Iedereen nam president Trump de maat na honderd dagen. Maar als we uitgaan van de voorganger die verantwoordelijk is voor deze tussentijdse maatstaf, dan leggen we Trump vandaag naast de meetlat.
In 1933, na 105 dagen als president, had Franklin D. Roosevelt vijftien grote wetten getekend, de basis voor de verzorgingsstaat gelegd, de goudstandaard afgeschaft en de bankensector gered.
Recente presidenten scoorden geen van allen zo indrukwekkend, maar op Obama na wisten ze sinds Reagan hun approval rating op te hogen tijdens hun eerste honderd dagen. Die van Obama zakte wat procentpunten, maar stond nog altijd op 65%.
Daarvan kan Trump alleen maar dromen met zijn 42%. Toch twijfelt hij geen moment aan zijn kunnen: “No administration has accomplished more in the first 90 days,” claimde Trump vorige week. Los van een succesje hier en daar is er nog bar weinig terecht gekomen van Trumps beloftes in zijn Contract with the American Voter.
Bewuste strategie?
Trump faalde vooralsnog met het inreisverbod, het ontmantelen en vervangen van Obamacare en de bouw van de muur aan de Mexicaanse grens. Trump benoemde wel een nieuwe rechter voor het Hooggerechtshof, maar daarvoor moesten de Republikeinen de stemregels veranderen.
Wat betreft de invulling van hoge posities loopt Trump enorm achter vergeleken met voorgangers. Dit bemoeilijkt coherent en doordacht beleid. Sommige experts menen dat het een bewuste strategie is.
Mede door posities onvervuld te laten zou Trump de missie bewerkstellingen van zijn enigszins op een zijspoor belande strateeg Steve Bannon: “The deconstruction of the administrative state.”
Belastingballonnen
Financiële markten gingen ervan uit dat Trump snel werk zou maken van belastingverlagingen, infrastructuurinvesteringen en deregulering. Op dit laatste vlak heeft de regering-Trump al wel de nodige handen uit de mouwen gestoken.
De markten lijken nog steeds enthousiast of in elk geval overtuigd dat Trump de economie niet ontspoort. Trumps belastingplannen van afgelopen week geven volgens sommige waarnemers ook wat hoop.
Echter met een paar honderd woorden en zonder concrete invulling zijn het eerder belastingballonnetjes dan -plannen. Bovendien, als Trumps plannen werkelijkheid worden, schieten Amerikaanse overheidstekorten en -schulden door het dak. Maar de kans dat zijn belastingvoornemens realiteit worden lijkt klein.
- Democraten moeten er weinig van hebben, omdat de plannen voornamelijk ten goede komen aan hogere inkomens.
- Republikeinen staan ook niet te springen, omdat zij zich zorgen maken over het Amerikaanse huishoudboekje.
Van wat de drie grote Trump-drijvers van de economie zouden moeten worden, belastinghervorming en-verlaging, infrastructuurinvesteringen en deregulering, zie ik het Witte Huis het verst komen met het laatste.
Mede omdat Trump hier meer speelruimte heeft. Het versoepelen van regels voor de energie- en financiële sector kan op de korte termijn deze bedrijfstakken en daarmee de Amerikaanse economie een zetje geven. Maar of het op de langere termijn zo goed is voor de economie...
Het uitzonderlijke wordt gewoon
Trump heeft in elk geval een grote prestatie op zijn naam staan: wat tot voor kort ondenkbaar was, is nu heel gewoon. Er is sprake van een “Growing acceptance of the unacceptable,” schreven Max Boot en Jeane J. Kirkpatrick. Op alle mogelijke manieren verlegt, of beter verlaagt Trump het presidentschap.
Bovendien weigert hij te zien dat hij niet alleen de voorman is van zijn eigen achterban, maar dat hij zich ook moet opwerpen als president van alle Amerikanen, leider van de Republikeinse partij en aanvoerder van de Free world.
De macht van Trump wordt binnenlands aan banden gelegd door de Amerikaanse economie, kiezers, zijn regeringsploeg, het ambtelijk apparaat en de rechterlijke macht. In zijn internationale optreden spelen daarnaast de groeiende macht van landen als China, het tanende imago van de Amerikaanse macht en de slechte reputatie van Trump.
In verreweg de meeste landen moeten grote meerderheden niets hebben van Trump. Dat kan direct invloed hebben op de omgang van premiers en presidenten met Amerika, omdat zij hun achterban niet volledig kunnen negeren.
Realityshow
Trump wordt dus door vele factoren aan banden gelegd. Wat mede verklaart waarom hij nog geen van zijn meest controversiële beloftes kon waarmaken. Dat neemt niet weg dat de Amerikaans president een van de machtigste personen, zo niet de machtigste, op aarde is als leider van het sterkste leger en de grootste economie ter wereld.
Daarmee blijft het belangrijk voor de financiële markten om een goede inschatting te maken van wat Trump de komende jaren wil, kan en gaat doen. Ik ben het eens met onder andere Max Fisher van de New York Times.
Trump benadert het presidentschap als zijn voormalige tv-programma The Apprentice. Daar moest hij geen zakenman zijn, maar er een spelen met uitvergrote clichés. Nu speelt Trump een karikaturale versie van een president in plaats van president te zijn.
Koude kermis
Op veel terreinen heeft Trump zijn stoere houwdegentaal (nog) niet kunnen omzetten in concreet beleid, simpelweg omdat de realiteit te bot was om doorheen te klieven. Dat heeft waarschijnlijk veel ellende bespaard.
Maar financiële markten komen van een koude kermis thuis als Trump met zijn belasting-, investerings- en dereguleringsplannen vastloopt in het drassige politieke zand van Washington en de verraderlijke internationale wateren.
Amerikaanse aandelenmarkten staan op torenhoge niveaus door het ruime monetaire beleid en anticipatie op stimulerende maatregelen van Trump. De Fed trekt langzaam de voet van het gaspedaal. Als Trump dan ook nog teleurstelt, kunnen aandelen pas op de plaats maken.
De langere termijn stemt sowieso zorgelijk nu Trump een ontzettend zware internationale maaltijd in meerdere gangen geserveerd krijgt met op het menu onder meer China, Syrië, Noord-Korea en Rusland en de komende jaren statistisch gezien het aannemelijk is dat de president een recessie in eigen land moet adresseren.