Nederland gaat van gas los. De regering streeft er naar dat deze transitie in 2050 zal zijn voltooid. Dat gaat veel NGO's en lokale politici niet snel genoeg. Ze vallen dan ook over elkaar heen om te verkondigen hoe snel we wel niet van gas los kunnen zijn.
Een kleine honderd gemeentes gaat er ondertussen van uit dat zij in of kort na 2030 geen woningen meer hebben die nog aardgas verbruiken. Dit tot verbazing van de Nederlandse energieproducenten die hen opriepen voorzichtig te zijn met dergelijke stoere taal die irreële verwachtingen wekt.
De track record van Nederlandse gemeentes op eerdere beloftes zou hen voorzichtig moeten stemmen. In 2007 sprak men in Rotterdam de ambitie uit in 2025 de emissies met 50% gereduceerd te hebben. Intussen zijn ze ruim 30% hoger. Het is maar één voorbeeld uit velen.
Gasconsumptie constant
Van gas los in 2030 betekent dat we van nu af aan elke week ongeveer 10.000 woningen van het gas af zouden moeten halen. Dat halen we voorlopig in de verste verte niet.
De Nederlandse gasconsumptie - en ook die van de ons omringende landen - blijft ondertussen gewoon op peil. Er zijn jaarlijkse fluctuaties die gerelateerd zijn aan de strengheid van de winter. Op de langere termijn zijn er fluctuaties die gerelateerd zijn aan de kolen en gasprijzen.
Van 2010 tot 2014 zorgden de relatief hoge gasprijzen en lage kolenprijzen ervoor dat gas vervangen werd door kolen. Die trend is nu gestopt en in 2015 en 2016 nam de gasconsumptie in Europa (EU-28) juist weer toe (met in totaal ongeveer 10%). Voor de komende vijf jaar wordt een constante vraag verwacht.
Gasproductie omlaag
Waar de van gas los voorstanders wel succesvol in zijn is het verminderen van de Nederlandse gasproductie. De productie uit kleine velden - lang van een vergelijkbaar niveau als die uit Groningen - gaat snel omlaag. Het zoeken naar, en in productie nemen van, nieuwe kleine velden (nodig om de productie op peil te houden) is op land nu een dermate moeizaam proces geworden dat veel producenten dat voor gezien houden.
Het liefst zouden zij ook de overgebleven Groningen productie nog eens halveren. Dat terwijl de productiemaatregelen van de afgelopen jaren goed hebben gewerkt. De jaarlijks vrijkomende hoeveelheid seismische energie is met meer dan een factor 10 verminderd.
Er is een meet- en regelprotocol ingesteld dat er op gericht is dat ook zo te houden. Laat dit protocol nu verder zijn werk doen (of we er mee uitkomen op 18, 21 of 24 BcM (miljard kubieke meter) per jaar is bijzaak).
Zo ziet anno 2017 van gas los er uit
Het resultaat van een gelijkblijvende gasconsumptie en een afnemende gasproductie laat zich raden: een toename van de Europese import van gas. Met name in Duitsland wordt Nederlands gas nu vervangen door Russisch gas.
Dat is voor Nederland geen goede zaak. Financieel omdat de aardgasbaten verder verminderen. Qua leveringszekerheid omdat het Europa meer afhankelijk maakt van Rusland.
En qua milieu omdat Russisch gas een ongeveer 25 tot 30 % hogere footprint heeft dan Nederlands gas (ten gevolge van de methaan lekkages in het Russische netwerk en de grote hoeveelheid energie die nodig is om gas uit Rusland naar Europa te transporteren).
Meer import van VS schaliegas of Russisch gas?
De komende jaren zal zich deze trend verder voortzetten en zal de import van gas in Europa verder toenemen. Daarbij is er een nieuwe speler op de markt verschenen: schaliegas uit de VS dat als LNG naar Europa vervoerd kan worden. De eerste lading arriveerde eerder dit jaar in de haven van Rotterdam.
De exportcapaciteit van VS schaliegas zal de komende jaren toenemen. De Amerikaanse gasprijs is dermate laag dat LNG uit de VS een relatief lage kostprijs heeft in Europa. Die kostprijs is wel nog steeds hoger dan de kostprijs van pijpleiding gas uit Rusland.
Europa staat dus voor de keus of men kiest voor meer gas uit Rusland of uit de VS. Dat een land als Duitsland hierbij voor Russisch gas kiest (daar valt naar alle waarschijnlijkheid een lagere prijs uit te onderhandelen; zeker nu er een nieuwe concurrent is) en Oost Europese landen als Polen voor VS gas (om zo onafhankelijk te blijven van Rusland) is niet verwonderlijk.
Heeft Europa wel een keus?
Nu is het nog maar de vraag in hoeverre Europa iets te kiezen heeft. De vergroting van de Russische export capaciteit vereist het aanleggen van een nieuwe pijpleiding door de Baltische zee: Nord Stream 2. Voor Rusland een belangrijk item aangezien het ook de afhankelijkheid van doorvoerlanden als de Oekraïne op weg naar de Europese consument vermindert.
De recent door president Trump getekende sancties zullen de aanleg van Nord Stream 2 bemoeilijken. De partners van Gazprom (zoals Shell, met grote belangen in de VS) moeten deze sancties wel serieus nemen.
Met een verder verminderende Europese gasproductie en het vooruitzicht van VS sancties dreigt men in Europa steeds minder baas in eigen huis te zijn als het om de energievoorziening gaat.
Conclusie
Breng de Nederlandse gasconsumptie (en nog beter het verbruik van kolen) snel omlaag. Maar wees realistisch over het tempo waarin dit gaat gebeuren.
En loop met het verminderen van de Nederlandse gasproductie niet onnodig vooruit op het verminderen van de Nederlandse gasconsumptie. Dat is beter voor onze financiën en leveringszekerheid. En ook voor het klimaat.