“Als het loopt als een eend, kwaakt als een eend en er uitziet als een eend, dan moet het een eend zijn".
Griekenland, Portugal en ook Ierland worden geconfronteerd met renteniveaus van 15% en meer. Zonder steun van de EU en het IMF zouden deze landen geen cent meer kunnen lenen op de kapitaalmarkten. Dat betekent dat zij hun lopende uitgaven niet meer kunnen voldoen. Daaronder vallen ook de rente en aflossingen op eerder uitgegeven schuld. In mijn economische leerboekje stond aangegeven dat in die situatie er sprake is van een faillissement. Duidelijker kan niet. Onduidelijker wel.
Drie ratingbureaus houden de wereld in hun greep. Zij bepalen de financiële gezondheid van partijen die actief zijn op de kapitaalmarkt. Althans, als deze partijen voor die beoordeling willen betalen. Voor overheden is dat anders, die krijgen ongevraagd een rating. Wat de Europese landen betreft, staan de bureaus al twee jaar in de downgrade mode. Daar is veel kritiek op. De kredietbeoordelaars hebben tijdens de kredietcrisis achter de feiten aangelopen.
Eigen bureau
Sterker, ze zagen de feiten helemaal niet onder ogen door gestructureerde producten dezelfde soort rating te geven als bedrijfsobligaties. Nu slaan ze door en door hun toedoen brengen zij de EU op de rand van de afgrond. Dat lijkt de opvatting van veel Europese regeringsleiders. Het hoogtepunt, of dieptepunt zo u wilt, werd afgelopen week bereikt door de actie van S&P om de vrijwillige doorrolactie als een selective default te beschouwen.
Moody’s verlegde daarna de aandacht naar Portugal door het land direct op de junkstatus te trakteren. De Europese politiek schiet natuurlijk weer in de bekende kramp. De Duitse kanselier Angela Merkel is woedend en pleit voor een Europese tegenhanger van Moody’s, S&P en Fitch. Dat is een goed idee, Griekenland en de andere probleemlanden hebben dan direct de triple A-status te pakken en weg is het probleem. Fijn, die Europese politieke oplossingen.
De wens van politici om tot een “onafhankelijk” Europees ratingbureau te komen is ingegeven door de onvrede over het oordeel van de huidige bureaus. Bij een gunstiger kredietbeoordeling zou de Europese politiek zich minder druk om deze instituten maken. Voor de onafhankelijkheid van het nieuwe Europese bureau moet dan ook worden gevreesd.
Lastig standpunt
Het kan nog bonter. Het dreigende defaultoordeel over Griekenland stelt de ECB voor een probleem. Griekse staatsleningen kunnen dan niet meer als onderpand worden genomen. Niets gaat de ECB te ver om ook deze problematiek het hoofd te bieden. Niet het oordeel van één bureau bepaalt of een land in default is, zo geeft een woordvoeder aan. Om de ECB te overtuigen dat Griekenland zijn schulden niet kan betalen moeten alle bureaus het land failliet verklaren.
Zelfs een Canadees bureau wordt daarbij betrokken. Als één bureau niet tot het meest negatieve oordeel komt, gaat de ECB door met het accepteren van Griekse obligaties als onderpand. De wijze waarop de Europese politici en nu ook de ECB de crisis hanteren is stuitend en lachwekkend tegelijk. Hoe is het mogelijk dat de ECB zich enerzijds zo afhankelijk maakt van het oordeel van de ratingbureaus, maar anderzijds een compleet register aan trucs verzint om daar weer onderuit te komen. Is het nou zo lastig om zelfstandig een standpunt in te nemen ten aanzien van het accepteren van onderpand?
Ik word nog wel eens bekritiseerd om mijn standpunt Griekenland niet failliet te laten gaan. Laat de markt nou gewoon zijn werk doen en laten we de gevolgen daarvan aanvaarden, zo wordt gesteld. Op zichzelf ben ik een groot voorstander van de markt. Maar met de beste wil van de wereld kan hier toch niet meer gesproken worden van een gezond marktproces.
CCC-rating
Manipulaties en politieke belangen bepalen de gang van zaken in de Europese financiële crisis. Voor beleggers wordt de situatie met de dag meer diffuus en daarmee gevaarlijker. De chaos biedt slechts twee soorten van oplossing. Of de EU geeft het europroject op en we gaan weer terug naar de eigen valuta.
De tweede, en veruit beste oplossing is dat de EU in één klap de gehele EU schuld garandeert en nieuwe staatsleningen via een centraal instituut uitgeeft. Vervolgens stelt het rijke Europa binnen een aantal jaren flink financieel orde op zaken.
Gewoon met een goed en duidelijk plan in plaats van het huidige opportunistische beleid. Dat vermindert vanzelf de als ongewenst ervaren grote invloed van de ratingbureaus. Voorlopig is mijn rating voor de Europese politiek duidelijk: CCC. Nog net geen default, maar het is daarvan niet ver meer verwijderd.