De twee bekendste bubbels van 2022 lopen leeg (bitcoin) of zijn al volledig leeggelopen (Tesla).
Ik wees begin vorig jaar al op de opgeblazen koersen; kunnen we aan de hand van technische signalen nu al de bubbels voor 2023 zien aankomen?
Ik heb er nu twee op mijn radar: één die al begint leeg te lopen (Nederlandse huizenmarkt is te hard gestegen) en één in wording (oversoldconditie Tesla). De laatste Tesla is dus een omgekeerde bubbel.
Technische criteria
Hoe kan een TA-er een bubbel herkennen?
Vanuit technisch perspectief kan een mogelijke bubbel aan de hand van de volgende criteria in beeld gebracht worden:
- De koers wijkt op een gegeven moment meer dan 100% af van het (200-daags) langetermijngemiddelde.
- De koers heeft al een explosieve stijging (of daling) achter de rug; vaak van vele honderden procenten.
- De uptrend verloopt soms parabolisch; de stijgingen gaan steeds harder. Soms gaat de koers verticaal omhoog.
- Uncharritory, dus afwezigheid van oude all-time highs.
In de grafiek helemaal onderaan mijn blog zijn de verschillende stadia van een bubbel schematisch weergegeven.
Bubbels vroegtijdig in kaart brengen met technische analyse
Technisch analisten zijn vooral geïnteresseerd in de afwijking van de actuele koers ten opzichte van het eigen 200-daags voortschrijdende gemiddelde. Is deze afwijking minder dan 30%, dan is er sprake van een 'gewone' markt.
Maar staat de actuele koers meer dan 100% boven het eigen 200-daags voortschrijdende gemiddelde, dan is er sprake van een bijzondere marktomstandigheid. In een dalende markt is daarvan sprake bij een afwijking van meer dan 50%.
In zo'n geval gaat vaak de waan regeren. In een positieve markt wordt alles en iedereen steeds positiever (ook in de media) en komt er hebzucht in de markt. Vaak stappen op de top van de markt ook beleggers aan boord die eerder argwanend waren en de boot hebben afgehouden.
Op gegeven moment is markt zo hard gestegen dat beleggers geloven dat de enige mogelijkheid nog hoger is. Dan is iedereen 'om' en denkt niemand nog aan risico's. In een dalende markt kunnen ook bubbels ontstaan. In dat geval, zoals thans bij Tesla, is de koers te hard gedaald, en is alles en iedereen negatief.
Nederlandse kapitaalmarktrente versus Nederlandse huizenmarkt
De eerste bubbel, die al aan het leeglopen is, voltrekt zich zoals gezegd op de Nederlandse huizenmarkt.
Hoewel ik niet over actuele koersdata hiervan beschik, constateer ik wel een zeer hoge mate van overspannenheid bij de kapitaalmarktrente, die de basis vormt voor de hypotheekrente.
Na een paar jaar kwakkelen tussen -0,60% en +0,06%, is de Nederlandse kapitaalmarktrente begin vorig jaar technisch uitgebroken. Vervolgens is die spectaculair gestegen tot bijna 3% eind 2022.
Op dit moment staat de rente iets meer dan 55% boven de lijn van het 200-daags voortschrijdend gemiddelde. Medio 2022 bedroeg deze afwijking nog ruim 200%, waarmee toen de bubbel is gestart.
Met de extreme stijging van de kapitaalmarktrente als basis voor de hypotheekrente is een reactie op de Nederlandse huizenmarkt niet uitgebleven. Puur bezien vanuit de renteontwikkeling zou er sprake zijn van een bubbel op de Nederlandse huizenmarkt.
Tesla oversold
De tweede bubbel, nog in wording, is opvallend genoeg wederom in Tesla. Maar nu andersom, dus een neerwaartse bubbel vanuit een extreme oversoldconditie. Sinds begin 2022 is de koers van Tesla bijna 75% gekelderd van ruim $402,67 naar $105 nu.
Tesla is het koersdoel van $91, op basis van de hoofd&schouder-formatie, dus genaderd. Verwacht mag worden dat de bodem tussen $91 en $100 zal liggen. Kortetermijntraders zouden de komende tijd wat stukken Tesla kunnen oppakken voor een kort ritje richting $200, waar de voormalige neklijn ligt.
Dit lijkt interessant, zeker nu de koers een mogelijke dubbele bodem vormt rond $105.
Relatief bezien is de afwijking van de koers van Tesla thans even groot als eind 2021, toen de eerste bubbel nog in wording was. Ook dit valideert een oversoldconditie
Op de Tesla-grafiek hieronder is de oversoldcondtie ook af te leiden uit de extreem lage stand van de OBOS-(overbought/oversold-)indicator. Deze week noteert de OBOS-indicator rond 5, daarmee is Tesla net zo uitverkocht als in 2019, toen de koers opveerde vanaf $11.
Het ontstaan van bubbels en zeepbellen
Kan je bubbels vroegtijdig herkennen met technische analyse?
Kan een beurs overdrijven? Met andere woorden: is het mogelijk dat de koers te ver doorschiet? En dan niet vanwege de onderliggende fundamentals, maar enkel en alleen omdat de stemming positief is? Dus dat een markt meedrijft op de golven van extreem positief sentiment?
Op gegeven moment is iedereen 'om' en denkt niemand nog aan risico's. Dit gegeven, dat we kennen we als bubbels of zeepbellen, treedt op als de laatste bear is ingestapt. Of bij een extreme daling, indien de laatste bull heeft verkocht.
Wanneer is sprake van een bubbel of zeepbel?
In de academische wereld is er veel onderzoek naar gedaan, onder andere aan de universiteit van Harvard. Volgens Harvard-onderzoekers is er sprake van een zeepbel wanneer het tweejaarlijkse rendement in een bepaalde sector ten minste 100 procentpunten hoger ligt dan dat van de markt als geheel.
Uiteraard is dit een fundamentele beoordeling, waar ik als technisch analist niet zoveel mee kan. De analisten van Tostrams zijn ook alert op bubbels en zeepbellen, maar kijken enkel vanuit een technische invalshoek. Hierboven besprak ik al onze checklist.
De stadia van een bubbel
In de grafiek hieronder zijn de verschillende stadia van een bubbel schematisch weergegeven.
Bubbels bestaan meestal uit vier fasen
- Fase I: hier start de opmars. Beleggers zijn meestal nog voorzichtig. Vaak is het slimme geld, bijvoorbeeld van insiders, al actief. Koersen bewegen nog rond hun langetermijngemiddelden.
- Fase II: beleggers beoordelen de markt realistisch, terwijl de koersen oplopen. Institutionele beleggers stappen in. Het grote publiek is meestal beperkt actief. Koersen bewegen iets boven hun langetermijngemiddelden. Af en toe treden stevige correcties op, waarbij de markt wat stoom afblaast. Hierdoor nemen voorzichtige beleggers afscheid: de bear trap. Koersen zakken naar hun langetermijngemiddelden.
- Fase III: de markt krijgt veel aandacht in de media, ook het grote publiek raakt geïnteresseerd en wordt enthousiast. Door de forse koersstijgingen drijft de markt steeds verder weg van haar langetermijngemiddelden. Vanwege hoge koersen en alle aandacht (in de media) worden beleggers bang de boot te missen.
Op een gegeven moment wil iedereen instappen, ook degenen die voorheen nooit geïnteresseerd waren. Het sentiment wordt euforisch, beleggers denken dat de koers alleen maar omhoog kan. Hebzucht neemt de markt over.
Koersen stijgen hierdoor nog verder en ook de laatste bears stappen in. Beleggers geloven dat oude beurswaarden niet meer gelden onder het mom van 'deze keer is alles anders'. Koersen stijgen explosief, de beursstijging verloopt nu parabolisch en koersen bewegen nagenoeg verticaal omhoog. De markt kan niet meer stuk, beleggers zijn superoptimistisch en koersen zijn inmiddels meer dan 100% verwijderd van het langetermijngemiddelde.
- Fase IV: na een of meerdere all-time highs treedt plotseling een grote correctie op. Het publiek, gewend aan grote stijgingen denkt 'ha, dit is mijn kans'; de bull trap.
Na een klein herstel zakt de koers verder, waardoor er angst in de markt komt. In paniek nemen steeds meer beleggers afscheid, waardoor de koersen nog harder dalen. Dit is de overgave, waardoor de koersen weer naar hun langetermijngemiddelden terugkeren. Eigenlijk begint hier de gehele cyclus weer opnieuw.
Bubbel kan lang aanhouden
De rode lijn in de voorbeeldgrafiek geeft de volledige levenscyclus van een bubbel gestileerd weer. De rode teksten in de grafiek beschrijven het sentiment in elke fase en de groene teksten geven aan welke kapitaalstromen actief zijn.
De blauwe stippellijn geeft het meerjarig koersgemiddelde weer. Aandelen bijvoorbeeld, stijgen langjarig en exclusief dividend gemiddeld 8% in waarde.
De blauwe tekstjes geven in elke fase de afwijking aan van de koers ten opzichte van hun gemiddelde waarde op de lange termijn. De grijze tekstjes beschrijven de overgang van hebzucht, angst, hoop en vrees.
Belangrijk is wel te weten dat een bubbel lang, soms héél lang kan aanhouden. Ook als er al sprake is geweest van een explosieve koersstijging en de uptrend parabolische kenmerken vertoont.
... maar de exacte top is lastig te voorspellen
De ervaring leert dat de exacte top van een bubbel lastig te voorspellen is. Datzelfde geldt voor de bodem na een extreme daling.
Tostrams-website is vernieuwd
In het afgelopen jaar is hard gewerkt aan een nieuw platform voor Tostrams.nl. Met dit platform stellen wij u in staat om, naast onze gebruikelijke technische analyses en alerts, ook het laatste beursnieuws bij ons te volgen.
Bent u benieuwd hoe de vernieuwde website Tostrams.nl eruitziet? Klik dan hier om hem nu te bekijken.
Wilt u het vernieuwde Tostrams.nl proberen? Ga dan naar tostrams.nl/actie en lees drie maanden onze technische analyses voor slechts €29,95.