Op basis van de evolutie van de spot price en de aandelenkoersen van uraniumbedrijven zou u kunnen denken dat er dit jaar vrij weinig gebeurt op de globale uraniummarkt. Niets is echter minder waar.
De prijzen op de uraniummarkt schommelen sinds de start van het tweede kwartaal rond $50 voor een pond ‘yellowcake’ (U3O8). Dit geldt zowel op de contractmarkt als op de spotmarkt.
Deze laatste verliest relatief gezien aan belang omdat eindgebruikers (uitbaters van kerncentrales) zich in hoofdzaak via de contractmarkt bevoorraden. De spotmarkt is de speeltuin voor traders en spelers die zich op korte termijn van uranium moeten voorzien. Maar het prijspotentieel op lange termijn zit bij de toekomstige vraag van de bestaande reactoren en vooral de nieuwe reactoren die in aanbouw zijn (59) of nog gepland (89).
Productieproces in drie stappen
De voorbije maanden verschoof de aandacht naar het downstreamsegment van de uraniummarkt, namelijk het conversie- en verrijkingsproces.
Laat me eerst in het kort de stappen uitleggen van uraniumerts naar het eindproduct waar het hier om gaat, namelijk de brandstofstaven voor in kernreactoren.
- In een eerste fase worden uraniumertsen gemijnd (open pit, ondergronds of in situ) en na chemische processen omgezet in uraniumoxide of U3O8 (yellowcake). In deze fase stijgt het uraniumgehalte van 0,1% in erts naar ongeveer 85% in yellowcake.
- De volgende fase is conversie van yellowcake in een gasvorm: uraniumhexafluoride of UF6.
- Dit dient als basis om verder te verrijken. Deze verrijking is het eindproces waarbij splijtstofelementen worden geproduceerd die in kernreactoren als brandstof worden gebruikt.
Machtige positie van Rusland
De extra aandacht voor conversie en verrijking heeft alles te maken met Rusland, dat een wereldwijd marktaandeel heeft van 27% in conversie en 39% in verrijking.
De conversieprijs is tijdens de eerste jaarhelft verdubbeld en die van verrijking is met 55% toegenomen. De voorbije zomer zijn die prijzen nog verder gestegen.
Voldoende conversie- en verrijkingscapaciteit vinden buiten Rusland is op dit moment prioriteit. Bij conversie zal dat wellicht nog net lukken, maar bij verrijking is er een groot probleem dat de komende jaren nog groter zal worden.
Van overschot...
Om de impact van het tekort aan verrijkingscapaciteit uit te leggen, moet ik even de technische kant op. Uranium bestaat in natuurlijke vorm uit de U-238-isotoop (99,3%) en de radioactievere U-235-isotoop (0,7%). Verrijking bestaat er, vereenvoudigd uitgelegd, uit dat het aandeel U-235 toeneemt via centrifuge (of een ander proces) naar 3 tot 5,5% voor gewone reactoren en zelfs 20% voor speciale reactoren.
Bij een tekort aan verrijkingscapaciteit moeten uraniumproducenten, om tot dezelfde output te komen, bestaande installaties gaan ‘overfeeden’. Dit komt er, ook weer vereenvoudigd voorgesteld, op neer dat er meer UF6 als input nodig is. En meer UF6 betekent dus ook meer vraag naar U3O8.
Dit is belangrijk omdat de fundamentele situatie nu veranderd is. Het afgelopen decennium was er een overaanbod aan conversie- en verrijkingscapaciteit. In combinatie met de hoge voorraden post-Fukushima konden uitbaters van kerncentrales direct het eindproduct of UF6 kopen en hoefden ze zich niet zelf van U3O8 te voorzien.
... naar tekort
Dit had een grote weerslag op de markt voor U3O8, dat op de spotmarkt wordt verhandeld en een speelbal werd van financiële marktpartijen. De prijs daalde tot ver onder de productiekosten, waardoor verschillende aanbieders gewoon hun mijnen sloten.
In ieder geval de komende vijf jaar zal het aanbod van verrijkingscapaciteit naar verwachting beperkt blijven. Dan nóg is het maar de vraag in hoeverre westerse spelers nog een beroep zullen doen op de Russische bedrijven. Het is eerder waarschijnlijk dat het vertrouwen voor een hele tijd weg is.
Bij een groter tekort aan UF6 en indirect dus ook U3O8 moeten uitbaters van kerncentrales zelf rond de tafel gaan zitten met uraniumproducenten. Dat gebeurt nu volop. Marktleider Cameco sloot tijdens de eerste jaarhelft voor 45 miljoen pond langetermijncontracten af. Dat is meer dan 60% van alle langetermijncontracten die volgens UxConsulting dit jaar werden afgesloten.
Wordt Zaporizja een tweede Tsjernobyl?
Er verschijnen in de media veel doemberichten over de kerncentrale van Zaporizja in Oekraïne. Daarbij worden ook grote uitspraken niet gemeden, als zou de kerncentrale een tweede Tsjernobyl worden.
Ik heb geen glazen bol, maar die kans lijkt mij extreem klein. De centrale ligt in de achtertuin van Rusland en daar zit niemand te wachten op een kernramp. Als de Russen het conflict een nucleaire dimensie hadden willen geven, dan hadden ze dat al lang gedaan. Het benodigde kernwapenarsenaal is daarvoor aanwezig.
Berichten over beschietingen zorgen misschien voor een ongemakkelijk gevoel, maar een kerncentrale die ontworpen is om een inslag van een passagiersvliegtuig te weerstaan met een kern onder enkele meters beton kan best wat handgranaten of kogels uit halfautomatische wapens aan.
Controle over de centrale
Zaporizja is met zes reactoren die gezamenlijk 5700 Megawatt opwekken een gigantisch grote centrale, de grootste zelfs van Europa. De centrale verzorgt de helft van de energievoorziening van Oekraïne. Zaporizja werd in 2017 gemoderniseerd en kan dus nog een hele tijd operationeel blijven.
Waar het Rusland volgens mij om gaat, en wat ze is gelukt, is het verwerven van de controle over de centrale. In een latere fase kan deze eventueel worden aangesloten op het Russische elektriciteitsnet. Dit is volgens sommige waarnemers niet mogelijk, maar vergeet niet dat Zaporizja door de Russen werd ontworpen en gebouwd.
De bocht van Japan
Na de kernramp van Fukushima in 2011 zwoer Japan kernenergie grotendeels af. Het gebrek aan alternatieven en dure import van onder andere vloeibaar aardgas (LNG) brachten daar verandering in.
Intussen is ook de publieke opinie weer helemaal om, nu de torenhoge energierekeningen blijven binnenstromen zonder zicht op verbeteringen op korte termijn.
Japan telde ooit meer dan 30 operationele reactoren. Het zijn er nu nog tien, waarvan er drie tijdelijk offline zijn voor onderhoud. De andere moeten opnieuw worden gekeurd aan de hand van nieuwe en strengere veiligheidsnormen. Dit proces sleept al sinds 2014 voort, maar als het aan eerste minister Kishida ligt, zal het nu een versnelling hoger schakelen.
Kishida wil nog voor de winter een aantal reactoren herstarten. In theorie komen 17 reactoren daarvoor in aanmerking. Bovendien zal de bouw van nieuwe en modernere reactoren worden onderzocht.
Het is een erg krachtig signaal dat Japan nucleaire energie weer omarmt en het doet ook de toekomstige behoefte aan kernbrandstof weer toenemen. Momenteel is er een aanbodtekort van 30 miljoen pond U3O8 per jaar.
Onder de radar bij beleggers
De positieve ontwikkelingen in de uraniumindustrie blijven tot nog toe onder de radar bij de meeste investeerders. Dit komt met name door de onterechte focus op de prijsevolutie op de spotmarkt, die zoals uitgelegd steeds minder relevant is.
Financiële partijen als Sprott en YellowCake hebben de voorbije jaren het overtollige uranium van de markt gehaald. De Sprott Physical Uranium Trust bezit op dit moment 57,6 miljoen pond U3O8. Het Britse YellowCake heeft 18,8 miljoen pond.
Beide investeringsvehikels noteren op het moment van schrijven met een korting van ongeveer 4% op hun intrinsieke waarde. Binnen de sector van uraniumbedrijven is ook een consolidatie aan de gang. Zo boden Uranium Energy Corp en Denison Mines eerder dit jaar tegen elkaar op om UEX Corp. binnen te halen.
Twee 'Europese' ETF’s
Als gevolg van Europese regelgeving die zijn doel helemaal voorbij schiet, blijven veel interessante grondstoffen-ETF’s buiten het bereik van de Europese beleggers. Maar gelukkig zijn er ook fondshuizen die de moeite nemen om een Europese 'kopie' te ontwikkelen en te listen op een Europese beurs. De hogere spreads en de lagere liquiditeit in vergelijking met het Amerikaanse origineel moeten we er dan wel bijnemen.
Eerder dit jaar in april mochten de Duitse Xetra en de London Stock Exchange twee uranium-ETF’s verwelkomen. De Sprott Uranium Miners ETF schaduwt de prestatie van de North Shore Sprott Uranium Miners-index. Die bevat alle grote namen uit de sector, zoals Kazatomprom, Cameco, Paladin, Nexgen en daarnaast ook verschillende ontwikkelaars en exploratiebedrijven. Het tickersymbool op Xetra is U3O8 (ISIN-code: IE0005YK6564).
Een alternatief is de Global X Uranium ETF, die de Solactive Global Uranium&Nuclear Components-index volgt. Deze tracker noteert eveneens aan de Xetra, met tickersymbool URNU (ISIN-code: IE000NDWFGA5). Beide ETF’s zijn een goede keuze met het oog op de toekomstige prijsevolutie in de uraniumsector.