Vrijdag vierden we de 25ste verjaardag van de Crash. Die Crash begon op vrijdag en had op maandag (Black Monday) zijn vervolg. De koersen gingen toen op één dag meer dan 22% omlaag en op sommige beurzen ging het zelfs meer dan 40% omlaag.
Voor het idee: 22% in de huidige AEX is 76 indexpunten. Dat is wat anders dan we de laatste tijd zien met een paar puntjes omhoog of omlaag. Ik ben een van de mannen die de Crash van 1987 als professional heeft meegemaakt. Immers ik begon mijn carrière in 1986 bij de toenmalige ABN op de effectenafdeling.
Ik ben dus van de generatie die Sylvia Kristel kende van de posters in een rieten stoel en de oude Crash-verhalen van volwassen mannen die huilend van het toilet getrokken werden omdat ze geen prijzen durfden af te geven of niet meer konden handelen door stress en angst.
Daarnaast waren er de mannen en vrouwen die gewoon doorhandelden terwijl ze op dat moment eigenlijk failliet waren, maar juist door gewoon door te handelen wisten ze een deel van hun verliezen goed te maken en overleefden ze deze gekte.
Oude man
Nu ik dit zo vertel voel ik me een oude man, maar gelukkig voelde ik me weer een jonge god toen ik op CNBC vrijdag een aantal echt oude handelaren op televisie zag. Er werden handelaren geïnterviewd die de Crash hadden meegemaakt.
Die waren wel heel oud waardoor ik bijna dacht dat ze zelfs de Crash van 1929 hadden meegemaakt. Maar het feit dat er maar weinig mannen uit die tijd nog over zijn, zegt wel iets over onze business.
Wat ik nooit zal vergeten over 1987 is dat de paniek zo groot was dat zelfs institutionele partijen die normaal altijd aan de koopkant zaten de bank per telex opdracht gaven om hun gehele portefeuille te liquideren en toen we belde om dat te checken of ze dat echt bestens (zonder limiet) wilde werd er alleen woest gereageerd waarom de miljoenen aandelen nog niet verkocht waren.
Ik woonde net op mezelf en stond aan het begin van mijn werkende carrière en was net begonnen met beleggen en verloor mijn in maanden langzaam opgebouwde “vermogentje” van enige duizenden guldens. Ik verloor de gehele inleg van mijn portefeuille (ik had calls Hoogovens die er nooit meer bovenop kwamen).
De Crash leerde me dat ik moest spreidde, flexibel moest denken en ook leerde ik dat je niet alleen fundamenteel moest kijken maar ook technisch want geen enkele fundamentele analist had de Crash voorzien.
Achteraf kon ik het met technische analyse met gemak voorspellen. Uit de opgaande trend en in de Twindicator al in september een short. Kortom achteraf was het leergeld en dus goed besteed.
Doemscenario's
Achteraf kwamen er figuren als Elaine Garzarelli die het allemaal hadden zien aankomen. Zij had volgens de verhalen begin september verkocht en dus kon ze weer laag instappen. Later kwamen de verhalen dat ze vlak voor de Crash voor sommige klanten weer ingestapt was omdat de markt tot de 19de niet terug wilde.
Maar ondanks deze verhalen bleef zij de held van 1987. Ook stonden er doemprofeten op als Ravi Batra, die een depressie als gevolg van de Crash zagen en toen die niet kwam later in de jaren negentig nogmaals het einde van het kapitalistische systeem verwachtten en dat stug vol hielden.
Uiteindelijk kreeg hij gelijk... en in 2012 is Ravi Batra nog steeds negatief. Schulden staan gelijk aan slavernij in zijn idee en ondanks zijn broerde timing vind ik het wel een goed verhaal (deel 1, deel 2). Nu ik toch over doemprofeten heb, is het goed om de tijdsprong te maken naar Marc Faber.
Hij is als ik me niet vergis, binnenkort bij RBS op bezoek, op Zerohedge vergeleek hij de huidige situatie met die van de Crash van 1987. Is in de grafieken ook ook een herhaling van 1987 terug te zien?
De S&P 500 deed de Crash op vrijdag weliswaar heel dunnetjes over, maar echte paniek was er nog niet. Wel werd het eerdere koopsignaal omgezet in een verkoopsignaal. Ik was hier al op vooruitgelopen.
De Nasdaq had al eerder een verkoop gegeven en geeft alleen maar een verdere verzwakking aan.
De Dow Jones is ook net onder de Twindicator gesloten en geeft dus weer een short aan. Ik zeg weer, want even leek het erop dat we lange termijn een koop gingen krijgen.
Ik heb niet met die draai meegedaan omdat ik het niet in alle indices bevestigd zag. En de grote fondsen die de indexstijging dragen waren juist aan het verzwakken.
Gek genoeg staat de Dow Transport Index, een index die volgens de theorie vooruit zou moeten lopen op de normale index nog op een koop?!
De Duitse DAX gaf vrijdag in de EB-indicator weer een hernieuwde verkoop. Achteraf gezien moet je de eerste verkoop vaak negeren omdat grote stijgingen normaal gevolgd worden door consolidatieperiodes. De DAX is plus 23% voor het jaar en dat kunnen we met recht een grote stijging noemen.
Ook de Eurostoxx 50 heeft officieel nog geen verkoopsignaal gegeven. Maar toch heb ik vrijdag mijn trackers verkocht en puts, turbo shorts gekocht.
Wie denkt dat goud en zilver wel positief zijn in dit slechte sentiment komt bedrogen uit. Ik heb verkoopsignalen in zilver. Het is goed te vermelden dat Willem Middelkoop juist heel positief is op zilver. Hij noemde dit afgelopen week nog diverse malen bij de RTLZ-theatertour.
Sorry Willem, ook goud zie ik eerder dalen dan stijgen en ik zou dan ook pleiten om heel voorzichtig te zijn met goud long. Tenzij de aandelen fors onderuit gaan?
De volatility is overigens nog heel laag en dus is de daling wat mij betreft nog niet over. Pas als er een paniek-spike is kan de trend in mijn optiek weer draaien.
Kortom, kijkend naar de diverse indicatoren denk ik dat we lager gaan. Ook als ik naar de reële economie kijk, word ik voorlopig niet vrolijk. Zo was ik zaterdag even in de stad en verbaasde me over de grote hoeveelheid winkelpanden die leeg staan op A-locaties en hoe rustig het in de diverse winkels was.
Ook kijkend naar de grote hoeveelheid te koopbordjes hebben we het nodige zware weer nog voor ons. Gelukkig loopt de aandelenmarkt niet parallel met de echte wereld.