De aankondiging dat Commerzbank 7300 banen en het dividend schrapt, leidde merkwaardig genoeg niet direct tot een nieuwe koersval. Zeker omdat grote broer Deutsche Bank al een tijd op de grill ligt en zelfs aan het voortbestaan van de bank wordt getwijfeld.
Ook het ontslag van 10% van de medewerkers bij Wells Fargo in de Verenigde Staten levert alleen maar meer munitie op voor de bankenbashers. Dit jaar wordt in ieder geval duidelijk dat de brede bankensector nog lang niet uit het moeras is waar ze sinds 2008 in bivakkeert.
Feit is dat de banken sinds de financiële crisis onder een vergrootglas liggen. De kapitaalseisen zijn sterk verhoogd en dat dwong de banken tot navelstaren en diep in de eigen organisaties te snijden. Ondertussen verandert het landschap snel.
Scherpere eisen
Concurrentie op het vlak van betalingsverkeer, financieringsvormen en beleggingsoplossingen door kleine innovatieve bedrijven neemt inmiddels serieuze vormen aan. Maar het grootste probleem voor de grotere - systeem - banken is dat ze aan veel scherpere eisen moeten voldoen.
Allereerst de kapitaaleisen die fors zijn verhoogd en binnenkort nog verder worden opgeschroefd. Ten tweede kunnen kleinere financiële instellingen de klantacceptatieprocessen eenvoudig - en dus goedkoper - inrichten via afgeleide identificatie.
Als u een bedrag van 0,01 euro overmaakt van een rekening bij een systeembank naar een rekening op dezelfde naam bij een kleine (online) broker, beheerder of verzekeraar, dan is daarmee het proces voltooid.
IT-wizards
Dit concurrentievoordeel is natuurlijk nodig om de financiële drempel voor nieuwe toetreders laag te houden. Terwijl de banken zijn gehouden aan veel strengere eisen om als poortwachter deze functie te vervullen. Het is voor een bank derhalve zeer kostbaar om een nieuwe klant te accepteren.
De grote banken zijn druk doende om de archaïsche interne processen om te zetten naar meer geautomatiseerde handelingen. Kortom bij de bank vertrekken de accountmanagers en komen er IT-wizards voor terug.
Achter de schermen vindt hier ook de grootste innovatie plaats. Het risk management (kredietbeoordeling, klantacceptatie, et cetera) van de banken, wordt opnieuw ingericht met blockchaintechologie, de methodiek waar bitcoin op is gebouwd.
Banken zetten hier vol op in, met als doel minder (menselijke) fouten en een goedkoper betrouwbaar proces.
Nieuw interieur in oud huis
Terug naar Commerzbank, dat ongestraft het dividend mag passeren zonder dat de koers van de klif dondert. Waarom? Ten eerste zijn de rentemarges dusdanig laag dat een bank nauwelijks operationeel winst kan draaien zonder te saneren.
En de markt heeft al veel ellende verdisconteert in het aandeel en ziet dat Commerzbank doet waar ING en ABN Amro al een tijd mee bezig zijn. In het oude huis wordt een volledige nieuw interieur ontworpen. Deutsche Bank blijft de partij waar alle ogen op gericht zijn de komende tijd.
Daar is het wantrouwen groot en baart de megalomane omvang vooral zorgen. Ze stoten al onderdelen af om de balans te versterken. Ze kunnen alleen al door de bonussen te schrappen 2,5 miljard euro besparen dit jaar. Maar alle noodmaatregelen ten spijt, dan ben je nog niet toekomstbestendig.
Te risicovol
De bank van morgen is niet echt te voorspellen, daarvoor gaan de ontwikkelingen te snel en zijn er te veel onzekerheden rondom de oude systeembanken. Er is simpelweg een levensgrote kans op onderlinge besmetting.
Ondertussen zullen alle banken in een razendsnel tempo kantoren en bemensing afstoten en de serverruimtes opschalen. Als beleggingscategorie is de bankensector in mijn ogen al tien jaar onveranderd te risicovol en onvoorspelbaar.
Het blijft evenwel een belangrijke en noodzakelijke pijler in onze samenleving. Dat gat zal niet van de ene op de andere dag worden gevuld door de nieuwkomers. Wat mij betreft is het onvermijdelijk dat de grootbank plaats gaat maken voor gefragmenteerde niches.
Dus zakenbanken, consumentenbanken en vermogensbeheerders zullen over enige tijd onafhankelijk van elkaar door het leven gaan. Hopelijk levert dat in ieder geval een beter maatschappelijk dividend op.