Nu de AEX onder de bodems van de afgelopen weken rond circa 530 punten is gezakt verzwakt het technische plaatje. De Nederlandse beurs is hierdoor wederom teruggedrongen door de bovenkant van de neutrale bandbreedte.
Een daling richting de steun van 515,96 punten (gevormd op 9 februari) lijkt nu ingezet. Afgezien van deze turbulentie laat de AEX-index tussen de steun van 515,96 punten (gevormd op 9 februari) en de weerstand van 540,34 punten (gevormd op 2 januari) een zijwaarts koersverloop zien. Mocht hierin een verandering optreden, via Twitter @RoyceTostrams zal ik de mogelijke gevolgen hiervan bespreken. Met name een neerwaartse doorbraak onder de steun geeft een nieuw technisch signaal.
Driehoek op Wall Street
Zoals we woensdag al hebben gemeld is de Dow Jones-index neerwaarts uit een driehoekspatroon gezakt en neemt de verkoopdruk op Wall Street toe.
Het patroon met lagere toppen (bovenkant van het van het driehoekspatroon) signaleert een toenemende angst onder beleggers. De protectionistische maatregelen van Trump zullen hier debet aan zijn.
Aan de onderzijde zien we steun rond 22.219,11 punten (de bodem van 25 september 2017). Deze steun valt samen met de parallelle trendlijn (dikke blauwe lijn) van het driehoekspatroon.
Koersgrafieken versus indicatoren
Ik word regelmatig aangesproken over de vraag waarom de technische analisten van Tostrams volledig op koersgrafieken zijn gericht en bijna niet op indicatoren.
Het klopt dat wij de koers als ultieme informatiebron zien, terwijl wij indicatoren slechts als hulpmiddeltje ter toetsing beschouwen.
Over technische analyse (TA) bestaan veel misverstanden. Het grootste misverstand is misschien wel dat er van alles, zonder duidelijke duiding en onderscheid, op één hoop wordt gegooid, zoals indicatoren, koersgrafieken, trends, koerspatronen, modellen, golfbewegingen et cetera.
Alles wordt technische analyse genoemd. Daarom wil ik in deze bijdrage een lans breken voor de pure koersgrafiek, want die vormt de basis voor technische analyse. Voor de liefhebbers: de koersgrafiek versus de indicator.
Fifty shades
Als je voor 300 dollar een TA-softwarepakket koopt, daarmee 50 indicatoren tevoorschijn tovert en aan de hand daarvan aandelen koopt, ben je dan technisch analist?
Natuurlijk niet. Dat zou wel erg makkelijk zijn. Je gaat ook niet met een auto de weg op als je enkel je theorie-examen hebt gedaan, toch? Beleggen enkel aan de hand van indicatoren is dan ook niet verstandig.
Wikipedia is er duidelijk over: Technische analyse is het bestuderen van grafieken van historische aandelenkoersen in combinatie met historische informatie uit de markt (zoals prijs en omzet) om uitspraken te doen over toekomstig koersverloop in de effectenmarkt.
De technische analyse bemoeit zich niet met de financiële gegevens en achtergronden van bedrijven. Dat is het terrein van de fundamentele analyse.
Koersgedrag
In essentie bestudeert technische analyse dus het koersgedrag van een aandeel met als doel trends te ontdekken en op basis daarvan een toekomstverwachting te kunnen maken.
Dus enkel het zoeken naar trends en koerspatronen op een koersgrafiek is technische analyse, de rest is een afgeleide.
Waar zit het misverstand? Zoals ik al aangaf wordt het probleem vooral veroorzaakt door onwetendheid bij degenen die verschillende TA-onderdelen op één hoop gooien.
De onderstaande schema’s gebruik ik altijd in mijn colleges die ik geef op de Hogeschool van Amsterdam/HES.
In het eerste schema laat ik zien welke plaats TA inneemt binnen het spectrum van de beleggingsanalyse.
Het tweede schema, hieronder, gaat in op wat je met die koershistorie kunt doen. Met de koersen uit het verleden kun je het marktgedrag bestuderen, dus trends en koerspatronen zoeken.
Verder kan je met koershistorie indicatoren berekenen, zoals RSI, momentum en moneyflow. Aan de hand van indicatoren kun je vervolgens beleggingsmodellen bouwen.
Wellicht ten overvloede: het zoeken naar trends en koerspatronen is zuivere technische analyse. Het maken van indicatoren en modellen is enkel een afgeleide daarvan.
De pure technische analyse is het bestuderen van het koersgedrag, dus het zoeken naar trends en koerspatronen.
3 uitgangspunten van Charles Dow
Het was Charles Dow, de grondlegger van de moderne technische analyse, die de TA-uitgangspunten voor het eerst heeft vastgelegd. Deze uitgangspunten betreffen het gedrag van beleggers en gelden overigens nog steeds:
- De markt verdisconteert alle informatie die de koers kan beïnvloeden, zoals winsten, conjunctuur, rente, inflatie, maar ook verwachtingen en analistenvisies. Dus door de koers te volgen kijk je naar de consensus van de markt over al deze informatie. De koers als ultieme indicator.
- Koersen bewegen in trends: omhoog, omlaag of zijwaarts. Hierdoor is er sprake van steeds weer terugkerende golfbewegingen op de markten. Een belegger die wil kopen of verkopen zou zich altijd moeten afvragen in welk stadium van de golfbeweging zijn aandeel beweegt.
- Beleggers reageren vaak hetzelfde, hoewel de oorzaken steeds verschillend zijn. Hierdoor ontstaan koerspatronen, zoals driehoeken, hoofd&schouder formaties, pullbacks, vlaggen et cetera.
Deze koerspatronen zijn in de loop der jaren in kaart gebracht, waardoor we weten hoe beleggers in het verleden op elk koerspatroontje reageerden. Hieraan kunnen we soms conclusies voor de toekomst verbinden.
De bovenstaande drie punten omvatten de klassieke technische analyse. Het betreft dus vooral het bestuderen en volgen van het gedrag van de markt, teneinde hier conclusies uit te trekken. Lees verder onder de button.
Wie meer wil weten of de psychologie van de beurs en marktgedrag: Samen met mijn TA-team schrijf ik regelmatig een column in IEX Magazine over het 10-stappenplan. Dit 10-stappenplan is volledig georiënteerd op marktgedrag en hoe trends en het eind van trends zo objectief mogelijk vastgesteld kunnen worden.
Het 10-stappenplan gaat dus geheel in op de koersgrafiek en niet op indicatoren.
Het IEX Magazine ontvangt u als lid van Premium geheel gratis thuis.
Kennismaken met Premium?
Wilt u op de hoogte blijven van al onze technische analyses en de daarbij horende (ver)koopadviezen? U volgt ze met Premium.
START MET PREMIUM
Geen indicatoren
In deze opsomming van uitgangspunten zitten geen indicatoren. Deze zijn afgeleid van het koershistorie en dienen alleen als toetsing: dus om te controleren of de conclusies op basis van het marktgedrag worden ondersteund.
Stel je vindt op basis van het koersgedrag een opwaartse trend, in combinatie met een uitbraak uit een driehoek. Met behulp van de indicatoren, en door te zoeken naar afwijkingen (divergenties) zou je kunnen toetsen of dit een geldige uitbraak is.
Veel beleggers maken echter de denkfout dat zij enkel op basis van indicatoren kunnen kopen of verkopen. Zo sprak ik ooit een trader die dacht dat hij de Holy Grail had ontdekt.
Hij had ontdekt dat een doorbraak door de 200-dagenlijn naar boven een koopsignaal opleverde en een daling eronder een verkoopsignaal. Hij had dit gebacktest op koershistorie van de afgelopen 35 jaar van de AEX en had op papier een prachtig rendement geboekt. Zelfs veel beter dan een met een simpele buy&hold strategie.
Wat hij echter niet had gezien is dat met dit model je soms meer dan vijftien achtereenvolgende verliesposities boekte, waardoor dit als systeem niet zou werken. Immers na het elfde of twaalfde verliesgevende signaal zal je je waarschijnlijk de handdoek in de ring gooien.
Ik heb in de loop der jaren heel veel onderzoek gedaan naar de werking van indicatoren. Zelfs heb ik ooit onderzocht of de Holy Grail wel bestaat.
Overgang van trending markt naar zijwaarts bewegende markt
Opvallende conclusie uit al deze onderzoeken is dat in een trending markt, dus bij een aandeel dat duidelijk omhoog of omlaag beweegt, de meeste indicatoren een succesratio van ruim 85% hebben. Dus bijna negen van de tien signalen zijn dan winstgevend.
Maar het probleem is dat in een zijwaarts bewegende markt, de succesratio tot onder de 20% duikt. Maar liefst acht van de tien signalen zijn dan verliesgevend.
Het is dus van belang de overgang van een trending markt naar een zijwaarts bewegende markt op tijd te kunnen signaleren. Een juist daarvoor heb je de koersgrafiek nodig, waarop je het gedrag van de markt bestudeert.
Ik denk dat hierin het probleem van Alex Vermogensbeheer zat, dat op basis van indicatoren belegde en dus in zijwaartse markten nat ging.
Computergestuurde handelsmodellen
Het valt me ook op dat veel aanbieders reclame maken met bovenstaand fenomeen, zoals het beleggen met computergestuurde handelsmodellen.
Deze computermodellen zijn volledig geautomatiseerd en handelen zonder emotie. Maar hier zit dus een addertje onder het gras, zoals hiervoor is aangegeven.