De grote jongens komen er steeds vaker niet uit. Vandaar dat sinds maandag het Panel of Recognised International Market Experts in Finance (PRIME Finance) in Den Haag zetelt. In de volksmond heet dit het Finance Tribunaal. Doelstelling van het tribunaal is geschillen tussen grote internationale partijen te beslechten als het gaat om complexe constructies en derivaten. Gewone rechters kunnen deze zaken steeds minder goed afhandelen omdat er veel specifieke kennis vereist is.
Het tribunaal is niet bedoeld voor particuliere beleggers. Jammer, want volgens de website van PRIME zijn de kosten relatief laag omdat van een flinke hoeveelheid subsidies wordt geprofiteerd. Toch een beetje zielig dat grote partijen over de streep moeten worden getrokken om gebruik te maken van de experts via onder andere opstartsubsidies van Economische Zaken (60.000 euro) en de gemeente Den Haag (200.000 euro). Wie zouden de andere subsidiegevers zijn?
De gewone rechter is intussen prima in staat om voor particulieren zelf uitspraak te doen en daarmee enige beroering te veroorzaken. Op 21 december 2011 veroordeelde de Nederlandse rechter vermogensbeheerder Wealth Management Partners (WMP) tot het betalen van een schadevergoeding aan één van zijn klanten. Deze klant had in een gerechtelijke procedure, niet goedkoop want ongetwijfeld ongesubsidieerd, gesteld dat hij als risicomijdende belegger ten onrechte is geadviseerd voor 80% in hedgefunds te beleggen.
Containerbegrip
De rechter was het daarmee eens, en veroordeelde WMP tot het vergoeden van het verlies van 24% plus het misgelopen rendement. Er valt veel over het vonnis te zeggen, maar in het algemeen lijkt mij het een redelijke uitspraak. Toch begint de rechter met een opmerking die afbreuk doet aan de argumentatie. Hij stelt dat hedgefunds in het algemeen gelden als risicovolle beleggingen. Een dergelijke uitspraak is helemaal niet nodig om het vonnis te onderbouwen.
Zelfs als hedgefunds in het algemeen als risicomijdend worden gezien, was de uitspraak mogelijk zoals die uiteindelijk is gedaan. Het probleem zit in het feit dat risico als containerbegrip wordt gehanteerd. Wat kun je als belegger met begrippen als risicomijdend en risicovol? Obligaties zijn risicomijdend, maar we zien dat zelfs sommige staatsobligaties die karakterisering niet (meer) verdienen.
Hedgefunds zijn risicovol. Maar er zijn zeker voorbeelden van fondsen die jaar in jaar uit redelijk stabiel presteren. Hoe moeten deze dan in risicotermen benoemd worden? De rechter geeft (impliciet) aan dat de prestaties uit het verleden wel degelijk een rol kunnen spelen. Dus als een (hedge)fonds langdurig goed heeft gepresteerd in termen van lage volatiliteit, dan komt het daarmee in aanmerking als risicomijdend te worden gezien.
Uitschakelen van marktrisico
In het onderhavige geval stelt de rechter echter dat de back-test periode van de verschillende hedgefunds die zijn geadviseerd, te kort is om tot die conclusie te komen. Ik begrijp dat rechters, maar ook toezichthouder en vermogensbeheerders het liefst spreken in termen volatiliteit als het gaat om de inschatting van het risico. Het is ook erg handig beleggingsportefeuilles in te delen naar de verschillende categorieën als aandelen, obligaties en alternatieven.
Maar ik zou het sterk toejuichen als dit soort standaardisaties toch zoveel mogelijk worden vermeden. Het is van vele groter belang dat de vermogensbeheerder is staat is van elk financieel product afzonderlijk de karakteristieken en vooral risico’s onaandoenlijk en feitelijk te benoemen. Een obligatie is een product waarbij de uitgever de verplichting heeft tussentijds couponrente en aan het eind van de looptijd de hoofdsom terug te betalen. Is dat risicomijdend? U mag het van mij zo noemen.
Waar het echt om gaat is dat het risico duidelijk is. Pas na analyse van de debiteur kan de vermogensbeheerder daar een oordeel over geven. Een algemene vaststelling dat een obligatie risicomijdend is, is onjuist, gevaarlijk en kan de belegger op het verkeerde been zetten. Zo is het ook met hedgefunds. Een fonds dat het marktrisico uitschakelt door bijvoorbeeld zowel long als short te gaan, is dat een risicomijdend fonds? Niet per se. Het uitschakelen van marktrisico kan voor sommige beleggers waardevol zijn.
Is de strategie succesvol dan kan een zeer belangrijk risico worden uitgeschakeld. Of de strategie succesvol is, hangt van verschillende factoren af.
- In de eerste plaats of de criteria en regels van het fonds doordacht en consequent zijn opgesteld.
- In de tweede plaats of de strategie professioneel wordt uitgevoerd. De toegevoegde waarde van de adviseur ligt in het analyseren van deze elementen van het fonds. Dat is geen gemakkelijke opgave, maar dat geldt ook voor het gedegen analyseren van de kwaliteit van de debiteur in het geval van obligaties.
Op het terrein van dit soort analyses kan de vermogensbeheerder zich in de toekomst onderscheiden. De risicograad van een effectenportefeuille hangt zo meer samen met de kwaliteit van de adviseur dan met de financiële instrumenten die er in zijn opgenomen.