U bent vast bekend met het stereotype wetenschapper: vindt zichzelf de slimste, denkt uiterst mechanisch en staart zich blind op details. Op zich niks mis mee maar probleem is dat dit type persoon weinig realiteitszin heeft omdat het EQ (emotional qoefficient), integenstelling tot het IQ (intelligence coefficient), laag is.
Een wetenschapper, een expert kan allerlei plannen ontwerpen; zelfs plannen die theoretisch zouden kunnen werken, loopt altijd tegen de muur op want de realiteit is anders; zeker als er een berg mensen voor nodig zijn om het voor elkaar te krijgen.
Euro-obligatie: de oplossing?
Zie nu het geneuzel rond de euro-obligatie. Volgens het rijtje van experts is het een goed idee. In het kort betekent dit dat de PIIGS landen goedkoper kunnen lenen dan de >6% die nu op de marktborden prijkt en dat er 1 fiscaal beleid gevoerd gaat worden. De logica gaat als volgt: de PIIGS hebben veel te veel uitgegeven, te veel geleend en te weinig belasting geïnd.
Oplossing: we lenen allemaal samen (dus goedkoper) en de brave jongens en meisjes uit de klas (Duitsland, Nederland, Finland, enz.) bepalen hoeveel de regeringen in de PIIGS moeten bezuinigen en hoeveel belasting er moet worden geïnd. Leent een land boven een bepaald niveau, dan krijgt het een hogere rente in rekening gebracht.
Zo, probleem opgelost!
Argumenten voor een verbod op paddo’s
Theoretisch gezien is dit natuurlijk de reinste waanzin en wel voor de volgende redenen:
1) De PIIGS hebben door de invoering van de euro te veel en te goedkoop kunnen lenen door de impliciete dekking van de sterke eurolanden. Een euro-obligatie is dus meer van hetzelfde. Het hogere leentarief boven bepaalde normen is ook nietszeggend (de EMU had ook allerlei normen die door iedereen, dus ook Duitsland, met de voeten zijn getreden) en wie of hoe die hogere rente bepaalt gaat worden is ook niet pluis.
2) Het feit dat de sterke EMU leden zoals Duitsland bepalen wat er moet gebeuren op fiscaal gebied in de PIIGS is geen goed idee. De sterke EMU landen zijn schuldeisers en die focussen zich op korte termijn cashflow. Zij willen er zorg voor dragen dat de rente (en als het even kan aflossingen) op tijd gebeuren (ze willen niet dat hun eigen banken onderuit gaan want dat is niet de beste manier om herkozen te worden).
Concurrentiepositie
Maar ze gaan hiermee in de mist (net als de meeste banken versus het MKB) want groei is het beste middel om de kredietwaardigheid te verbeteren. De PIIGS hebben de tsunami aan geleend kapitaal verkeerd ingezet. Nodige investeringen in infrastructuur, in flexibele arbeidsmarkten, in innovatie, in efficiëntie, in corruptiebestrijding, in een degelijk rechtssysteem, en zo verder, zijn niet of nauwelijks gemaakt in de jaren sinds de invoering van de euro.
Resultaat: de concurrentiepositie van de PIIGS is met 30% achteruitgegaan sinds de invoering van de euro. Dus inmenging van het Noorden gaat de betaalcapaciteit van de PIIGS echt niet verbeteren. Maar dit toegeven is a no-no, maar dat is de realiteit van de politiek. Immers, fouten toegeven betekent vaak het einde van je politieke carrière.
De feiten zijn dat in ieder geval Griekenland (en naar mijn mening alle PIIGS) ondragelijke schuldposities hebben. Enige optie is herstructureren; het verlies en de pijn nemen. Dit is theoretisch het beste uitgangspunt voor een oplossing naar mijn mening.
Reality check
Veel belangrijker is dat realistischer gezien de euro-obligatie plannen de waanzin ontstijgen en wel voor de (o.a.) volgende redenen:
1) Het is waanzin als er ook maar iemand denkt dat de bevolking (en uiteindelijk dus ook de politici) in de PIIGS het toelaat dat Noord-Europa bepaalt wat ze wel en niet mogen doen. De culturele verschillen zijn enorm en die zijn niet in een paar jaar (niet eens in een paar decennia) te veranderen. Het feit dat dit wel de intentie is van de sterke EMU leden (met of zonder euro-obligatie) is voor mij al genoeg om het sein abandon ship af te geven.
De PIIGS zullen buigen zolang de overheden aldaar hun overheidsbudget nog niet op orde hebben; zodra ze geen geld meer nodig hebben om het overheidsapparaat te betalen wordt default een zeer aantrekkelijke optie. De schuld is immers in handen van met name Duitsland, Frankrijk en Nederland.
Zonder aflossing- en renteverplichtingen ziet de toekomst er rooskleuriger uit in de ogen van het PIIGS electoraat (perceptie, perceptie, en perceptie regeert). En wat gaat Noord-Europa daar tegen doen? Het uitbezuinigde leger eropaf sturen?
2) Het is waanzin om te denken dat de bevolking van de sterke EMU landen maar pro-bailout blijven. Zij zien ook steeds meer in dat er helemaal niks opgelost wordt door dit soort reddingsacties. Iedere keer weer meer garanties, meer geld en meer krantenkoppen die stellen dat de PIIGS niet meer willen of kunnen betalen.
Uiteindelijk moeten de politieke leiders buigen of ze worden gebroken door de nieuwe anti-euro politici buiten en binnen hun eigen partij. Hoe langer de huidige politieke leiders doorgaan met hun huidige koers, hoe meer populisme en nationalisme de kop op gaan steken in heel Europa. De droom van een Europese Unie is daarmee definitief dood.
De X-factor
Het komt er in het kort op neer dat de menselijke factor niet of nooit wordt meegewogen. Default is in bijna alle gevallen een kwestie geweest van niet willen en niet van niet kunnen. Dus ook mijn oplossing dat de PIIGS economieën moeten focussen op groei, innovatie, infra, etc. is niet realistisch. Democratie werkt helaas zo dat sociale verworvenheden, waanzinnig of niet (zoals ambtenarenbonus voor handenwassen), niet of uiterst moeizaam worden opgegeven.
Zodra de populisten/nationalisten en/of de anti-euro gelederen binnen de regeringen van de PIIGS de macht grijpen is mijn plan (en al die andere plannen om Europa (lees dus niet euro) te redden) de facto waardeloos.
Wat te doen?
Met dit in het achterhoofd moeten naar mijn mening de sterke EMU landen er zorg voor dragen dat hun financiële stelsel aangesterkt wordt door de kapitaalseisen significant te verhogen en alsmede door conditionele staatsgaranties af te geven op de eigen banken, verzekeraars, pensioenfondsen, et cetera in plaats van het garanderen en financieren van de PIIGS.
PIIGS default is allang een kwestie van wanneer en niet of het gebeurt. Het feit dat de Griekse Centrale bank de grootse koper in goud (ik ben ook grote goud bull) was de afgelopen tijd (met ons bail-out geld!) sterkt mij in mijn mening dat default er gaat komen. Face the facts and brace yourself.