Je zult maar een obligatiebelegger zijn, dezer dagen. Op zoek naar relatief veilige beleggingen resteert weinig anders dan genoegen te nemen een rendement niet ver boven 0%. Natuurlijk, er zijn best afzonderlijke obligaties die een wat beter resultaat kunnen opleveren, maar een vetpot wordt het voorlopig niet.
Aandelen bieden meer potentieel, maar in een wereld vol onzekerheden is een mooi resultaat beslist niet vanzelfsprekend. Klaas Knot, president van de Nederlandse Bank, drukt beleggers met de neus op de feiten. Tenminste, dat had hij kunnen doen door feitelijk aan te geven dat voor elke belegging altijd goed de kansen en vooral de risico's moeten worden afgewogen.
En dat elke belegger voor zichzelf goed moet nagaan of de risico's uiteindelijk gedragen kunnen worden. Helaas schiet de president in zijn waarschuwing te veel door, iets waartoe toezichthouders vaker de neiging hebben. Knot meent zich als een beleggingsadviseur te moeten opstellen en praat in termen van zeepbellen.
Spijker op z'n kop
Volgens de bankpresident zijn de financiële markten te ver doorgeschoten. Hij doelde met name op de aandelenmarkten, maar verwees ook naar de high yield obligaties, bedrijfsobligaties en obligaties van zwakke eurolanden. Hij gaf aan dat beleggers te weinig risico in prijzen. Zodra dit wel gaat gebeuren, zal dat grote gevolgen voor de markten kunnen hebben. Ik vind dit een merkwaardige benadering van onze bankpresident.
Zo geeft hij expliciet aan dat de spread tussen Italiaanse en bijvoorbeeld Nederlandse obligaties te klein is geworden. Hij vervolgt met een voorbeeld van Noorse obligaties. Noorwegen is een rijk, goed georganiseerd land, met grote overschotten en natuurlijke rijkdommen.
Knot vindt het vreemd dat Noorwegen meer rente op zijn obligaties moet betalen dan bijvoorbeeld Spanje, dat met 2,1% rente een 0,1% lagere rente heeft op zijn 10-jarige obligaties. De oorzaak is, zo geeft hij zelf aan, het ruime monetaire beleid. Dat is gedeeltelijk de spijker op zijn kop.
Minder vertrouwen
De Noorse basisrente staat op 1,5%, terwijl die van de ECB op 0% staat. Als Noorwegen eenzelfde monetaire beleid als de eurozone zou voeren, zouden Noorse obligaties waarschijnlijk een rendement van 1% of lager noteren. Daarmee is er wel degelijk een verschil met de Spaanse rente. Anders gezegd, als Noorwegen een eurolening zou uitgeven, zal het land ongetwijfeld de rente betalen die ook voor lansen als Nederland geldt.
Belangrijker reden waarom Spanje zo weinig rente betaalt is het Europese beleid om zwakke eurolanden tegen nagenoeg elke prijs binnen de eurozone te houden. Beleidsmakers hebben duidelijk aangegeven dat het hele beleid er op gericht is de euro ten koste van alles te redden. Gegeven dat heldere beleidsuitgangspunt, is het feitelijk nog vreemd dat Spanje 1,1% meer rente op zijn obligaties betaalt dan Nederland.
Kennelijk vertrouwen beleggers er nog altijd niet op dat de Europese beleidsmakers er in slagen de eurozone bij elkaar te houden. Als dat wel het geval zou zijn, moet de spread van de eurolanden nog meer naar elkaar toe. Als Knot meldt dat de spreads met de zwakke eurolanden omhoog moeten, geeft hij feitelijk aan dat beleggers wat minder vertrouwen in het door hemzelf gesteunde succesvolle eurobeleid moeten hebben.
Tegengesteld signaal
Dat bedoelt onze bankpresident waarschijnlijk niet. Ik denk veeleer dat hij er ongelukkig mee is dat de markt onvoldoende signalen in de vorm van een hogere Spaanse rente aan de zwakke eurolanden afgeeft. Dat betekent het gevaar van onvoldoende druk op het hervormingsbeleid in die landen. De uitspraak van de bankpresident over de hoogte van de spread is onverstandig.
Het verschil met de Spaanse en Nederlandse rente is nu 1,1%. Als Knot dat te weinig vindt, is 2% dan wel goed? Of 3%? Indien Spanje zijn schulden niet zou kunnen terugbetalen, een idee dat volgens Knot kennelijk duidelijker in de obligatieprijzen tot uitdrukking moet komen, is elke spread te laag. In feite zijn de mogelijkheden op wat er met Spanje en andere zwakke eurolanden gebeurt, digitaal.
Of het beleid in de eurozone is succesvol en sterke en zwakke eurolanden blijven allemaal binnenboord. In dat geval is zelfs een spread van 1,1% nog veel. Of het eurobeleid zal uiteindelijk falen, en de zwakke eurolanden verlaten de zone, wat technisch een faillissement betekent. In dat geval moet u helemaal geen Spaans papier hebben, wat de spread ook is.
Met zijn verlangen naar een hogere spread voor de zwakke eurolanden geeft onze bankpresident in ieder geval een tegengesteld signaal af ten opzichte van het door hemzelf gesteunde ECB beleid.