Vrijdag geef ik een korte presentatie in de RAI over wat in het vak een carry trade heet. Carry trade is een droge benaming voor iets wat, jaar in jaar uit, voor hogere beurzen heeft gezorgd. Waar deze trade eerst positief uitviel, is nu het omgekeerde het geval.
Naar mijn mening zal dit dan ook een van de hoofdthema’s van 2016 worden. Uitstel is mogelijk, maar de vraag is of die (op tijd) zal komen.
Aanloop
Het verhaal begint natuurlijk bij de krediet- en schuldencrisis van 2008. In reactie hierop hebben verschillende centrale banken zwaar ingezet op onconventioneel monetair beleid. De meest bekende is natuurlijk quantitative easing (QE).
Simpel gezegd houdt QE meestal in dat de centrale bank geld print en daarmee staatsobligaties opkoopt in de markt. De verkopers zijn banken, verzekeraars, pensioenfondsen, hedgefunds, particuliere beleggers, enzovoort.
Deze partijen krijgen dus een bak geld, maar die willen ze niet cash aanhouden (levert niets op), dus investeren ze dat in aandelen, obligaties, vastgoed, kunst en zo verder. Gezien het aantal aandelen, obligaties, vastgoed, kunst en zo verder over het geheel niet zo hard is toegenomen, gaan de prijzen van beleggingscategorieën omhoog.
Meer geld jaagt immers een semivaste hoeveelheid aan bezittingen na waardoor de prijzen van deze bezittingen omhoog gekocht worden.
Resultaat
Waarom wilden de centrale banken hogere prijzen voor al deze bezittingen? Het antwoord is simpel: de financiële sector (met name de banken) helpen. Ten tijde van de crisis ging de waarde van veel bezittingen flink omlaag. Dat bracht met name banken in de problemen, want tegenover deze bezittingen stonden leningen.
Het onderpand werd op een gegeven moment veel minder waard dan de leningen. Deze onderdekking kan een bank de das omdoen als de leningnemers het niet meer voor elkaar krijgen om aan de voorwaarden van de lening te voldoen (interest en aflossing).
Dan volgt inbeslagname en verkoop per opbod, waardoor de onderdekking dus in één keer duidelijk wordt. Dit moeten banken opvangen met buffers maar die waren verre van afdoende om een crisis van deze magnitude op te vangen. Door QE werd het onderpand dus weer naar boven getrokken.
Verder heeft het monetair beleid geleid tot significant lagere rentes, wereldwijd. De schuldenaren die moesten herfinancieren konden dit dan doen tegen een veel lagere rente, waardoor een faillissement vaak kon worden afgewend. Kortom, door QE verbeterde het onderpand en de kosten van uitstaande leningen.
Bijwerkingen
Klinkt altijd leuk, gratis geld. Maar les nummer één in beleggen is dat gratis geld niet bestaat. Een les die vroeger ooit nog wel eens in een economieles werd gegeven, maar die nu door zowat iedereen is vergeten. Zo ook bij QE.
Om dit duidelijk te maken pak ik de Fed als leidend voorbeeld. Sinds de Fed begon met QE is de dollar flink gedaald tegenover veel andere valuta. Tegelijkertijd is ook de rente op de dollar ook gedaald door QE. Hierdoor ontstond de perverse prikkel om flink in dollars te lenen.
Immers, de rente is laag en (voor niet-Amerikanen) de lening werd steeds minder waard door de koersdaling van de dollar.
Gevolg was dus dat veel beleggers Amerikaanse leningen (en euro en yen, et cetera) zijn aangegaan tegen lage rente, en deze gelden vervolgens hebben omgezet in valuta waar en een hoge rente gold en de valuta apprecieerde (meer waard werd), met name in opkomende markten (zoals de Braziliaanse real).
Lenen tegen 2% en uitzetten tegen 8% is bijna een free lunch met een heerlijk toetje (lening werd minder waard en een bezitting werd meer waard doordat de lening in één muntsoort stond en de bezitting in één ander) die ook gratis werd meegeleverd.
Hoe meer investeerders dit deden hoe meer de valuta in het voordeel bewogen. Tel daarbij op de hernieuwde QE-programma’s en een zelfversterkend mechanisme is geboren.
Kantelpunt
Maar na een wild feestje komt altijd de kater (en God weet wat nog meer), zo ook hier. Sinds de Fed QE op pauze heeft gezet, vindt er nu het omgekeerde plaats. Geld verlaat de opkomende markten in rap tempo en forceert steeds meer andere investeerders om hetzelfde te doen.
Sinds de Fed op de rem is gaan trappen, is er dus sprake van een vicieuze cirkel. Zolang de Fed niet duidelijk laat weten dat ze wederom met de zoveelste QE-programma komen, blijven de opkomende markten in zwaar weer zitten en dat slechte weer kan uiteindelijk ook bij ons terecht gaan komen.
Vandaar, dit gaat een van de grote thema’s zijn in 2016. It’s all about Yellen (still).