De ene na de andere overheid kan de verleiding niet weerstaan en steekt haar vingers in de koektrommel. Zo heeft recent de Hongaarse regering besloten om het geld dat haar burgers verplicht (!) bij elkaar gespaard hebben voor hun pensioen, in te pikken.
Bijna dertien jaar geleden kwam de Hongaarse overheid met de oekaze dat de ingezetenen een deel van hun inkomsten verplicht moesten storten in de net opgerichte private pensioenfondsen. Nu zijn de burgers hun pensioenrechten kwijt en verdwijnt het geld in het gapende gat dat de overheidsbegroting al jaren laat zien. Het voorbeeld lijkt - in verwaterde vorm - opvolging te krijgen in Estland en Polen. En wellicht volgen meer landen uit de regio. Argentinië heeft de private pensioenfondsen al in 2008 genationaliseerd.
Foutje, bedankt
Deze vorm van herziening van afspraken valt in de categorie "foutje, bedankt!". Het is eigenlijk niet zo verwonderlijk dat steeds meer overheden met grote tekorten besluiten om over de fatsoenlijkheidsdrempel heen te stappen. Overheden die overgaan tot het nationaliseren van private pensioenfondsen boeken namelijk op vier fronten winst:
- zij krijgt geld om direct gaten te dichten in haar begroting.
- zij krijgt regelmatige stortingen van pensioenpremies om gaten te dichten in de begroting.
- zij hoeft zelf geen bijdrage (meer) te leveren omdat de meeste publieke pensioenregelingen gebaseerd zijn op het omslagstelsel.
- zij kan het overgebleven pensioenvehikel dwingen om vooral in de eigen staatsobligaties te beleggen.
Ierland en VK
Ook dicht bij huis kunnen overheden zich niet inhouden. Zo is in Ierland de helft (!) van het geld van het nationaal pensioenfonds overgeheveld als kapitaalinjectie voor de inmiddels failliete Ierse banken.
In het Verenigd Koninkrijk is men wat creatiever. Daar heeft de overheid het belastingstelsel aangepast zodat pensioenfondsen in de praktijk een deel van hun beleggingsopbrengsten voortaan linea recta als belasting moeten afdragen. Voor beleggers relevant omdat de vrijstelling op dividenden daar is ingetrokken. De aantrekkelijkheid van aandelen ten opzichte van obligaties is daardoor effectief afgenomen. Pensioenfondsen hebben in reactie hun allocaties naar aandelen verlaagd.
Nederlandse situatie
In Nederland worden pensioenfondsen fiscaal uiterst gunstig behandeld. Dat geldt ook voor regelingen voor mensen die willen sparen voor aanvullend pensioen. Maar daar zou best wel eens verandering in kunnen komen.