Zoals u weet ben ik niet bepaald positief gestemd over de overlevingskansen van de euro. Mijn eerste columns bij IEX, zowel de solo-geschreven columns als de duo-columns met Gökhan Erem, gingen vaak over dit onderwerp. Nu de Grieken plotsklaps met een referendum komen over het euronoodpakket dat ze moeten uitvoeren, staat de redding van Griekenland en wellicht de euro helemaal op losse schroeven.
De menselijke factor is, zeker in een democratie, de allesbepalende factor. Dit heb ik ook tevens aangestipt in een van mijn oudere columns:
"Populisme en nationalisme
Economische groei is uiteindelijke de beste basis om de crisis op te lossen, omdat het sparen en aflossen mogelijk maakt. Dit moet het thema zijn van elke bailout, onderbouwd door specifieke en systematische aanpak van alles wat er economisch mis is in Griekenland.
Maar hier wringt de schoen juist. De Griekse kiezers zullen steeds meer aversie hebben tegen de verdere bezuinigingen die deze plannen met zich meebrengen. Op een gegeven moment zullen de populistische (dan wel nationalistische) politieke figuren die een verdere afstempeling en terugkeer naar de drachme nastreven een meerderheid krijgen.
Begrijpt u me niet verkeerd, ik zeg niet per se dat dit het beste is voor Griekenland of de EU. Ik schets alleen het scenario wat ik voorzie. De voorgestelde grondwetswijziging kan dus ook zo weer ongedaan gemaakt worden."
Anti EMU/EU-stemming
Nu is het zover; de Grieken kunnen hun stem laten horen. Helaas moeten we in onzekerheid zitten tot begin 2012 wanneer dit referendum gaat plaatsvinden (hebben de Maya’s het toch goed gezien?). Dat deze democratische krachten in werking zouden komen in de PIIGS maar óók in de sterke euro/EU-landen stond voor mij vast.
In het Verenigd Koninkrijk gaan ook stemmen op voor een referendum om in of uit de EU te stappen; in Finland heeft een anti EMU/EU partij het bijna tot grootste partij geschopt; in Duitsland wordt de roep om de terugkeer van de Deutsche Mark alsmaar groter; en zo verder.
Uiteindelijk heeft de euro de tegenstellingen binnen Europa alleen maar vergroot en niet verkleind. De kunstmatige groei (gefinancierd met geleend geld) gaat nu plaatsmaken voor de realiteit: de opgebouwde schuld is verkeerd besteed (want leidde niet tot duurzame groei van de economie) en niet meer te betalen.
Afrekenmoment om de hoek
Helaas geldt deze les niet alleen voor de PIIGS maar voor ons allen. Schuld op schuld op schuld was het adagio, maar deze strategie is niet houdbaar. Er komt een afrekenmoment en die ligt naar mijn mening om de hoek. Alle tot nog toe getroffen maatregelen hebben de echte problemen alleen maar verergerd. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden, zeg maar.
Sluit ik uit dat de politici de trukendoos nog verder opentrekken? Nee. Sterker nog, ik weet zeker dat ze dat gaan doen totdat het electoraat haar zeg (eindelijk) krijgt en de stekker eruit trekt. Beleggen is tegenwoordig dus een macro-geleide stoelendans. Tot die tijd kan de belegger van een ding zeker zijn: volatiliteit.
Genoeg kansen dus om geld te verdienen op de beurs, maar makkelijk is het zeer zeker niet. Voor de beleggers met een aversie voor daytrading (zeg maar de pur sang lange termijn beleggers) is er altijd nog fysiek goud wat er blinkt.