Vooreerst, de allerbeste wensen voor 2014! En laat het vooral ook een winstgevend jaar worden. In ieder geval zal het een uitdagend beursjaar worden voor beleggers na de gigantische rally van de voorbije jaren, met een climax in 2013.
Of de rally van de aandelenmarkten zich onverdroten zal doorzetten, daar heb ik mijn twijfels over. De volatiliteit zal immers op een bepaald moment terugkeren naar de markt en ik heb een sterk vermoeden dat het eerder vroeg dan laat zal zijn.
De aarzelende beursstart is in dat opzicht al een eerste teken aan de wand. Hoewel het nog te vroeg is om al scherpe conclusies te trekken uit de haperende start van het beursjaar, liegen de statistieken er niet om.
Richting bepaald
Het januari-effect voor aandelen is immers bijzonder krachtig, met name voor de eerste vijf handelsdagen van het jaar. Een plus of min na de eerste handelsweek is in 85% van de gevallen ook bepalend voor de richting van het jaar.
Geen enkele wetenschapper of specialist heeft tot op heden een goede verklaring voor dit signaal. Maar wie er praktisch over nadenkt, hoeft er niet zo lang over te twijfelen. De mindset van beleggers bij de start van het jaar is meestal bepalend tot ver in het jaar.
De huidige aarzeling heeft in belangrijke mate te maken met de onzekerheden rondom het monetaire beleid. Op de eerste plaats zijn de resultaten van de globale stimuleringsrondes niet eenduidig positief. Meer nog, met de vele miljarden aan nieuwe valuta in het systeem is de uitkomst uiterst pover.
Verder temperen
Bovendien kregen we er een koerswijziging van de belangrijkste centrale bank in de wereld bovenop. De Fed heeft immers besloten om haar opkoopprogramma van staatsobligaties en ander schuldpapier af te zwakken van 85 miljard naar 75 miljard dollar per maand.
De markt kijkt nu met argusogen naar de intrede van de nieuwe Fed-voorzitter Janet Yellen. Zal zij verder temperen of het monetaire gaspedaal opnieuw indrukken? Ondertussen begint de obligatiemarkt te sputteren. Met de tienjarige rente in de Verenigde Staten nu boven 3% rinkelen her en der toch enkele alarmbellen.
Hoewel dit op zich goed nieuws is voor de banken – zij verdienen immers geld aan het verschil tussen de kortetermijn- en langetermijnrente – is het slecht nieuws voor de rest van de markt. Het wordt duurder om te financieren, voor zowel bedrijven als consumenten, wat de winstgroei onder druk kan zetten.
Minder aandelen
En laat het precies die hogere winsten zijn die de beurskoersen doen stijgen. Maar er is ook nog een ander, technisch gegeven omtrent de winstontwikkeling die het beursfeest kan verstoren.
Door de extreem lage rente was het voor beursgenoteerde ondernemingen interessant om goedkoop kapitaal op te halen en vervolgens eigen aandelen in te kopen en te vernietigen. Want zolang het rendement van een bedrijf hoger is dan de rente, maak je per saldo winst. Bovendien stijgt de winst per aandeel.
Niet zozeer omdat de nominale winst stijgt, maar vooral omdat het aantal uitstaande aandelen daalt. In de voorbije jaren was het niet zozeer de nominale winststijging, maar vooral de versnelde stijging van de winst per aandeel (WPA) die de beursrally stuwde.
Hieronder staat de grafiek van de versnelde WPA van de S&P 500 in de voorbije kwartalen.
Klik op de grafiek voor een grote versie
Negatief beursjaar
Een hogere marktrente kan dus niet enkel de winst onder druk zetten, ook de inkoop van eigen aandelen komt hierdoor tot stilstand. U begrijpt wel dat het tij snel kan keren met de ontwikkeling van de WPA, en indirect ook de beurskoersen.
Zo ver is het natuurlijk nog niet, maar ik begrijp wel waar het gevoel van onbehagen in de markt plots vandaan komt. Laten we voor nu de koersontwikkeling van de komende dagen afwachten. Er kan immers nog veel veranderen op enkele handelsuren.
Als de uitkomst van de eerste vijf handelsdagen positief is, dan mogen we ons opmaken voor wederom een goed beursjaar (zelfs met een verhoogde volatiliteit). Echter, als we het jaar negatief beginnen, dan wijst het verleden uit dat we het eerste negatieve beursjaar sinds de start van de kredietcrisis kunnen verwachten.
En weet dat correcties nooit rustig en geleidelijk komen, maar meestal snel en hard gaan. In dat laatste geval grijp ik terug naar een bewezen recept voor uw portefeuille: focus op goud en wees flexibel met een riante cashpositie.