Derivaten zijn afgeleide financiële producten en komen in vele vormen en gradaties voor. Vaak zijn het financiële verzekeringsproducten.
Derivaten stellen beleggers bijvoorbeeld in staat zich in te dekken voor rentebewegingen, volatiliteit op valutamarkten, en prijsschommelingen in waardepapieren en grondstoffen.
Maar ook de inmiddels beruchte credit default swaps, dat zijn verzekeringen op obligaties, vallen hieronder. De grote Wall Street-banken kunnen er niet genoeg van krijgen. Er wordt fantastisch aan verdiend.
Geen inzicht
Het was vorige week reden voor de New York Times om eens in de schimmige wereld van de derivaten te duiken. De NY Times beschrijft hoe grote Amerikaanse banken op alle mogelijke manieren concurrentie buiten de deur weten te houden.
Hierdoor kunnen zij gigantische winsten blijven genereren. Partijen die zich financieel willen indekken tegen allerhande risico's hebben geen enkel inzicht of zij nu een redelijke prijs betalen of niet aangezien deze producten niet op de beurs worden verhandeld.
Volgens het artikel gedragen banken als JP Morgan Chase, Goldman Sachs en Morgan Stanley zich feitelijk als een kartel.
600 biljoen
Uit de statistiken van de BIS, de centrale bank voor centrale bankiers, blijkt dat de nominale waarde van deze exotische en ongereguleerde handel in juni 2010 het duizelingwekkende bedrag van 582.655.000.000.000 dollar bedraagt.
Een markt van bijna 600 biljoen dollar. En ondanks een kleine daling ten opzichte van 2008 in de officiële statistieken, overtreft dit bedrag nog steeds tien keer de wereldeconomie.
Uiteraard gaat dit tegen alle principes van vrije marktwerking in, maar dat is zeker niet het enige probleem. Op de derivatenmarkt is eigenlijk sprake van drie zeer fundamentele gebreken:
- 1. Er is geen verzekerd belang vereist
In Nederland kunt u bijvoorbeeld geen levensverzekering op het leven van uw buurman afsluiten. Immers, u heeft geen verzekerd belang. De gedachte achter deze verplichting is dat voorkomen moet worden dat iemand een handje geholpen wordt. Bij derivaten bestaat deze verplichting dus niet. Het gevolg is dan ook dat men zich in een meervoud kan verzekeren. Deze mogelijkheid blaast dus risico's op in plaats van dat het die spreidt. Voor speculanten, en de marktmeesters van derivaten zeer interessant en lucratief.
- 2. Er bestaan nagenoeg geen reserveverplichtingen
Financiële risico's die samenhangen met derivatenportefeuilles zijn daardoor direct gekoppeld aan de balans. Opbrengsten worden uitgekeerd als winst en bonussen terwijl financiële reserves tekort schieten. Als zich een nieuwe financiële calamiteit voordoet dan zijn reserves dus ontoereikend.
- 3. Er bestaat geen centrale beurs voor derivaten
Met een beurs en duidelijke regelgeving kunnen zaken als een verzekerd belang, positielimieten en reserveverplichtingen geregeld worden. Bovendien kunnen risico's door verplichte rapportage inzichtelijk gemaakt worden en ontstaat er een transparante markt.
Mooi systeem
Met het blijven ontbreken van dergelijke beurzen, blijft de wereld in het duister tasten wie welke risico's nemen. Wanneer een grote speler omvalt, zoals met Lehman Brothers bleek, dan ontstaan er gigantische problemen.
Financiële risico's lijken op papier afgedekt te zijn, maar zijn dat feitelijk niet. Na 2008 zijn alle hervormingen op het gebied van derivaten door de machtige Wall Street-lobby gefrustreerd en is er niets concreets ondernomen deze risico's te beteugelen.
Ondertussen verdienen de grote Wall Street-banken nog steeds gigantische bedragen, en als het misgaat? Dan is niemand verantwoordelijk en kijken we weer naar de overheid. Het blijft een mooi systeem. De winsten geprivatiseerd en de verliezen gesocialiseerd.
Lees ook: