CPB en DNB staan niet bekend als de financieel-economische zonnetjes in huis. Met regelmaat laten zij de politiek en de Nederlandse burger weten dat de situatie zorgelijk is. Zelfs in economische voorspoedige tijden. Er moet bezuinigd en aangepast worden om de jaren die voor ons liggen te overleven, zo is de gebruikelijke boodschap.
Het is de taak van beide instellingen somberheid uit te stralen waar de politiek de neiging heeft door kortetermijnbelangen het niet zo nauw te nemen met de overheidsfinanciën. Onder normale omstandigheden zijn DNB en CPB een gezond tegenwicht ten aanzien van te groot optimisme.
We leven nu echter in een crisis, waar het vertrouwen van burgers in politiek en economie geheel zoek is geraakt. Dat gebrek aan vertrouwen vormt een blokkade ons aan de crisis te ontworstelen. CPB en DNB gaan echter op de oude weg door. Zij stralen in hun recente rapportage over de macro-economische ontwikkelingen in samenhang met de situatie op de financiële markten, somberheid en grote zorg uit. Met dank aan de commissie de Wit, die heeft aanbevolen dat we minstens één keer per jaar een dergelijke analyse van beide instellingen moeten krijgen.
We hadden het natuurlijk nog niet in de gaten, maar zowel DNB als CPB constateren dat we kwetsbaar zijn in de huidige schuldencrisis. We hebben de grootste hypotheekschuld, de economische groei is laag en de financiële sector wankelt als binnen de monetaire unie (grote) ongelukken gebeuren. Zo’n ongeluk is bijvoorbeeld het uittreden van Griekenland uit de euro. CPB wijst er op dat een escalatie van de schuldencrisis mogelijk is. Investeerders vertrouwen dan Portugal, Ierland en zelfs Spanje en Italië niet meer. CPB geeft aan dat een vergaande, geloofwaardige koerswijziging van politici noodzakelijk. De huidige stap-voor-stap benadering zal dan onvoldoende zijn om besmetting als gevolg van een Griekse exit te voorkomen.
Snakken naar adem
Als het CPB naar het financiële slagveld in Europa kijkt, moet het toch constateren dat de huidige politiek nu al volstrekt onvoldoende, om niet te zeggen desastreus is. Juist die stap voor stap benadering sinds begin 2010 heeft tot de actuele crisis geleid. Honderden miljarden zijn verstrekt aan Griekenland, Ierland en Portugal, tijdelijke en permanente noodfondsen zijn of worden opgericht, de extreem lage rente doet pensioenfondsen en verzekeraars naar adem snakken en leiden tot pensioenkortingen, het weggeslagen vertrouwen geeft de economie een enorme dreun. Het wordt er zeker niet beter op als de kranten, bijvoorbeeld naar aanleiding van het DNB rapport, koppen dat “DNB vreest voor langdurig zwakke groei”.
Juist als die ad-hoc oplossingen van de politiek heeft de EU in grote problemen gebracht. Met of zonder Griekse exit zal dat op korte termijn moeten veranderen op straffe van het einde van het europroject. Daar zul je hem weer hebben met zijn eurobonds, zult u misschien denken. Inderdaad, de uitgifte van gezamenlijke obligaties, is de enige duurzame weg uit de huidige malaise. Als komend weekend de introductie van eurobonds wordt afgekondigd, ziet Europa er maandag geheel anders uit. De enorme boost in vertrouwen zal de economische groei, waar we allemaal naar snakken, een niet te evenaren impuls geven.
Vergelijk dat eens met die paar miljard euro waarmee sommige politieke partijen het financieringstekort willen laten oplopen. Afgezien van het feit dat je economische groei niet met meer schuld moet financieren, is het effect daarvan op onze economie van ruim 600 miljard natuurlijk verwaarloosbaar klein. Alsof een paar miljard hogere uitgaven het verschil maakt tussen “stimuleren van de economie” of de “economie kapot bezuinigen “.
Recessiekosten
Dat een echte grootse impuls aan economische groei, via de uitgifte van eurobonds en grootschalige hervormingen, belangrijk is, blijkt uit een interessant staatje in het rapport van CPB. Hierin staat aangegeven dat de bron van de sterke stijging van de staatsschuld niet is gelegen in het redden van financiële instellingen of bijdragen aan noodfondsen. De sterk stijgende staatsschuld wordt voor een belangrijk deel (circa 75%) veroorzaakt door de kosten van de recessie.
Het aanjagen van de economie, niet door nog meer schulden, maar door structurele hervormingen, eurobonds en het terugbrengen van vertrouwen is de enige weg uit de eurocrisis.
