Egypte en de toekomst van Afrika

"Vorige week vrijdag dacht ik echt even dat de hele wereld tegen me was," zucht Karin Fries met haar handen rond een grote koffie verkeerd. "In Egypte dreigden de protesten te escaleren en op dezelfde dag kwam het nieuws dat Nelson Mandela in het ziekenhuis lag." Voor de beheerder van het beleggingsfonds Carnegie Fonder Afrika (voorheen HQ Fonder Afrika) zijn het drukke tijden, want in alle uithoeken van het immense continent zijn belangrijke ontwikkelingen gaande. De onrust in Egypte is vanzelfsprekend de meest ingrijpende gebeurtenis. 

"Mubarak heeft de laatste tien jaar van zijn regime eigenlijk gekocht, door voedsel en energie enorm te subsidiëren. Maar de overheidsfinanciën laten dat niet meer toe en de bevolking is ondertussen alleen maar gegroeid. Het broodprobleem is de oudst bestaande reden voor de omverwerping van regimes. En dat zie je hier ook gebeuren."

Carnegie Afrika begon dit jaar met een Egypte-weging van zo'n 11%, maar dat bracht Fries vorige week al terug tot zo'n 6%. "Voor de rellen begonnen had ik al wat verkocht, vanwege de situatie in Tunesië."

Hopen op Turkije

"Ik heb een van mijn drie belangen zelfs helemaal verkocht."  Ondertussen kijkt ze met spanning naar wat er de komende tijd gaat gebeuren. "Ik ontving net een demonstratiekalender voor de hele regio: in Algerije gaan ze zondag de straat op, in Syrië op de 12e en in Bahrein op de 13e februari."

"Het is een teken dat er in al deze emerging markets belangrijke ontwikkelingen gaande zijn. De vraag is echter wat er hierna gebeurt. Het is eenvoudig om samen te komen tegen een gezamenlijke tegenstander, maar wat willen de verschillende groepen straks als de regering weg is? Dat kan vele kanten op: het kan lopen zoals in Iran, maar ook zoals in Turkije, waar veel verbeterd is. Ik hoop op Turkije."

Fries is niet bang dat de hernieuwde interesse in Afrika door deze onrust weer voor jaren zal wegebben. "Ach, Afrika kan niet meer genegeerd worden dan het al was," zegt ze. "En kijk naar wat er gebeurde in Kenia. Daar waren vier jaar gelden heel heftige rellen, maar mensen investeren er alweer volop. Dit zijn emerging markets, die werken zo."

Chinees geld

Zelfs Egypte verschijnt in de verte alweer op de radar van de Zweedse fundmanager. "Als de waardering lager wordt dan die van de Russische beurs komt er weer een leuk instapmoment. Je moet bedenken dat Egypte en ander landen in de regio vorig jaar ook erg hard zijn gestegen."

Uiteindelijk telt voor Afrika het langetermijnverhaal, zegt Fries, "en daar geloof je in of niet." Die langetermijn-ontwikkeling hangt vooral samen met grondstoffen en infrastructuur. "Er wordt nu hele veel in infrastructuur geïnvesteerd. Neem Mozambique: daar kan enorm veel kolen worden gewonnen. De mijnen kunnen wel 60 miljoen ton per jaar produceren, maar de havens kunnen maar 7 miljoen ton verschepen. Die worden nu aangelegd, onder andere met Chinees geld."

"Nigeria is ook zo'n verhaal. Daar wordt het elektriciteitsnet verbeterd. Als dat gebeurt profiteert bijna ieder bedrijf, want ze kunnen dan besparen op de kosten van generatoren of blackouts. Iedere megawatt is directe winst voor het bedrijfsleven."

Onderwogen in Zuid-Afrika

Vanzelfsprekend speelt Zuid-Afrika, als meest ontwikkelde economie, een grote rol in de portefeuille van Carnegie Afrika, zij het dat de weging van 65% lager is dan de 80% die Zuid-Afrika meeweegt in de S&P Afrika-index. Daardoor speelt ook de Zuid-Afrikaanse rand een belangrijke rol -  en die is recent flink in waarde gedaald. "Met name Zuid-Afrikaanse obligaties zijn verkocht de laatste tijd, omdat er voorlopig geen rentebewegingen meer te verwachten zijn daar."

"Vorig jaar was met name de retailsector sterk in Zuid-Afrika, maar de laatste tijd verschuift de kapitaalsstroom naar de grondstoffen- en mijnbouwbedrijven. Ik zie vooral potentieel in grondverzetmachines en bouwbedrijven. De exploratie is veelal achter de rug; het is nu tijd om te beginnen met bouwen."