Vorige week schoot de beurs omhoog toen Fed-voorzitter Ben Bernanke meldde dat de Fed toch de optie open houdt om opnieuw de gelddrukpers aan te zetten en de geldmarkt kwantitatief (QE3) te verruimen. Ben Bernanke kreeg zijn bijnaam - Helicopter Ben - nadat hij in 2002 tijdens een speech terloops meldde dat Amerika een fantastische remedie tegen mogelijke deflatie had; de drukpers.
En dat de Fed niet zou schromen deze te gebruiken om genoeg nieuwe dollars te printen en deze met helicopters uit te strooien. Dat laatste was figuurlijk bedoeld, maar leverde hem wel zijn bijnaam op. Nadat vorige maand het QE2-programma van 600 miljard dollar afliep, sprak de Fed uit dat er geen vervolgprogramma zou komen.
Dit was mede ingegeven door de verwachting dat de groei van het Amerikaanse bruto nationaal product zou aantrekken van ongeveer 2% in de eerste jaarhelft van 2011 tot ongeveer 3% in de twee jaarhelft. Echter, de banenmotor bleef steken op slechts 18.000 nieuwe banen in juni, het laagste niveau in negen maanden.
Deflatoire factoren
Dit is lang niet genoeg om het werkloosheidspercentage van 9,2% te laten dalen. Als gevolg van de hoge immigratie en de daarmee gepaard gaande groei van de beroepsbevolking heeft Amerika elke maand minimaal 200.000 nieuwe banen nodig om het werkloosheidspercentage ten minste gelijk te houden. Bernanke wil met de (her)start van QE3 ook voorkomen dat deflatoire factoren aan kracht winnen.
Amerika zit met een schuld van 14.000 miljard dollar momenteel dicht tegen zijn schuldplafond aan. Als het Congres akkoord gaat met een verhoging van dit plafond, dan komt daar de komende jaren nog wel een paar 1000 miljard dollar bij. Deze overheidstekorten worden in de regel gefinancierd door het uitgeven van nieuwe US treasuries, die normaliter door het buitenland (landen met een exportoverschot zoals China, Korea, Taiwan, Opec etc) worden opgekocht.
Om te voorkomen dat landen met grote dollarreserves ongeinteresseerd raken, heeft tientallen jaren geleden het zogenaamde “strong dollar policy” in het leven geroepen. Met behulp van QE1 en QE2 waren de kopers van nieuwe treasuries vooral de Fed zelf (via dealer/brokers) en China, die soms wel tot 75-85% van de auction voor hun rekening namen.
Mislukte veiling
Echter, de Fed drukt na het einde van QE2 even niet meer zo veel geld bij en China heeft al aangegeven haar reserves te willen diversificeren en is dus ook van plan om minder op te kopen. Maar wie gaat dan Amerika’s tekorten financieren tegen een vergoeding van 2-3%? Als er geen natuurlijke koper opstaat zal Amerika blijven zitten met een mislukte veiling van schatkistpapier.
Eventuele kopers zullen voor het toegenomen debiteurenrisico (houdt Amerika zijn AAA status?) een fors hogere rente eisen. Maar dat kan helemaal niet, want door de immense schuldenberg bij de overheid zal de te betalen rente alle geplande besparingen op de overheidsuitgaven teniet doen. Bovendien zal Joe Sixpack door de hogere rente minder gaan consumeren.
Vergeet die 3% economische groei dan maar. Eigenlijk heeft Ben Bernanke geen keus. Amerika kan zich geen hogere rente veroorloven en zodra de aanstaande veilingen van staatspapier niet meer automatisch door de markt zullen worden opgekocht, zal de Fed toch weer de helicopters moeten laten uitvliegen om de met QE3 gedrukte dollars boven de Midwest en Eastcoast uit te strooien.
Helicopter te koop
Het is dus geen kwestie van of, maar van wanneer QE3 wordt gelanceerd. Misschien dat het Nederlandse regering - om het overheidstekort te verlagen -de afgedankte Cougar helicopters nog voor een zacht prijsje kan slijten aan Washington?
Uit het effect van QE1 en QE2 blijkt dat beide programma's tot nu toe nog niet hebben geholpen om de economie een structurele boost te geven. Wel heeft QE er toe geleid dat de aandelenbeurs tijdelijk in hosannastemming heeft, dat de rente laag blijft, dat de dollar afglijdt tot (uiteindelijk) confettipapier en dat goud en andere edelmetalen als vluchthaven blijven fungeren.
Het lijkt een beetje op de situatie in augustus 2010, toen de motor van QE2 werd aangezet en de aandelenbeurs de verliezen van de maanden ervoor snel wist goed te maken. Bijna iedereen zit momenteel aan dezelfde kant van de wip te wachten op een crash en eigenlijk zou ik van nature dan aan de andere kant gaan zitten.
Mocht er namelijk donderdag en vrijdag in Washington en Brussel een stap in de goede richting worden gezet om de problemen serieus aan te pakken en mocht QE3 sneller dan verwacht worden gelanceerd, dan zou er door de nodige shortcovering en plotselinge risk appetite wel eens een flinke opleving op de beurs zijn. Temeer omdat de waardering van sommige aandelen te ver naar beneden lijkt doorgeschoten.
Marc Langeveld is mede-oprichter van Antaurus Capital Management, fondsbeheerder van het succesvolle Antaurus Europe Fund. Binnen Antaurus is Langeveld verantwoordelijk voor Macro & Strategie en selecteert hij als Portfolio Manager de aandelenbeleggingen van het Antaurus Europe Fund. Langeveld schrijft zijn columns op IEX op persoonlijke titel.
Professioneel houdt Antaurus posities aan in veel Benelux aandelen. Elk Benelux aandeel wordt beschouwd als een potentieel interessante belegging en alles wat Langeveld schrijft moet vanuit die optiek worden gelezen. De informatie in zijn columns is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.