Weet u nog, deze uitspraak van de Manchester United-trainer: “Ben ik nou degene die zo slim is, of ben jij zo dom”? Beurstechnisch moet u oppassen als u dit denkt; het is meestal een indicatie van cognitieve dissonantie.
Daarentegen geeft urineren tegen de wind in zo’n lekker warm gevoel, dus ik waag nog maar eens een poging.
Rally op lucht
Zoals ik vorige week al beschreef, is de huidige beursrally pure luchtfietserij. Dat olie weer hot is, China uit de problemen is en de Fed niet meer vervelend gaat doen heb ik weerlegd of in een andere context geplaatst.
Waren er al steekhoudende argumenten, dan waren die bij lange na niet genoeg om de huidige beursrally te rechtvaardigen. Maar ja, het is maar hoever u durft/kunt/wilt kijken; ik zie een benzinemotor die op volle toeren draait, maar waar de benzine in de brandstoftank opraakt.
De motor heeft dat niet door en zal tot de laatste druppel benzine blijven draaien, om dan plotsklaps, en dus voor de motor een onverwacht moment, stil te vallen. Moeten beleggers kijken naar de loopcultuur van de motor, of naar de mogelijke loopduur?
Nitro
Het antwoord is natuurlijk beide, maar het moge duidelijk zijn dat als u een korte loopduur verwacht, dat de loopcultuur van de motor u gestolen kan worden. Een tankstop is dan echter wel welkom, en dat is waar de centrale banken een rol hebben gespeeld. Vraag is nu of ze dat kunnen blijven doen.
Waar in het begin de tankstops er alleen waren voor het bijvullen van benzine, is er sindsdien steeds meer ethanol gebruikt, hebben ze een blower op de motor gezet en een nitro-systeem aangesloten (zie hier Top Gear-filmpje over een ouwe Jag met nitro).
De motor heeft nog nooit zo hard gelopen en klinkt als een raket, maar de motor is ook nog nooit zo zwaar belast geweest en heeft ook nog nooit zoveel brandstof geconsumeerd per afgelegde kilometer.
Hoeveel sprintjes voordat de motor opgeblazen wordt? Ik weet het niet, maar ik ben er wel van overtuigd dat de motor al voorbij haar point of no return is (lagers kaduuk, nokkenas ingesleten, zuigerveren met speling, cilinderwanden met krassen, en zo verder). De vraag is dus “wanneer” en niet “of”.
Waarderingen
In beurstermen, de centrale banken hebben ervoor gezorgd dat er meer geld beschikbaar kwam, terwijl het aantal aandelen, obligaties, en dergelijke niet met die mate toenam. Meer geld dat een dezelfde hoeveelheid goederen najaagt, betekent hogere prijzen.
En dat is ook te zien aan bijvoorbeeld de aandelen- en obligatiebeurzen. Zo handelt een groot gedeelte van de Duitse staatsobligaties nu met negatieve rente (ofwel, de koersen van deze obligaties zijn enorm gestegen). Bij aandelen is het verhaal niet anders, daar zijn echter twee mogelijkheden voor hogere koersen:
- hogere winsten en (of)
- hogere multiples
Koerswinstverhouding
De koerswinstverhouding k/w is bijvoorbeeld een multiple die vaak wordt gebruikt om de waardering van verschillende aandelen te vergelijken. Het is nou niet bepaald de beste multiple die u kunt gebruiken (boekhoudkundige fratsen, balansverhoudingen, et cetera kunnen het beeld enorm vertekenen), maar voor dit verhaal is het nu niet zo belangrijk.
Stel dat de winst per aandeel (wpa) van de AEX (zie het even als één bedrijf) al sinds 2009 hetzelfde is gebleven en de koers van de AEX wel is opgelopen, dan kan het niet anders dat de koerswinstmultiple omhoog is geschoten.
De belegger is klaarblijkelijk bereidt meer keren de winst voor hetzelfde bedrijf(-winst) te betalen dan voorheen.
Hoe?
In het kort is dit wat de centrale banken met hun ultra-ruime beleid hebben bewerkstelligd. De winst per aandeel van de meeste bedrijven zijn bij lange na niet zo hard opgelopen als de aandelenkoersen.
Dit is nu eenmaal gebeurd, dus moet de belegger vooruit kijken: komen er nog meer acties van centrale banken en (of) zal de risicoperceptie van de beleggers zodanig veranderen dat deze de multiples zullen gaan bewegen?
En hoe gaat het in de reële economie; zullen bedrijfswinsten toenemen of afnemen, en met hoeveel?
Winstafname
Laat ik met de laatste vraag beginnen: bedrijfswinsten zijn aan het toppen. Zo verwacht JP Morgan vlakke tot negatieve wpa-ontwikkeling voor de S&P 500. In de EU zijn er wat lichtpuntjes, maar die mogen eigenlijk geen naam hebben.
Als ook de aandeleninkoopprogramma’s en fusies en overnames worden meegenomen, dan wordt het beeld er niet positiever op. Het komt er dus op neer dat multiples nog verder moeten stijgen om de beurzen te doen stijgen, want van de bedrijfswinsten gaat het niet komen.
Gaat de risicoperceptie van de markt verder omlaag? Nou nee, want de markt prijst al geen risico meer in eigenlijk. Ofwel, alles hangt af van de centrale banken.
Hamvraag
Wat gaan de Fed, Bank of England, Bank of Japan en de ECB doen? Moeilijk te voorspellen, maar de trukendoos is bijna leeg. Nieuwe maatregelen zijn vaak meer van hetzelfde en leveren nu steeds meer en duidelijkere negatieve bijwerkingen op, vandaar ook mijn constatering dat het feest op zijn laatste benen loopt.
De volgende tankstop kan zo maar een definitieve stop zijn. Of niet. We gaan het zien.