Vorige week hebben wij het punt aangekaart dat de oliestatistieken niet te vertrouwen zijn. Er is namelijk sprake van een te rooskleurig beeld wat betreft de oliereserves van veel landen. Dit is echter niet de enige illusie die in deze context behandeld moet worden. De andere illusie is dat alternatieve energie de plaats in kan nemen van fossiele energie (waaronder olie).
In die context gaan we het hebben over EROIE (energy return on invested energy ofwel de energieopbrengsten op geïnvesteerde energie. Dit is een cruciaal begrip die met name in het alternatieve energiekamp niet begrepen wordt. De meest genoemde alternatieve energieën zijn natuurlijk biobrandstoffen, hydro-energie, wind- en zonne-energie. Biobrandstoffen zijn echt zot.
De energie die wordt verbruikt om planten te laten groeien is hoger dan de energie die het oplevert (EROIE van onder de één). Dan hebben we het nog niet over de schadelijke effecten zoals erosie van de landbouwgrond, verschraling, onmogelijke waterconsumptie en zo verder.
Hydro
Hydro is best leuk maar de meeste van ’s werelds grote rivieren zijn al ingedamd. Een hogere bijdrage van Hydro aan onze totale energieproductie is daarom niet mogelijk. Daarbij zorgt ziltopbouw voor een steeds lagere efficiëntie.
Dit in combinatie met de schade aan milieu en de lokale gemeenschappen rond deze dammen heeft er al toe geleid dat er meer dan 600 dammen in de wereld zijn afgebroken. Als alternatieve energie is Hydrod dus ook geen optie.
Windenergie
Windenergie wordt al vaak toegepast maar levert relatief weinig betrouwbare stroom op. Ten eerste de betrouwbaarheid: die is afhankelijk van de windsterkte. Dit betekent dus ook dat er altijd een stroomcentrale (gascentrale) stand-by moet staan om de variërende tekorten aan te vullen; iets wat de efficiëntie niet ten goede komt.
Verder leveren windturbines erg weinig stroom op. Je hebt ontzettend veel windmolens nodig om een serieus alternatief te worden voor fossiele brandstoffen. De statistieken vanuit de overheid over zonne-energie zijn misleidend want die hebben het meestal over geïnstalleerde capaciteit.
Door variabele windcondities wordt effectief maar iets van 27% van die capaciteit daadwerkelijk gegenereerd. De hoeveelheid staal en beton die nodig is om een windmolen te fabriceren is ook niet mis en kost dus erg veel energie. Kortom, windenergie is leuk voor erbij maar nooit een echt alternatief.
Zonne-energie
Zonne-energie is het enige wat overblijft. Probleem daar is technisch van aard aangezien een zonnepaneel maar ongeveer 22-23% (met een theoretisch maximum van 26%) van het licht om kan zetten in stroom. Er zijn ook complexere soorten die tot 40% gaan maar die zijn zo duur om te produceren dat ze alleen maar in excentrieke omstandigheden worden gebruikt (zoals ruimtevaart).
Al met al hebben zonnepanelen een terugverdientijd van 5 jaar en een gemiddelde levensduur van 20 jaar. Grofweg (vergeten we even de schoonmaakkosten en dergelijke) betekent dit dat de EROIE 3 is. De huidige olieproductie heeft een gemiddelde EROIE van ongeveer 8. Als we naar zonne-energie kijken dan is de EROIE maar 3. Het is economisch gezien niet verstandig om naar zonnepanelen te switchen.
Fossiele brandstoffen
Het is verstandiger om fossiele brandstoffen te gebruiken voor de normale doeleinden en het verschil in EROIE tussen fossiel en zonne-energie te gebruiken om een energievorm te ontwikkelen die een hogere EROIE heeft dan 8.
Er zijn enkele projecten op dit gebied maar die krijgen maar een schijntje van de financiële middelen die alternatieve energieën krijgen. Het verschil in EROIE tussen fossiele energie en zonne-energie gebruiken, om kernfusie mogelijk te maken, zou de echte oplossing van onze energieproblematiek kunnen zijn. Helaas vinden politici het beter om “popie Jopie” te doen en op wind- en zonne-energie in te zetten.
Als gekeken wordt naar de hoeveelheid gewone materialen, energie, arbeid, en uiterst zeldzame materialen die er nodig is om de wind- en zonne-energie capaciteit uit te breiden en de infrastructuur die nodig is om dat allemaal bij de burger en het bedrijfsleven te krijgen, dan wordt één ding duidelijk. Namelijk dat onze afhankelijkheid van fossiele energie, waaronder olie, nog lang niet vervangen KAN worden door deze alternatieve energieën.
Kostenplaatje
Duurder wordende olie-exploratie en -extractie is een almaar groter probleem. Hogere exploratie- en productiekosten zullen de ROIE weliswaar omlaag drukken maar voordat alternatieve energie en fossiele energie elkaar op gelijke EROIE voet ontmoeten zal er nog wat tijd overheen gaan. Tot die tijd is olie het enige echte alternatief.
Combineer dit met de feiten (van de aanbodzijde) dat we al lang:
- voorbij de piek in olieontdekkingen zijn
- voorbij de piek in olieproductie per capita zijn
- voorbij de piek in conventionele olieproductie zijn
- voorbij de piek in offshore olieproductie zijn
Dan wordt duidelijk dat de olieprijs op lange termijn omhoog zal gaan. Laten we eens de analyse er op loslaten en bezien of de prijsontwikkeling (zoals we die kennen uit 2010) nog steeds dezelfde richting en hetzelfde tempo zal aanhouden. Immers, de prijsstijging naar de huidige niveaus bevat ook een groot deel ontwaarding van de dollar, hetgeen een versterkend effect heeft gehad op de stijging van prijzen van olie en andere grondstoffen.
Euro-dollar
We kennen allemaal de perikelen omtrent de dollar en de euro. Hierbij valt moeilijk te spreken van een stabiele verhouding tussen de munten waartegen de prijzen worden uitgedrukt en de langere termijn vraag- en aanbodverhoudingen omtrent het goedje zelf.
Zelfs verstoringen, al dan niet positief, van tijdelijke aard door opslagen op opslagkosten hebben regelmatig effect op de prijsvorming van olie en andere verhandelde commodity gerelateerde waarden. Effecten van dergelijke “contango” en “backwardation” zijn verstorend en kunnen dus een overdrijving en correctie van enige orde betekenen.
De beweeglijkheid daargelaten is het natuurlijk wel van belang de hoofdrichting te blijven toetsen aan kenmerken die nodig zijn voor het verlengen van de levensduur van de beweging. Daarmee bedoel ik dat snel en hard stijgen, hoe gek het ook klinkt, niet altijd de beste weg is op termijn.
Laten we dit eens bekijken aan de hand van de weekgrafiek van WTI.
Klik op de grafiek voor een grote versie
Bubbelen
Dat een rustige stijging langer vol te houden is en meer vertrouwen wekt op termijn blijkt uit de vergelijking van de huidige trend met de stijging en daling tussen 2008 en 2009. Een dergelijk explosieve beweging kan bij een correctieve daling plotsklaps leiden tot een volledig verlies van vertrouwen. Een bubbel dus.
Dat was toen, nu is het feit dat er een correctie gaande is duidelijk. Inmiddels is deze correctie aangekomen in de buurt van de vorige top in de koers. Indien koersen hier weten te stabiliseren is dat een sterk teken dat afgegeven wordt door de vormers van deze trend.
Steun vinden zo vlak boven de 92 dollar is ook van belang bezien vanuit de fibonacci techniek. Bij gebleken steunvorming zal dit niveau een 50%-retracement hebben bekeken vanuit de voorgaande impuls in de stijgende trend. Dit is een sterke aanwijzing voor nog hogere koersen op termijn.
RSI
Verdere check-points ter bevestiging vinden we in de RSI. De RSI ziet er prima uit en houdt zich aan de regels die voor een opwaartse trend gelden. De waardes van de RSI staan nog steeds boven de blauwe lijn waardoor we geen oversold kunnen aantekenen terwijl in de vorige stijging de koersen wel overbought zijn geworden.
Ik kan niet anders concluderen dan dat op dit timeframe er duidelijk een opwaartse trend bestaat die geen indicatie geeft van een ommekeer. De ontwikkeling van de trend duidt erop dat huidige koersen over een tijdje hoogstwaarschijnlijk als laag zullen worden ervaren.
Gökhan Erem maakte jaren furore op IEX als de helft van het illustere technische analyse-tweetal Erem & Nikken. Na vijftien jaar samenwerking bij verschillende grote financiële instellingen hebben zij de krachten gebundeld in Erem + Nikken. Inmiddels voeren de twee hun eigen website eremplusnikken.nl, waarmee zij beleggende particulieren van technische analyse voorzien.
Deze column is geschreven op persoonlijke titel en bedoeld als achtergrondinformatie over de financiële markten. De informatie in deze column is niet bedoeld als beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van een transactie. Erem heeft geen belang bij uw transactiegedrag doet en dient daarom in deze gezien te worden als compleet onafhankelijk en objectief columnist. Hoewel deze column is samengesteld met de grootst mogelijke zorgvuldigheid, wordt geen aansprakelijkheid voor de onvolledigheid, onjuistheid of gevolgen van deze column aanvaard. Raadpleeg meerdere bronnen en neem zelf beslissingen.
Alexander Sassen van Elsloo is head of research bij Hobart Capital Markets in Londen. Deze column is geschreven op persoonlijke titel en is bedoeld als achtergrondinformatie over de financiële markten. De informatie in deze column is niet bedoeld als beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van een transactie. Sassen van Elsloo heeft geen enkel belang bij het feit of u wel of geen transactie doet en dient daarom in deze gezien te worden als compleet onafhankelijk en objectief columnist. Hoewel deze column is samengesteld met de grootst mogelijke zorgvuldigheid, aanvaardt Sassen van Elsloo geen enkele vorm van aansprakelijkheid voor de onvolledigheid, onjuistheid of gevolgen