Nee, van tech in het algemeen en Big Tech in het bijzonder hoeven we het al een jaar niet te hebben.
Dat is zelfs al bijna twee jaar zo, als het om niet-winstgevende en feesten- en partijentech gaat. Maar er is nog een vorm van tech, die echter tot een jaar geleden als no go area gold: militaire technologie. Die no go mag u letterlijk nemen, want bij Nederlandse brokers waren de meeste defensie-aandelen niet verkrijgbaar.
Stonden niet in het schap, want ze golden net als bijvoorbeeld olie en gas als fout. Als doorgewinterde belegger en beursvolger weet u nu wat voor grafiek eraan komt. U ziet hoe met name Amerikaanse defensie-aandelen de vloer aanvegen met de brede markt en zelfs met alle tech-indices. Helaas heb ik de grafiek niet herbelegd.
Intussen is er wat veranderd, want bijvoorbeeld bij DeGiro zie ik - deze heb ik dan even opgezocht - dat u gewoon in Raytheon, Northrop Grumman, BAE Systems, Dassault, Thales, Rheinmetall en de rest kunt beleggen. In Lockheed Martin, het grootste defensiebedrijf ter wereld, niet. Misschien vanwege een foute munitiesoort?
Zelf zit ik bij Saxo en daar kunt u Lockheed Martin wel krijgen, net als al die andere namen. Deze simpele vraag krijg ik van een van u in mijn mail:
Ik ben geïnteresseerd in een belegging in de defensie-industrie, bv. Rheinmetal of een ETF. Ik zou het op prijs stellen als u daar ook eens aandacht aan besteedt.
Een jaar geleden had ik geantwoord dat het geen zin heeft, omdat u die aandelen en trackers amper kon kopen in Nederland. Intussen is er weer een oorlog in Europa en geldt defensie niet langer als fout, maar zelfs al als... duurzaam. Politieke moraal is volatieler dan de markt, maar ik kan nu wel die vraag beantwoorden.
Moeilijk te vermijden
Of u wel of niet in defensie wil beleggen, is uw zaak. Ik beleg er zelf niet rechtstreeks in, maar ik kan prima leven met een 2% BBP NAVO-defensiebudgetdoelstelling en 2% weging van wapenaandelen in de MSCI World Index. Ik houd wel altijd al mijn opties open en ik zou Lockheed Martin en Rheinmetall wel willen hebben. Maar ik vind ze te duur, en ik weet ook niet of ik aanschaf kan verantwoorden.
Defensiebedrijven anno nu zijn high tech-bedrijven. Terwijl de wereld net gewend begint te raken aan vijfde-generatie straaljagers, lanceerde de VS vorige maand alweer de zesde.
Bijna alle informatie over de nieuwe lange-afstandsbommenwerper B21 Raider is geheim, maar duidelijk is dat de Amerikaanse defensie-industrie een nieuw tech-wonder bouwt. En daar zitten zoveel nieuwe systemen en onderdelen in, dat er een eindeloze lijst toeleveranciers is. Misschien is het met het Amerikaanse defensiebudget 2023 van $773 miljard meer de vraag welke S&P 500-bedrijven niet, dan wél in meer of mindere mate bijdragen aan de wapenindustrie.
Laat dat doordringen. Wie pertinent niet in defensie wil beleggen, kan naar mijn bescheiden mening daarom eigenlijk niet eens in de S&P 500 en Nasdaq 100 beleggen.
Herbewapening
De VS is natuurlijk koploper met heel veel pure plays. In Europa zijn er ook de nodige namen, maar als u Turkse drones, Israëlische lasers en luchtafweersystemen en Koreaanse tanks wil - Polen is een grote klant - wordt het beleggen lastiger. Het zijn vooral staatsbedrijven, of anders onderdelen van grote (Koreaanse) agglomeraten.
Dat is wel de fantasie in de sector, want de markt ligt open met de deceptie van zowat al het Russische materieel in Oekraïne. Met de oorlog daar en de opkomst van China is de honger van de wereld naar wapens groter dan ooit. Japan herbewapent, India gaat er ook voor, net als Vietnam, Indonesië en Australië.
In 1933 hadden de Duitsers ook geen Heer (landmacht) meer, om zes jaar later alle grenzen te overschrijden. Als het menens is, kan het snel. Kernmachten VK en Frankrijk nemen hun defensie wel serieus en zeker de Fransen hebben een uitgebreide industrie met (Airbus), Dassault, Thales, Safran en Naval Group. Het VK kent vooral BAE Systems.
Amerikaanse defensie-sector
Dit is de Spade Defense-(prijs)index, de benchmark voor Amerikaanse wapenaandelen, vergelijkbaar met de Philadelphia Fed Index (SOX) voor chippers en de KBW Banks Index voor banken. Het zijn minder gangbare namen dan Dow Jones en S&P, maar het is wel de benchmark voor diverse ETF- en trackerboeren.
De lange lijst hieronder zijn alle aandelen die in deze index zitten. Het zijn niet louter pure plays. Zie Boeing bijvoorbeeld, en Palantir is een opvallende naam. Amerika kent ook tal van handvuurwapenbedrijven, maar de Smith & Wessons van deze wereld zitten niet in deze index. Er is (helaas) geen wereldwijde defensie-index en dus ook geen ETF, fonds of tracker.
- AAR Corporation AIR
- Aerojet Rocketdyne AJRD
- AeroVironment AVAV
- AXON Enterprise AAXN
- Alleghany Technologies ATI
- Ball Aerospace BALL
- Boeing Co BA
- Booz Allen BAH
- BXW Technologies BXWT
- CACI Intl CACI
- CAE CAE
- Comtech Telecom CMTL
- Curtiss Wright Corp CW
- Ducommun DCO
- Elbit Systems ESLT
- General Dynamics GD
- General Electric GE
- Heico HEI
- Hexcel HXL
- Huntington Ingalls HII
- Honeywell Intl HON
- Howmet HWM
- Iridium IRDM
- Jacobs J
- Kaman KAMN
- KBR KBR
- Kratos Defense KTOS
- L-3 Harris LHR
- Leidos LDOS
- Leonardo DRS
- Lockheed Martin LMT
- MAXR Technologies MAXR
- Mercury Computer Sys MRCY
- MOOG MOG_A
- Northrop Grumman NOC
- Oshkosh Truck OSK DEF
- OSI Systems OSIS DEF
- Palantir PLTR
- Parsons PSN
- PAE Systems PAE
- Parker Aerospace PH
- Planet Labs PL
- Raytheon Technologies RTX
- SAIC SAIC
- Spirit Aerosystems SPR
- Teledyne Technologies TDY
- Telos Corporation TLS
- Textron TXT
- Transdigm Group TDG
- Triumph Group TGI
- TTM Tech TTMI
- V2X VEC
- Viasat Inc VSAT
- Woodward Aerospace WWD
Europese defensie-aandelen
Sowieso is het zoeken naar gemakkelijke beursproducten in deze sector. Klopt het dat ik er niet één op de Stoxx Europe Total Market Aerospace & Defense Index tegenkom? Ze zijn in ieder geval niet per strekkende meter verkrijgbaar. Dit zegt wellicht alles over hoe deze sector tot een jaar terug in het morele verdomhoekje zat.
Hieronder ziet u de Stoxx Europe Total Market Aerospace & Defense (prijs)index. Presteert beduidend minder goed dan die Amerikaanse, maar niettemin: wat een mooi plaatje. Komt herbelegd dividend nog bij... Ik heb deze al heel vaak verteld, maar hij blijft actueel:
There is so much money to be made from things people hate.
Zo citeert Financial Times in oktober 2021 een Londense hedge fund manager, die zich aan het volladen was met Shell nadat ABP daar publiekelijk afstand van had gedaan. Dat was olie en gas, maar het geldt misschien nog wel meer voor wapens.
Van die Stoxx Europe Total Market Aerospace & Defense Index heb ik alleen maar een Top 10:
- AIRBUS Industrial Goods and Services FR
- SAFRAN Industrial Goods and Services FR
- BAE SYSTEMS Industrial Goods and Services GB
- THALES Industrial Goods and Services FR
- MTU AERO ENGINES Industrial Goods and Services DE
- ROLLS ROYCE HLDG Industrial Goods and Services GB
- RHEINMETALL Industrial Goods and Services DE
- DASSAULT AVIATION Industrial Goods and Services FR
- LEONARDO Industrial Goods and Services IT
- SAAB B Industrial Goods and Services SE
Top 10 vergeleken
De basisgegevens dan van de Top 10 holdings van de iShares US Aerospace & Defense ETF en die Stoxx index. In het plaatje (klikken voor groot) ziet u:
- Historische koerswinstverhouding
- Verwachte twaalfmaands koerswinstverhouding
- Verwachte twaalfmaands omzetgroei
- Verwachte twaalfmaands winstgroei
- Huidig dividendrendement
- Verwachte twaalfmaands dividengroei
Ik ben zelf te onbekend met deze bedrijven om u zo even een boodschappenlijstje te geven. Zoekt u op zo laag mogelijk waardering en zo hoog mogelijke groeicjfers. Ik ben wel geneigd te denken dat de Europeanen meer koerspotentie hebben. Europa gaat herbewapenen en spendeert dat graag bij eigen bedrijven.
Moreel dilemma
Lockheed Martin en Rheinmetall zitten wel in mijn hoofd. De eerste is de Amerikaanse hofleverancier van wapentuig, maar die omzetgroei... Groei is amper het woord en dan die waardering. Nee, dat hoeft voor mij even niet. Verder is dit natuurlijk een no-brainer van een fonds en typisch buy & hold-aandeel.
Zeker nu de VS na de Koude Oorlog met de Sovjet Unie in China een nieuwe uitdager heeft gevonden en vastbesloten is die technologisch voor te blijven. Lockheed Martin is vooral groot in avionics (vliegtuigelektronica) en werkt met Israël aan lasers.
Bij Krupp hoeft u sinds WO II niet meer te zijn voor Duits wapentuig... Voor altijd kalltgestellt. Rheinmetall is eigenlijk het enige echt overgebleven bedrijf van de ooit almachtige Duitse defensie-industrie. Het concern is vooral goed in kanonnen - die zitten zelfs op de Amerikaanse Abrams-tanks - en pantservoertuigen.
De Duitsers moeten in feite hun leger weer helemaal opnieuw opbouwen. Ik denk dat Rheinmetall daar heel erg van gaat profiteren en ja, waarom koop ik ze zelf dan niet? Het is toch weer dat stemmetje van binnen. Wil ik dit wel? Ja, met mijn verstand wil ik ze hebben, maar mijn gevoel spartelt tegen.
WOII heeft sporen getrokken in mijn familie en dan ga ik in een Duitse kanonnenbouwer beleggen? Ik zou het mijn ouders, die met 92 en 91 de oorlog nog echt hebben meegemaakt, niet durven vertellen. En zo heeft denkt ik bijna iedereen van ons iets te verhapstukken met zichzelf bij al dan niet in wapens beleggen.
Aan de rendementen ligt het niet. En gaat het ook niet liggen. Want geweld en oorlog zijn zo oud als de mensheid zelf.
