze gaan dus meer besteden en hebben we economische groei. Het lijkt me duidelijk dat dat niet de juiste strategie is. Het heet communisme en dat hebben sommige landen al eens geprobeerd. Dat werkt niet.
Bezuinigingsmoe
De waarheid zal in het midden liggen, of misschien iets rechts van het midden. Ze moeten niet alles in een keer doen. Maar u weet ook dat als je ieder jaar een beetje doet, het consumentenvertrouwen onder druk blijft staan en je het risico loopt dat mensen bezuinigingsmoe worden.
Je moet het ijzer smeden als het heet is. Een laatste argument is dat een regering die vier jaar bezuinigt, waarschijnlijk niet herkozen wordt. (Als ze het al vier jaar uithouden.)
Overigens laten IJsland en Singapore zien dat het niet zo hoeft te zijn.
- IJsland laat groei zien omdat het eigenlijk het eerste land met een kredietcrisis was en het eerste er weer uit is.
- Singapore omdat het verstandig beleid laat zien. Zij bezuinigen in tijden dat het goed gaat. Maar ja, Singapore is dan ook geen echte democratie. Wat wil je met een CEO als premier.
Rentebetalingen
Het JP Morgan-rapport rept ook over het feit dat Italië eigenlijk nog heel weinig gedaan heeft. Er is daar nauwelijks verschil in het primaire tekort. Maar ze vergeten daarbij dat het primaire tekort nooit zo groot was.
De staatschuld, die is groot en altijd geweest. Door de grote rentebetalingen is het budgettekort nog steeds groot. Naar aanleiding van het Singaporese voorbeeld kom je tot de sombere maar snelle conclusie dat een democratie misschien niet tot de beste beslissingen leidt.
Er zijn genoeg dictatoriale regeringen die laten zien dat dat ook geen oplossing is. En bovendien vind ik geestelijke vrijheid nog altijd een groter goed dan een gevulde portemonnee.