Zoals bekend hebben hypotheekadviseurs te maken met een zorgplicht. Velen denken (terecht) dat het nakomen van deze zorgplicht naar klanten toe gemakkelijk is. In de praktijk kan dit flink tegen vallen, blijkt uit twee uitspraken van het Kifid waarin de hypotheekadviseurs een boete krijgen omdat zij hun zorgplicht niet nakomen.
Carenzperiode
In de eerste uitspraak wordt er door de hypotheekadviseur een overlijdensrisicoverzekering overgesloten. Een overlijdensrisicoverzekering (risicoverzekering) keert uit als de verzekerde persoon binnen de verzekeringsduur overlijdt. Een verzekering oversluiten heeft alleen nut als de maandpremie lager wordt. Aangezien mensen steeds langer leven, hebben de maatschappijen hun sterftetabellen regelmatig aangepast waardoor de premies lager zijn geworden.
Deze adviseur was echter vergeten dat er weer een carenzperiode van toepassing is als je een nieuwe verzekering afsluit. Bij een carenzperiode is een bepaald risico niet gedekt voor een bepaalde periode. In dit geval ging het over het risico zelfdoding:
De verzekeraar gaf aan dat er geen dekking is omdat er sprake was van zelfdoding en deze zelfdoding heeft plaatsgevonden binnen twee jaar na de ingangsdatum van de verzekering.
Kifid komt met de volgende opmerking:
Het oversluiten van een overlijdensrisicoverzekering kan grote gevolgen voor de dekking van de verzekering hebben. Het behoort daarom tot de zorgplicht van de assurantie-tussenpersoon dat hij de (aspirant-)verzekeringnemer tijdig over die gevolgen informeert, zodat hij die kan betrekken bij zijn beslissing om over te sluiten. Als na het afsluiten van een nieuwe overlijdensrisicoverzekering een carenzperiode gaat lopen, moet de assurantie-tussenpersoon de (aspirant-)verzekeringnemer daarop wijzen. Dit is een periode van één of twee jaar waarin de verzekering geen dekking biedt als de verzekerde overlijdt door zelfdoding.
Bron: Kifid
Uit het bovenstaande blijkt hoe ver de zorgplicht van een adviseur kan gaan. In het kort komt het erop neer dat je aan je klant moet vragen of hij binnen twee jaar zelfmoord wil plegen! Stel je deze vraag niet en pleeg je klant zelfmoord, dan ben je dus aansprakelijk. Het is dus ook verstandig om het antwoord van je klant schriftelijk vast te leggen en te laten ondertekenen.
Ik ben heel erg benieuwd hoe klanten hierop reageren. Ik sluit regelmatig risicoverzekeringen af maar heb nog nooit dit onderwerp vooraf met de klant besproken. Wel in het algemeen door te zeggen dat zelfmoord in de eerste twee jaar niet gedekt is. Natuurlijk heb ik dat nooit schriftelijk vastgelegd. Door deze uitspraak heb ik weer wat geleerd. Nu moet ik het nog goed gaan toepassen in de praktijk!
Een vriendelijk mailtje
Het kan echter nog een stapje "erger". Een hypotheekadviseur moet een schadevergoeding betalen van ruim 23.000 euro omdat hij adviseerde een lopende hypotheek niet over te sluiten (Uitspraak 2020-960 - Kifid) omdat de boeterente erg hoog was. Om het nog leuker te maken het gaat hier over een klant die reageerde op een algemene mailing van de hypotheekadviseur.
Op 28 augustus 2016 heeft Consument de Adviseur onder meer per e-mail bericht:
“Een 10-jaars besparing voor iemand van 76 jaar is optimistisch. Ik probeer 101 jaar te worden maar statistisch is die kans erg klein. Zoals ik U vertelde is mijn vrouw ernstig ziek en de dag na onze bespreking is ze weer in het ziekenhuis opgenomen. De verwachting is dat ik op termijn alleen kom te staan. Ons huis is voor 2 personen al groot en dat is voor 1 persoon zeker zo. Gezien het bovenstaande kan ik op dit moment niet besluiten om over te stappen op een nieuwe hypotheek. Als mijn situatie verandert zal ik weer met U contact opnemen.”
Op 29 augustus 2016 heeft de Adviseur Consument per e-mail, voor zover relevant, bericht:
“Het oversluiten van de hypotheek brengt op dit moment te veel kosten met zich mee en is daarom nu niet interessant. Bij dezen wil ik u veel sterkte toewensen en mocht ik u (in de toekomst) nog ergens mee kunnen helpen dan hoor ik dat graag.”
Op 9 september 2016 is de echtgenote van Consument overleden.
Uit het bovenstaande blijkt dat de hypotheekadviseur heeft bekeken of het interessant is om de hypotheek over te sluiten. Vanwege de hoge kosten (zal mede komen door de hoge boeterente) adviseert de adviseur de hypotheek niet over te sluiten.
Opvallend is ook dat de klant vermeldt dat de woning eigenlijk met twee personen al te groot is en dat dit ook van toepassing is als hij nog alleen overblijft. De adviseur is hierbij vergeten te vragen of de klant dan de woning zou willen verkopen en kleiner wil gaan wonen.
Het verhaal krijgt een opmerkelijke wending. De klant heeft in een krantenartikel gelezen (meer dan een jaar na het overlijden van zijn vrouw) dat banken bij het overlijden van een partner doorgaans bereid zijn om de lopende hypotheek boetevrij over te sluiten. Deze consument heeft een klacht ingediend bij het Kifid en heeft zijn gelijk gekregen. Het Kifid heeft daarover het volgende op te merken:
Consument had de Adviseur gevraagd naar de mogelijkheden om zijn hypotheeklasten te verlagen, omdat zijn echtgenote ernstig ziek was en op korte termijn zou komen te overlijden. De Adviseur heeft Consument niet geïnformeerd dat hij binnen een jaar na het overlijden van zijn echtgenote de hypothecaire geldlening boetevrij kon aflossen dan wel kon oversluiten. Consument heeft nu hogere maandlasten, doordat de Adviseur hem niet volledig heeft geïnformeerd. Daarmee heeft de Adviseur niet gehandeld in het belang van Consument, terwijl dit wel van hem verwacht mag worden als redelijk bekwaam en redelijk handelend adviseur. De totale hoofdsom van de hypothecaire geldlening bedroeg € 481.000,- tegen een rente van 4,8%. Kort na het overlijden van de echtgenote van Consument bedroeg de rente 2,28%. Consument vordert het netto verschil in rente bij een rentvastperiode van 10 jaar ter hoogte van € 58.404,-.
Natuurlijk mocht de hypotheekadviseur ook zijn woordje doen:
De Adviseur heeft de volgende verweren gevoerd:
de Adviseur stelt niet aansprakelijk te zijn voor de door Consument gestelde schade. Er was geen sprake van een opdracht tot dienstverlening. De Adviseur had geheel vrijblijvend en uit serviceoverwegingen onderzocht of Consument mogelijkheden had om zijn hypothecaire geldlening over te sluiten. De hypothecaire geldlening is bovendien bij een andere intermediair tot stand gekomen, waardoor de Adviseur formeel niet de adviseur van Consument is. Daarnaast is de echtgenote van Consument overleden nadat het laatste contact tussen hem en de Adviseur had plaatsgevonden. Consument heeft de Adviseur ná het laatste contact niet geïnformeerd over het overlijden van zijn echtgenote. De Adviseur was er niet mee bekend op welke termijn Consument er alleen voor zou komen te staan.
Hoogte van de boete:
Voor de ingetreden schade gaat de Commissie uit van een bedrag van € 23.361,60 (4 x € 5.840,40), aangezien vier (rentevaste) jaren zijn verstreken sinds september 2016. De Commissie oordeelt dat de Adviseur, voor wat betreft de toekomstige (resterende) schade, gehouden is tot betaling van periodiek uit te keren bedragen van € 5.840,40 per jaar tot en met september 2026, indien en voor zover de betreffende lening in deze vorm voortduurt.
Zorg
Ik vind de uitspraak opmerkelijk. In de afgelopen 30 jaar heb ik diverse overlijdens meegemaakt van mijn hypotheekklanten. De meesten van mijn klanten hebben rechtstreeks contact opgenomen met de bank (afdeling: nabestaandendesk). Wat daar besproken wordt, krijg ik dan alleen te horen van de klant. Vanwege de privacy worden documenten rechtstreeks gemaild naar de klant en niet naar de adviseur.
Twee jaar geleden had ik twee klanten die overleden waren waarbij ik zelf de bank heb gebeld (Florius). Florius geeft dan een nieuw rentevoorstel uit voor de lopende hypotheek met de huidige rentes. De achtergebleven partner kan dan kiezen om de rente opnieuw vast te zetten. In beide gevallen was de hypotheekrente beduidend lager. Het was zelfs zo dat in maand 12 de klant nog een nieuw rentevoorstel kreeg van Florius omdat de rente verder was gedaald. Dit laatste vind ik heel netjes.
In ieder geval is duidelijk dat een zorgplicht ver kan gaan. Even op een mailtje een reactie geven (advies geven) kan tot grote gevolgen leiden. Het zal mij niet verbazen dat er de komende maanden een adviseur aansprakelijk wordt gesteld omdat hij de fiscaliteit van zijn klant verkeerd heeft berekend.
Daarom ben ik er ook een voorstander van om de zorgplicht ook te laten gelden voor makelaars. Dit laatste zal de huizenmarkt zeker ten goede komen.