Ik zie soms discussies, op internet of onder deze column, dat de AEX-bubbel is geknapt, of in elk geval dat de AEX op z'n retour is.
Vanuit een technisch perspectief denk ik niet dat een van bovenstaande scenario's geldig is. We zien thans de contouren van een gewone correctie, die de AEX in het slechtste geval tot 630-632 punten kan terugbrengen.
Seizoenseffect
Ten eerste denk ik dat we te maken hebben met het reguliere seizoenseffect. Aandelen presteren altijd wat zwakker in de periode mei-oktober. Ten tweede ligt de AEX er op lange termijn nog steeds prima bij. Verder is er op de Nederlandse beurs geen sprake van parabolische stijgingen, nu niet en ook recent niet.
Tenslotte was de afwijking van de AEX ten opzichte van haar 200-daags gemiddelde op de top van de markt rond het all-time high op 718,50, slechts 16%. Dat percentage is te laag om van euforie te kunnen spreken. Pas bij een afwijking van 100% of hoger spreken we over bubbles. In het lange termijn technische plaatje van de AEX, dat ik hieronder bespreek, zie ik dus een normale correctie.
Bitcoin-bubbel
Wat wel alle signalen voor een geknapte bubble heeft, is bitcoin. Verderop in mijn column van vandaag bespreek ik alle kenmerken van de Bitcoin bubbel. Ook neem ik de objectieve criteria voor een bubbel door en bespreek ik de verschillende fases die tijdens elke bubbel optreden.
Ik sluit deze column af met de leeglopende bitcoin-ballon. De reguliere TA over crypto's van mijn collega Wouter Slot, wordt elke dinsdag op IEX geplaatst. Voor een gedetailleerde TA over bitcoin en andere crypto's adviseer ik u de analyses van Wouter te lezen.
Lange termijn technische plaatje van de AEX
De AEX-index consolideert binnen de stijgende trend. Een belangrijk technisch gegeven was de uitbraak boven de oude top van 21 februari vorig jaar rond 632,12 punten. Indien de AEX weer helemaal zou terugkeren naar die oude horde, is er enkel sprake van een normaal pullback-scenario. Dus niet van een bubbel.
Wel is van belang is dat de AEX-index zich in een terugval weet te handhaven boven voormalige weerstand van 632,12 punten. Positief is dat de 200-dagenlijn van de AEX-index nog steeds een opwaarts verloop laat zien. Bovendien beweegt de index boven haar 200-dagenlijn.
De grootste afwijking van de AEX ten opzichte van haar 200-daags gemiddelde was in februari. Toen stond de AEX kortstondig 16% boven haar MA200. Kortom, een gewone correctie, in de verste verte geen bubbel.
Verder lag het diepste punt van de AEX-correctie, op 13 mei, op 677,88 punten. Dat is 'slechts' 6% onder haar all-time high van 718,50 punten (gevormd op 19 april). Het gaat soms hard en volatiel, maar procentueel verloopt de correctie van de Nederlandse beurs zeer bescheiden.
Of, zoals mijn IEX collega Niels Koerts het gisteren zo treffend verwoordde: 'Het beste van de beurs is er even af, maar we weten niet serieus te corrigeren. De rente is laag, er staat veel geld langs de zijlijn en bedrijven leveren puike resultaten af.'
Objectieve criteria van een bubbel
Vanuit een technisch perspectief kan een bubbel aan de hand van de volgende criteria in beeld gebracht worden:
- De koers heeft al een explosieve stijging achter de rug; vaak van honderden procenten.
- De uptrend verloopt parabolisch, de stijgingen gaan steeds harder. Uiteindelijk gaat de koers verticaal omhoog.
- Aanwezigheid van steeds nieuwe all-time highs.
- De koers wijkt op gegeven moment meer dan 100% af van het lange termijn gemiddelde. Technisch analisten beoordelen altijd de afwijking van de actuele koers ten opzichte van het eigen 200-daags voortschrijdende gemiddelde. Staat de actuele koers meer dan 100% boven de 200-dagenlijn dan is er sprake van een bubbelvorming.
- Misschien wel de best merkbare indicatie is dat iedereen er over praat, je collega's, vrienden, familie en de media.
Vier fases in elke bubbel
Bubbels bestaan meestal uit vier fasen (zie ook de uitleggrafiek van bubbels onderaan):
Fase I
Hier start de opmars. Beleggers zijn meestal nog voorzichtig. Vaak is het slimme geld, bijvoorbeeld van insiders, al actief. Koersen bewegen nog rond hun lange termijn gemiddelden.
Fase II
Beleggers beoordelen de markt realistisch, terwijl de koersen oplopen. Institutionele beleggers stappen in. Het grote publiek is meestal beperkt actief. Koersen bewegen iets boven hun lange termijn gemiddelden. Af en toe treden stevige correcties op, waarbij de markt wat stoom afblaast. Hierdoor nemen voorzichtige beleggers afscheid: de bear trap. Koersen zakken naar hun lange-termijngemiddelden.
Fase III
De markt krijgt veel aandacht in de media, ook het grote publiek raakt geïnteresseerd en wordt enthousiast. Door de forse koersstijgingen drijft de markt steeds verder weg van haar lange-termijngemiddelden. Vanwege hoge koersen en alle aandacht (in de media) worden beleggers bang de boot te missen.
Op een gegeven moment wil iedereen instappen, ook degenen die voorheen nooit geïnteresseerd waren. Het sentiment wordt euforisch, beleggers denken dat de koers alleen maar omhoog kan. Hebzucht neemt de markt over.
Koersen stijgen hierdoor nog verder en ook de laatste bears stappen in. Beleggers geloven dat oude beurswaarden niet meer gelden onder het mom van 'deze keer is alles anders'. Koersen stijgen explosief, de beursstijging verloopt nu parabolisch en koersen bewegen nagenoeg verticaal omhoog. De markt kan niet meer stuk, beleggers zijn superoptimistisch en koersen zijn inmiddels meer dan 100% verwijderd van het lange-termijngemiddelde.
Fase IV
Na één of meerder all-time highs treedt plotseling een grote correctie op. Het publiek, gewend aan grote stijgingen denkt 'ha, dit is mijn kans'; de bull trap.
Na een klein herstel zakt de koers verder, waardoor er angst in de markt komt. In paniek nemen steeds meer beleggers afscheid, waardoor de koersen nog harder dalen. Dit is de overgave, waardoor de koersen weer naar hun lange-termijngemiddelden terugkeren. Eigenlijk begint hier de gehele cyclus weer opnieuw.
Bubbel kan lang aanhouden
De rode lijn in de voorbeeldgrafiek hieronder geeft de volledige levenscyclus van een bubbel gestileerd weer. De rode teksten in de grafiek beschrijven het sentiment in elke fase en de groene teksten geven aan welke kapitaalstromen actief zijn.
De blauwe stippellijn geeft het meerjarig koersgemiddelde weer. Aandelen bijvoorbeeld, stijgen langjarig en exclusief dividend gemiddeld 8% in waarde. De blauwe tekstjes geven in elke fase de afwijking aan van de koers ten opzichte van hun gemiddelde waarde op de lange termijn. De grijze tekstjes beschrijven de overgang van hebzucht, angst, hoop en vrees.
Belangrijk is wel te weten dat een bubbel lang, soms héél lang, kan aanhouden. Vaak zien we aan het einde van de bubble dat er al sprake is van een explosieve koersstijging, waarbij de uptrend parabolische kenmerken vertoont. Maar de exacte top blijft lastig te voorspellen.
Ik heb ook aangegeven in welke fase van de bubbel bitcoin volgens mij thans zou verkeren.
Dan Bitcoin
Ik wil hier geen TA-stukje over bitcoin plaatsen, dat doet collega Wouter Slot elke dinsdag al. Wel wil ik technisch beoordelen of er sprake is/was van bubbelvorming.
Op de onderstaande grafiek ziet u de koers van bitcoin ten opzichte van haar 200-dagenlijn. De horizontale lijn geeft het 200-daags gemiddelde weer (MA200 Bitcoin). De grillige lijn is die van de bitcoinkoers.
De Y-as toont de procentuele afwijking van de koers ten opzichte van haar 200-daags voortschrijdende gemiddelde. Bij een afwijking kleiner dan 30% is deze lijn zwart. Bij een afwijking groter dan 30% is deze lijn rood.
Bij Bitcoin stond de koers begin van het jaar 175% boven de 200-dagenlijn. Een betere indicator van een bubbel is er bijna niet. Nog even ter herinnering. De grootste afwijking van de AEX ten opzichte van de 200-dagenlijn was 16%.
Mij valt verder de parabolische stijging van eind vorig jaar en begin 2021 op, waarbij de koers van Bitcoin vrijwel verticaal omhoog ging.
Bitcoinbubbles sinds 2012
De laatste grafiek geeft het koersverloop van bitcoin sinds 2012 weer. Helaas kan Bitcoin alleen logaritmisch afgebeeld worden. Op een lineaire grafiek zou enkel de loodrechte verticale stijging van de afgelopen 6 maanden te zien zijn.
Wat opvalt zijn de regelmatige forse afwijkingen van de koers (blauwe cirkels) ten opzichte van haar 200-dagenlijn (rode lijn). Elke grote afwijking werd steevast gevolgd door zeer forse correcties. Elke keer als de koers te veel afwijkt van het lange-termijngemiddelde, treedt een correctie op.
Mijn conclusie is dat de bitcoinbubbel leegloopt.
