In de financiële industrie zijn er veel analisten en adviseurs die u proberen aan het beste beleggingsresultaat te helpen. Als het gaat om fundamentele analyse van beursgenoteerde bedrijven heb ik zo mijn twijfels aan de toegevoegde waarde daarvan.
Een goede analist probeert natuurlijk alle ins en outs van het te ontleden bedrijf in beeld te krijgen. Waar zitten de goede en zwakke punten van de onderneming. Het is ondankbaar werk, want over de hele wereld zijn er honderden tot duizenden analisten actief die hetzelfde doen.
En waarschijnlijk tot dezelfde soort conclusies komen. Die conclusies zitten vervolgens netjes in de beurskoers verwerkt. Zie dan nog maar eens een mooie performance te behalen op basis van uitgebreid onderzoek.
Soms grote verschillen
Natuurlijk zijn er wel meningsverschillen tussen analisten. De verschillen in afgegeven koersdoelen zijn soms erg groot. De meeste van deze afwijkingen ontstaan door andere inschattingen over een groot aantal onzekere variabelen en zijn niet het gevolg van gedegen wetenschappelijke kennis.
Daarom zal de ene analist soms zeer succesvol zijn in de aanbeveling van een aandeel, en de volgende keer de plank volledig misslaan. Het is uiteraard mogelijk dat een excellente analist in staat is op originele manier voortdurend afwijkende conclusies te trekken.
Als hij of zij inderdaad briljant is, blijken achteraf de analyses in het grootste deel van de gevallen juist. Het probleem is echter dat als op de beurs de koersvorming van het aandeel gebaseerd is op de vele foute analyses, de briljante analist op korte termijn tegen pijnlijke verliezen op zijn aanbevelingen kan oplopen.
Kostbare zaak
Alleen op lange termijn is dan mogelijk een outperformance te bereiken, maar zijn volgers zullen pas op lange termijn profiteren. Daarbij komt dat als op lange termijn de excellente analist toch fout zat, dat kan altijd gebeuren, de schade helemaal groot is.
Ik wel alleen maar zeggen dat beleggen op basis van fundamentele research lang niet altijd een succesvolle en in ieder geval een kostbare zaak is. We zien dat aan het verschil in kosten tussen actief beheerde stockpicking-fondsen en passieve indexfondsen.
Hoewel de kosten voor passieve fondsen vaak hoger zijn dan de officiële ratio's aangeven, zijn ze doorgaans veel lager dan die van de actief beheerde fondsen. De verschillen kunnen oplopen tot 1% op jaarbasis. Als blijkt dat actief verkregen kennis uiteindelijk gemiddeld niet tot betere beleggingsprestaties leidt, is 1% wel erg veel geld.
Handelen met voorkennis
Voor niet bruikbare kennis is eigenlijk elke cent vergoeding al te veel. U begrijpt hiermee mijn voorkeur voor passieve beleggingsfondsen in plaats van fondsen gebaseerd op actieve aandelenselectie. Als het om fundamentele analyse gaat is er maar een soort kennis met een grote financiële waarde, en dat is voorkennis.
De regels van de AFM zijn echter onverbiddelijk. Het is verboden te handelen op basis van dergelijke kennis. Het verbod geldt voor iedereen. Voor iedereen? Er is een uitzondering op deze op zichzelf terechte regel.
Bent u bestuurder of commissaris bij een beursgenoteerde onderneming, dan is het geen enkel probleem met voorkennis te handelen. U bent precies op de hoogte van de positie van het bedrijf en het te voeren (toekomstige) beleid. Sterker, dat beleid bepaalt u (mede) zelf.
Enkele beperkende regels
Waar analisten uitputtend hun werk doen om inschattingen te maken over uw bedrijf, weet u alles van de hoed en de rand. Maar dat vormt voor de toezichthouders geen beletsel om naar hartenlust te handelen in de eigen aandelen van het bedrijf. Natuurlijk er zijn beperkende regels.
Vlak voor de publicatie van belangrijke cijfers kunt u geen aan- of verkopen doen. Bovendien moet twee dagen na de betreffende aandelentransactie deze "onverwijld" worden gemeld bij de AFM. Die transactie wordt vervolgens gepubliceerd in het openbaar register.
Die voorwaarden lijken mooi, maar het doet niets af aan het principe dat bestuurders met meer kennis van zaken dan reguliere beleggers, binnen de beperkende regels vrij kunnen handelen.
Mooie indicatie?
Zoals recent Snowworld-bestuursvoorzitter Koos Hendriks, die op 19 januari 50.000 aandelen verkocht. Natuurlijk was dat na de publicatie van de jaarcijfers, maar wel vóór de trading update van 10 februari aanstaande.
Ik geloof vast dat Hendriks een goede reden had, anders dan de positie van het bedrijf, om zijn relatief kleine pluk aandelen te verkopen. Maar als de bestuursvoorzitter wel een met het bedrijf samenhangende reden zou hebben gehad, kan dat legaal binnen de regels.
Nu kunt u beweren dat de publicatieplicht van de transactie toch een mooie indicatie voor beleggers kan zijn hoe bestuurders tegen hun eigen onderneming aankijken. Daar kan elke belegger juist zijn voordeel mee doen.
Vooraf melden
Maar wat te denken van de tegenpartij van de verkopende bestuurder. Die verkeert in een positie met minder kennis waardoor een ongelijk speelveld is ontstaan. Dat is vreemd in een wereld waarin de financiële wereld het toonbeeld van integriteit moet worden.
Een bijdrage dit ongelijkheidprobleem op te lossen is de melding van de transactie achteraf te wijzigen in een melding vooraf. Als een bestuurder zijn aandelen wil verkopen, zou hij dat minstens een week voor de geplande transactie dienen te melden bij de AFM.
Vervolgens moeten binnen een redelijke termijn, bijvoorbeeld een maand, de verkoop te zijn voltooid. Op die manier is de dure (voor)kennis op het moment van handelen niet meer exclusief in het bezit van de verkopende bestuurder, maar in het bezit van alle beleggers, met name in die van de potentiële kopers van de aandelen. Dat lijkt mij wel zo eerlijk.