Vraag mij niet hoe, maar academici hebben uitgerekend dat de VOC de meest waardevolle onderneming ooit was. Als u googlet komt u schattingen tegen dat de onderneming ooit $7,9 biljoen dollar waard was. Helaas, daar is niets van over. Het bedrijf werd in 1795 genationaliseerd en was vijf jaar later failliet.
Stel dat het bedrijf had overleefd en tot op de dag van vandaag had bestaan als pure play in specerijen. Wat was het waard geweest? Gissen, maar zeker geen $7,9 biljoen? Om een idee te geven: dat is precies zeven keer de waarde van het hele Damrak. Ik kijk ook met een schuin oog naar Acomo, dat $600 miljoen waard is.
Dat is ook een bedrijf in specerijen en commodities-handel, vandaar. En veel waarde scheppen is er sinds begin 1600 niet meer bij geweest. De slagkracht van de VOC zat 'm vooral in haar monopolies, want u hoeft verder geen raketgeleerde te zijn om pepers te oogsten, te drogen en over de hele wereld te distribueren.
Dat geldt voor meer sectoren. US Steel was in 1900 het eerste bedrijf ooit dat $1 miljard waard werd. Het was het Apple van die dagen. In 2015 was na een koersdip US Steel wéér even $1 miljard waard. Want ook staal maken bleek een kunstje dat iedereen kan, ofwel er was geen waardescheppend vermogen meer.
Wat dacht u van auto's en en vliegtuigen? Kijk wat ik tegenkom, want nu wordt het interessant. In 1999 zei ene Warren Buffett hier iets over. Onder zijn publiek bevond zich toen ene Jeff Bezos, oprichter en CEO van een - dachten we toen - schattige internetboekwinkel, waar je zelfs recensies kon achterlaten: eureka!
Uitlachen
Werkelijk alles is interessant hieraan: de spreker, die speciale toehoorder, het tijdstip en het onderwerp. Buffett was toen ook al een hele grote meneer, maar de verf bladderde op dat moment zienderogen van zijn standbeeld: hij miste toen de complete technologierally, of bubbel zoals we die achteraf betitelen.
Net zoals nu bitcoiners old school aandelen- en obligatiebeleggers uitlachen omdat ze niet begrijpen dat het dit keer anders is (dat zullen we nog wel eens zien, zou Sir John Templeton zeggen) lachten toen de dotcommers ze uit. Hoezo omzet en winst? Nee, het ging om clicks, pageviews, traffic, time-on-site en de rest.
Dit is ook mijn angst nu. Dit jaar overstroomt na elf jaar bull market nog eens een keer een nieuwe golf beleggers de beurzen, die het wel eventjes helemaal gaan maken. Ik zeg beleggers, maar het zijn natuurlijk gokkers. Handelaren kan u ze ook moeilijk noemen, het is met z'n allen achter de crowded trades aan.
Terug naar Buffett en los van Tesla kunt u wellicht beamen dat de auto- en vliegtuigindustrie u ook weinig vreugde heeft gebracht. Meest in het oog springend is de teloorgang van de Amerikaanse Grote Drie: General Motors, Ford en Chrysler. Dat laatste is samen met Fiat en GM maakte een doorstart na faillissement.
Ooit waren het wel mooie aandelen, ze droegen bijvoorbeeld mede de bull market van de roaring twenties. Ik heb geen individuele koersen uit die tijd, wel de Dow Jones zelf:
De Amerikaanse maakindustrie beleefde vervolgens haar gloriedagen tijdens WOII. Pas met de technologische revolutie vanaf 1980 wisten bedrijven weer waarde te scheppen. Dat dit vooral aan technologie was toe te schrijven, laten de Dow Jones en Nasdaq 100 goed zien in eerst de rally omhoog en daarna de val.
Want wat een verschil. U mag één keer raden in welke sector alle beursnieuwelingen van 1995-2000 overweging hadden... U kent de vaak vreselijke dramaverhalen van enorme verliezen van uzelf, uw ouders, familie, vrienden en kennissen, Radar en Kassa! en al die afschuwelijke lease-producten.
Ik hoop onterecht, maar dat laatste is waarom ik met argusogen kijk naar al die (schijn-)duurzame beleggingsproducten die met veel tam-tam in de markt worden gezet. Gerenommeerde huizen die roepen, aan de hand van een paar jaar track record, dat duurzaam en policor beleggen grote outperformance heeft.
Rond 2000 liepen we op de beurs te snel op technologiewinsten vooruit, maar nu leveren die bedrijven ijzersterke winstcijfers. Totdat ook hier de business cycle weer toeslaat. Bij Microsoft en Apple ziet u dat al, die betalen (al jaren) dividend - al dan niet afgedwongen door de aandeelhouders.
Ja, eens gaan ook vast ook Amazon, Alphabet en Facebook dividend betalen om aandeelhouders aan zich te blijven binden. Wie weet zet zelfs Elon Musk ééns lange tanden in eigen dividendcoupons. Als al deze bedrijven zelf weer aan alle kanten zijn ingehaald door nieuwelingen, disruptors en de hot stocks du jour.
Of zich opnieuw uitvindende oudjes. Wat dacht u van Walmart? Dat was ooit ook groeiaandeel met zijn formule van spotgoedkoper hypermarkets. Daarna werd het een dik, vet dividendaandeel en nu is is het bedrijf aan zijn tweede jeugd bezig om ook technologiebedrijf te worden in de concurrentieslag met Amazon.
Precies de verkeerde sectoren
Daar zeg ik wat, want dit is het grote verschil met die slechte auto- en vliegtuigindustrie? Die heeft zichzelf niet opnieuw weten uit te vinden. Daar was een buitenstaander of nieuweling voor nodig: Tesla. In aviation waren het prijsbrekers als Ryanair die vliegen voor Jan met de Pet bereikbaar maakten.
Zo moet u misschien Tesla ook zien. Dat zorgt misschien wel voor de eerste échte vernieuwing sinds Henry Ford met zijn massaproductie van de T-Ford de auto voor iedereen bereikbaar maakte. Hij hielp daarbij terloops ook de halve industrie om zeep. Tesla doet dit met de diesel- en benzinemotortunnelzichtautofabrikanten.
Die moeten nu alle zeilen bijzetten om te overleven. Fusies en samenwerkingsverbanden zijn aan de orde van de dag. Het is tekenend dat Tesla in zijn eentje net zoveel waard is als alle oude fabrikanten bij elkaar. Niet uniek, bij ons is Adyen bijna net zoveel waard is als ING, NN, ABN Amro, Aegon en ASR.
Vergeleken met oude autofabrikanten en financials zijn traditionele luchtvaartbedrijven de grootste dinosaurussen op de markt. Zie de enorme steunbedragen en het gedoe bij (Air France-)KLM: piloten die niet begrijpen dat ze in feite luchtbusschauffeurs zijn, die echt geen paar ton kunnen verdienen.
Dat is de crux in de business cycle en van belang voor beleggers: dat bedrijven en sectoren opkomen en ondergaan is als het leven zelf. In hoeverre ze zich weten aan te passen, kunnen concurreren en zichzelf opnieuw kunnen uitvinden, bepaalt of het (nog voor lange tijd) al dan niet aantrekkelijke beleggingen blijven.
En Buffett pikte er denk ik in 1999 precies die twee sectoren uit die hier niet in uitblonken. Ik heb het al vaak verteld, maar ik moet ook nu weer aan die woorden denken van wijlen beursicoon Theo Kraan die mij ooit zei:
Jongen, beleg nooit in autofabrikanten, vliegtuigmaatschappijen en bouwers.
Er is altijd wel wat.
Bij dezen. Een andere keer ga ik wel verder met de bouwers :-)