De Autoriteit Financiële Markten slaagde er de afgelopen weken in prominent de financiële pers te halen. Dat was niet altijd op positieve wijze. Zo maakte Het Financieele Dagblad een mooie reconstructie over het wel, maar vooral wee van de Raad van Toezicht.
De Raad van Toezicht is bijna voltallig afgetreden dan wel weggestuurd door minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Alleen Diana van Everdingen zit als vice-voorzitter nog op haar plek.
De minister wilde een cultuurverandering bij de AFM. Dat zag hij met de oude garde, die op het randje balanceerde van wat (moreel) was toegestaan op het gebied van effectentransacties, niet haalbaar. Dat werd dus een exit van (het grootste deel van) de toezichthouder bij de toezichthouder.
Bestaansrecht
Met des te meer interesse las ik de eind vorige week gehouden nieuwjaarstoespraak van Merel van Vroonhoven, de nieuw aangetreden bestuursvoorzitter van de AFM. Haar komst was geen gevolg van beleid inzake het bereiken van een cultuuromslag, maar had een trieste aanleiding: voorganger Ronald Gerritsen overleed plotseling.
Het begin van de toespraak viel niet mee. Van Vroonhoven slaagde er in mijn frisse ochtendstemming te muteren in een matte vermoeidheid. De nieuwbakken bestuursvoorzitter gaf aan dat zij zich "nog geen moment heeft verveeld".
Het gaat, aldus Van Vroonhoven beter dan in 2012, maar "we zijn nog lang niet waar we willen zijn". Dit is de standaardfrase van elke (overheids)organisatie om zijn eigen bestaansrecht voor nog lange tijd te rechtvaardigen.
Van Vroonhoven refereerde voorts aan "bijzondere processen" en "uitdagende beslissingen" (beursgang Euronext). Er werd door de AFM "intensief samengewerkt" en de toezichthouder had een "leidende rol". De wereld om ons heen is "complex en voortdurend in verandering" waarbij ieder dag "nieuwe vragen, uidagingen en bedreigingen" brengt.
Cultuurveranderingen
Pff, inspiratieloze teksten van de ex-topvrouw van de NS. Zit ze bij AFM nu al op een dood spoor? Van Vroonhoven stelde voorts dat het vertrouwen in de financiële sector alleen kan terugkomen door cultuurveranderingen bij aanbieders en klanten.
Eerlijk is eerlijk, mijn scepsis over de nieuwjaarstoespraak nam door deze woorden wat af. Prima dat de AFM ook de klanten nadrukkelijk betrekt als verantwoordelijke voor een goed functionerende financiële sector.
Ik kreeg zelfs waardering voor het tweede deel van de speech, waarin de voorzitter nadrukkelijk het eigen functioneren besprak. De AFM moet, nu vat ik het in mijn eigen woorden samen, een open organisatie zijn en ontvankelijk voor kritiek van buitenaf. Prima, laat ik daar dan maar direct mee beginnen.
Pensioenstelsel
Deze week liet de toezichthouder zich, bij monde van AFM bestuurslid Harman Korte, uit over het pensioenstelsel. Niet over de vaak onduidelijke overzichten, die naar mijn idee de AFM beter zou moeten willen hebben. Dat valt in ieder geval onder haar (enige) taak als het om toezicht op het pensioenstelsel gaat.
Nee, Korte gaf gelijk zijn opinie over een aantal fundamenten van het stelsel. Ten eerste vindt AFM dat werknemers in de gelegenheid moeten zijn minder pensioenpremie af te dragen, afhankelijk van hun persoonlijke omstandigheden.
Op zichzelf vind ik dat een goed standpunt, maar dat maakt het niet minder vreemd dat de AFM een dergelijke mening ventileert. Volstrekt oneens ben ik het met het tweede idee van Korte, de verplichte deelname van zzp'ers aan het pensioenstelsel.
Vrij en onzeker
De argumenten die hij hiervoor hanteert zijn bizar: "Wij denken dat het niet uit te leggen is waarom de ene groep werkenden nu wel verplicht is voor zijn pensioen te sparen, en de andere (zzp'ers) niet".
Heer Korte, kunt u dan wel uitleggen waarom die ene groep werkenden een WW uitkering krijgt bij werkloosheid, ziektegeld krijgt indien nodig, een uitkering ontvangt bij arbeidsongeschiktheid, een vaste en zekere beloning krijgt voor gedane arbeid, reiskosten vergoed krijgt indien nodig.
Zo kan ik nog wel even doorgaan. Het is uitstekend uit te leggen dat zzp'ers niet aan allerlei verplichte regelingen moeten deelnemen. De zelfstandige kiest voor een vrij maar onzeker bestaan, en wenst niet deel te nemen aan al deze voorzieningen. Houden zo, is mijn stelling.
Te lage spaarrente
Als Korte toch verandering wil, kan hij beter kiezen voor het schrappen van de verplichte deelname aan de collectieve pensioenvoorziening van werknemers. Maar beter nog is dat de AFM zich, als een aan de overheid gelieerde instelling, onthoudt van commentaar op zaken waar ze niet verantwoordelijk voor is.
Korte memoreerde aan het feit dat hij vindt dat iedereen moet sparen voor zijn pensioen. Als gedragstoezichthouder kan hij beter zijn "baas" Jeroen Dijsselbloem aanspreken op het feit dat de belasting op (spaar)geld met 1,2% inmiddels hoger is dan de rentevergoeding.
Met een belastingtarief van meer dan 100% wordt sparen voor de oude dag een weinig lucratieve aangelegenheid. Het zou pas van een echte cultuuromslag bij AFM getuigen als hij de minister op deze onfatsoenlijke belasting zou aanpreken.