Piketty is in het land. Vandaag was hij, op uitnodiging, zelfs in de Tweede Kamer. Dat was zijn eerste fysieke bezoek, maar de geest van de beroemde Franse econoom waart al maanden door het parlement. Hij brengt vooral de hoofden van vertegenwoordigers binnen het linkse politieke spectrum op hol.
Mooier kan het dan ook niet. Als vanuit de economische wetenschap bewezen kan worden dat hogere belasting op vermogens noodzakelijk is, hoeft de ingewikkelde discussie over wat gerechtvaardigd is niet gevoerd te worden.
In de slipstream van Piketty stelt de SP voor vermogen boven 1 miljoen euro te belasten met een percentage van 1,9%. Dat is nu 1,2%, geldend voor alle vermogens.
Het herverdelingsvirus zit de Socialistische Partij in de genen, dus als compensatie wordt de belastingvrije voet van de vermogensheffing verhoogd naar 30.000 euro. De FNV maakt het nog bonter door een heffingspercentage van 2,4% voor te stellen vanaf een bedrag van 500.000 euro.
Jaloeziebelasting
Ik kan het niet anders zien dan dat over de rug van Piketty de partij c.q. vakbond nu met hun jaloeziebelasting komen. Voor de goede orde: beide voorstellen raken mij (helaas ) niet, dus vanuit dat mogelijk eigenbelang verwerp ik deze voorstellen niet.
Wat zou een eerlijk(er) systeem van heffing zijn? De overheid heeft, naast allerlei belastingen en accijnzen op goederen en zakelijke waarden (bijvoorbeeld benzineaccijns, sigaretten, huis) drie belangrijke bronnen van inkomsten. Het betreft belasting op:
- inkomen
- vermogen
- consumptie
Extra geld ophalen
De overheid wil bij het innen van belasting het rechtvaardigheidsprincipe toepassen. Daarvoor komt inkomen uit arbeid logischerwijs in aanmerking. Immers, de bron van vermogen en consumptie is het inkomen. Hoe meer inkomen, hoe meer vermogensvorming en hoe meer er geconsumeerd kan worden.
Na de belastingheffing op inkomen naar draagkracht is een rechtvaardige inkomensverdeling ontstaan. Vervolgens kan een ieder voor zichzelf kiezen hoe de resterende middelen worden verdeeld over consumptie en vermogen.
Als de overheid vervolgens belasting wil heffen op consumptie en vermogen, is dat alleen maar te rechtvaardigen om extra gelden op te halen. Er is geen enkele reden om daar opnieuw het principe van draagkracht te hanteren.
Immers, de consumptie en de vermogens zijn de resultanten van wat wij als maatschappij als rechtvaardige inkomensverdeling hebben gezien.
Rendement op kapitaal
Nu is een belangrijk punt in de visie van Piketty dat vermogen sneller groeit, omdat het rendement hoger ligt dan de groeivoet van de economie. Mijn eerste opmerking is dat door een grote aandelencrash die hele vaststelling kan wankelen.
Misschien is een deel van het overrendement ontstaan door lucht in het financiële systeem dat zich later kan corrigeren. Maar misschien is dat niet het geval. Dan zijn er twee oorzaken die de hogere rendementen op kapitaal kunnen verklaren.
Mogelijk is kapitaal veel productiever dan arbeid ofwel de factor arbeid laat zich een (relatief) steeds groter deel van de koek afsnoepen. In dat laatste geval is (extra) belasting op kapitaal niet de oplossing, maar een sterkere positie van de factor arbeid.
Beter op de arbeidsmarkt aansluitend en kwalitatief hoogwaardig onderwijs is daarvoor een veel effectiever en voor de welvaart beter medicijn.
Geen herverdelingsmechanisme
In het geval dat de factor kapitaal bovenmatig productief is, en daarom een hoge beloning krijgt, is het afromen van kapitaal ten behoeve van herverdeling (via de overheid) contraproductief en welvaartsvernietigend.
Is het belasten van kapitaal dan uit den boze? Dat niet, maar daarbij moet het herverdelingsmechanisme niet worden gehanteerd. Ook zonder dat herverdelingsmechanisme zullen de grote vermogens overigens veel meer, in absolute termen, aan belastingopbrengsten bijdragen.
Belasting op kapitaal is het meest gerechtvaardigd door niet de omvang van het vermogen, maar het werkelijke risicovrije inkomen, bijvoorbeeld de éénjarige rente op staatsobligaties, uit het vermogen als basis te nemen. Dit percentage moet dan gecorrigeerd worden voor de inflatie.
Consequent handelen
Het is duidelijk dat door de zeer lage (risicovrije) rente via deze methode er op dit moment helemaal geen belasting op vermogen zou worden geïnd. Dat is niet onredelijk, want er is dan ook geen rendement op vermogen.
Natuurlijk, door risico te nemen via bijvoorbeeld een aandelenbelegging, wordt (de laatste jaren) wel veel rendement gemaakt. Als de overheid deze rendementen wil belasten, moet zij echter consequent in tijden van negatieve vermogensgroei belasting teruggegeven.
Dat kan om zeer hoge bedragen gaan. De overheid gaat op deze manier, via de belastingheffing, zelf een beleggingsrisico aan in de hoop op hogere opbrengsten op langere termijn. Het is echter de vraag of dat, in ieder geval in economische opzicht, een begaanbare weg is.