U heeft vast wel gehoord van het LIBOR-schandaal, waarbij banken hebben gelogen over een rentestand om daar zelf van te profiteren. Bij Barclays heeft dat geleid tot het opstappen van verschillende topfiguren en flinke boetes.
Maar zijn de LIBOR-banken wel de enige schuldigen? Om dat te beantwoorden zal ik eerst uitleggen wat LIBOR is, wat het doet en waarom het zo belangrijk is.
LIBOR staat voor London Inter Bank Offered Rate. Het is een door een groep banken (332 in aantal) opgegeven rente waartegen ze bereid zijn aan elkaar geld te lenen. Belangrijker nog is dat LIBOR gebruikt wordt in de derivatenmarkt.
Al met al wordt LIBOR gebruikt als referentie voor minimaal 350 biljoen dollar ( 350.000.000.000.000, of wel minimaal vijf keer groter dan de gehele wereldeconomie!) aan financiële producten. Kortom, LIBOR reikwijdte is dus enorm; zowat ieder financieel product heeft er mee te maken.
Leugens en luchtbellen
Waarom banken hebben gelogen over LIBOR-niveaus valt direct te herleiden tot de producten waarbij LIBOR een rol speelt. Veel van deze producten staan op de balansen van de banken en de meeste hiervan nemen in waarde toe als de rente (LIBOR) daalt of laag staat.
Door LIBOR kunstmatig laag te zetten, konden banken hun balansen dus kunstmatig hoog houden (de beruchte bubbels/luchtbellen). De regeringen en de toezichthouders en de centrale banken waren hiervan volledig op de hoogte (of waren te incompetent om het te begrijpen).
De regering was blij, want hoe sterker de banken eruit zouden zien, hoe minder impopulaire staatshulp er voor de sector nodig zou zijn. Nog perverser is dat LIBOR ook de staatsschuldmarkt beïnvloedt. Veel landen hebben door een te lage LIBOR zelf ook leningen uitgegeven tegen een lagere rente dan normaal gesproken mogelijk is.
Draait om de piramide
De balansen en zelfs resultatenrekeningen van de overheden werden dus ook een handje geholpen. De toezichthouders vonden het prima zo, want de overheden (baas van een centrale bank) en haar leden (de banken) hadden profijt.
Het piramidespel kon zo dus nog even doorgaan. Dit hadden de banken nooit kunnen doen zonder medeweten van de centrale banken en, uiteindelijk, de regeringen. Deze destructieve drie-eenheid is ook een van de hoofdoorzaken van de huidige crisis. Door regulering in de financiële sector te veranderen, heeft er een explosieve groei van derivaten en andere financiële producten kunnen plaatsvinden.
Risicowegingen op EU-staatschulden was bijvoorbeeld nul, waardoor het voor banken beter was om te Griekse staatsleningen te kopen dan om aan Shell geld uit te lenen (hogere risicoweging). Pensioenfondsen mogen niet 100% cash gaan als ze een crash verwachten; ze mogen hooguit 10% cash gaan.
Hierdoor worden pensioenfondsen geforceerd om de maandelijkse pensioenpremies die binnenkomen te investeren tegen beter weten in. Zo zijn er een berg aan voorbeelden hoe de huidige wereldeconomie is omgetoverd tot een groot en lelijk piramidespel.
Politici, skeletten en oplossing
Het feit dat politici nu de bankiers proberen af te fakkelen is alleen maar voor de bühne en/of een spelletje “zoek de zondebok”. Als zij het LIBOR-verhaal zo schandalig vinden is dat, door hun eigen rol hierin, hypocriet te noemen.
Nu is het piramidespel zodanig groot en pervers dat er geen enkele oplossing pijnloos zal kunnen zijn. Pijnvermindering kan wel, maar dan moet er nu worden ingegrepen. Alle skeletten zullen dan uit de kast komen rollen.
Pas daarna kan er een nieuw begin worden gemaakt, maar dan wel eentje die de verderfelijke drie-eenheid van banken, staat, en toezichthouder doorbreekt.