ECB-voorzitter Draghi gaat door. De rente was nog niet laag genoeg, zo vond de bankpresident, en hij zette vorige week het depositotarief op -0,4%. Dat is een leuke bijverdienste voor de ECB.
Afgelopen maandag hadden banken 262 miljard euro gestald bij de centrale bank. De negatieve rente betekent dat, mocht dit een gemiddeld dagelijks saldo betreffen, Draghi dit jaar een dikke 1 miljard euro van de banken ontvangt. Alleen maar omdat zij hun geld uitzetten bij de ECB.
Het is nog een wonder dat banken aan hun klanten nog enige rente over de spaarsaldi vergoeden. Kennelijk lukt het een deel van het spaargeld nog steeds renderend uit te zetten Met natuurlijk de benodigde risico's.
Willen de banken de huidige spaarrente handhaven dan zullen ze nog meer risico moeten nemen. Of de spaarrente gaat verder omlaag. Op naar de 0%, of lager. Een verdere renteverlaging op spaargeld is het meest waarschijnlijke scenario.
Spaarders zijn de klos
Draghi zet met zijn rentebeleid de (financiële) wereld op zijn kop en het lokt alleen maar averechtse effecten uit. Maar belangrijker nog vind ik het principe dat de huidige problemen door de meest risicomijdende groep, de spaarders en ook (toekomstige) obligatiebeleggers, worden betaald.
Zij doen dat om zo de meest onverantwoorde spenders, met name de overheden in de zuidelijk Europese landen, te steunen. Het is in feite één grote belastingheffing op (risicomijdend) vermogen dat door de ECB wordt herverdeeld naar schuldenlanden.
Een dergelijk beleid zou nog te verdedigen zijn geweest als dit een politieke beslissing was, gedragen door een parlementaire meerderheid. Maar dat is niet het geval. De ECB is (politiek) onafhankelijk en kan zonder enig mandaat voor dit politieke beleid zijn gang gaan.
Onder 90%-grens
Als politici twijfels hebben over de ECB politiek wordt al gauw geschermd met het feit dat de ECB onafhankelijk is. Naast de spaarders wordt vaak aangegeven dat ook pensioenfondsen de dupe zijn van het huidige ECB beleid.
Dinsdag berichtte het FD dat de dekkingsgraden van de pensioenfondsen de kritieke grens naderen. Het ABP, mijn ABP, is in februari met een dekkingsgraad van 88,2% al onder de belangrijke 90%-grens uitgekomen.
Het artikel meldde: "De Europese Centrale Bank besloot afgelopen donderdag de rente nog verder te verlagen. Dit verslechtert de financiële situatie van pensioenfondsen."
Verstikkende regels
Minister van financiën Dijsselbloem redeneert volgens dezelfde lijnen wanneer hij op RTL Z stelt dat er nadelen zijn aan het ECB-beleid, onder andere omdat pensioenfondsen last hebben van de lage rente. Heeft de ECB schuld aan de slechte financiële positie van de pensioenfondsen?
Hoe slecht ik het ECB-beleid ook vind, deze vraag beantwoord ik ontkennend. Pensioenfondsen hebben weliswaar op dit moment enorme last van die lage rente, maar dat komt niet door de lage rente op zich. De oorzaak ligt in de letterlijk verstikkende regels die voor de fondsen gelden.
In principe heeft de almaar dalende rente, onder aanvoering van Draghi, de pensioenfondsen juist aan een prachtig rendement geholpen. Kijk maar eens naar de 5,5% Nederlandse staatslening, die door de rentedaling de afgelopen vijf jaar beleggers een jaarrendement van 9,5% per jaar opleverde.
Foute rekenmethode
Gemiddeld behaalden de pensioenfondsen de afgelopen vijf jaar 11% rendement per jaar. Door de beursmalaise zal dat percentage de laatste maanden wat zijn teruggezakt, maar het blijft een fraai cijfer. Het ABP behaalde over de afgelopen twintig jaar ongeveer 7% rendement op jaarbasis.
Er is niets mis die rendementen. Er is wel wat mis met de rekenmethode waarmee de pensioenfondsen moeten werken om hun financiële gezondheid te bepalen. Die methode gaat er vanuit dat de komende tientallen jaren de fondsen niet meer dan de mede door de ECB nu geldende lage (reken)rente zullen behalen. Zo reken je jezelf wel heel arm!
Het is niet Mario Draghi die deze regels verzint, maar dat zijn wij zelf. Ondanks het in mijn ogen slechte monetaire beleid, is niet Mario schuldig aan de slechte financiële positie van onze pensioenfondsen.
Juist niet risicomijdend
Wij beschouwen pensioenfondsen als risicomijdende beleggers door de rekenrente als toekomstig beleggingsresultaat voor de komende decennia te beschouwen. Maar pensioenfondsen zijn geen risicomijdende beleggers.
Zij beleggen voor een belangrijk deel voor de lange termijn en richten zich daarom op risicodragende investeringen vanwege het aantrekkelijke (langetermijn)rendement.
Als we de rekenregels veranderen naar een meer realistische benadering, waarin we de pensioenfondsen niet beschouwen als risicomijdende beleggers, zijn de probleem snel opgelost en hoeven de huidige pensioenen niet of veel minder gekort te worden.
Wat niet wegneemt dat Draghi moet stoppen met zijn heilloze monetaire kamikaze...